Đắk Nông nhận diện những “nút thắt” kinh tế

Khó khăn vì quy hoạch khoáng sản

Với 1.956,4km đất nằm trong quy hoạch khoáng sản, Đắk Nông đang gặp khó vì các dự án đầu tư phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn đều “đứng hình”, chờ ý kiến của Chính phủ, các bộ, ngành.

Tại Quyết định số 866/QĐ-TTg, ngày 18/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021 – 2030, bô xít trên địa bàn tỉnh được quy hoạch thành 17 khu vực mỏ, chiếm khoảng 30% diện tích tự nhiên của tỉnh, tăng thêm 5% diện tích so với quy hoạch trước đây.

Căn cứ theo quy hoạch, các dự án kết cấu hạ tầng kỹ thuật vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Điều 62 của Luật Đất đai trên khu vực có khoáng sản được phép triển khai trên nguyên tắc phải thu hồi, bảo vệ tài nguyên khoáng sản, tuân thủ quy định tại Luật Khoáng sản, Luật Quy hoạch và pháp luật có liên quan.

Tuy nhiên, thời gian qua, hầu hết các dự án kết cấu hạ tầng kỹ thuật giao thông, các dự án khu tái định cư trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đều vẫn đang phải tạm dừng, do chưa xác định được giải pháp tổ chức bảo vệ, thu hồi khoáng sản bô xít có hiệu quả theo quy định.

Những khó khăn, vướng mắc, bất cập này đã được UBND tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành liên quan để tháo gỡ. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng đến kết quả cuối cùng.

Để đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các tổ hợp bô xít – alumin – nhôm, UBND tỉnh Đắk Nông đã có báo cáo và đề nghị các bộ liên quan hướng dẫn thủ tục triển khai các dự án.

Tuy nhiên, đến nay, các nội dung về: hình thức lựa chọn nhà đầu tư, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, vấn đề sử dụng đất… vẫn chưa được hướng dẫn cụ thể. Do đó, địa phương còn lúng túng trong việc triển khai thực hiện theo đề xuất của các nhà đầu tư.

Một tồn tại lớn nữa, đó là Đắk Nông với địa hình đồi núi dốc nên việc đầu tư xây dựng các tuyến đường giao thông, các công trình xây dựng phải có một lượng lớn nguồn đất đắp.

Đặc biệt, hiện nay công trình Quảng trường TP. Gia Nghĩa và thời gian tới là tuyến đường cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành yêu cầu cần có một lượng lớn đất làm vật liệu san lấp.

Hiện nay, phần lớn nguồn đất đắp này đều nằm trong các khu vực mỏ bô xít đã được thăm dò, phê duyệt trữ lượng. Vấn đề này nếu không sớm được tháo gỡ sẽ trì hoãn sự phát triển kinh tế, xã hội của Đắk Nông.

Ách tắc trong giải phóng mặt bằng

Năm 2024, Đắk Nông tiếp tục thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với 109 dự án chuyển tiếp từ các năm trước chưa hoàn thành. Trong đó, xác định khoảng 20 dự án, công trình trọng điểm.

Năm 2024, Đắk Nông mở mới 18 dự án theo danh mục được HĐND tỉnh thông qua. Tuy nhiên, đến nay các huyện, thành phố mới đang bắt đầu triển khai thực hiện.

Kết quả của công tác bồi thường, hỗ trợ, định cư, giải phóng mặt bằng các dự án của Đắk Nông thời gian qua rất hạn chế. Ngoài một số dự án như Quảng trường trung tâm TP. Gia Nghĩa và dự án khai thác mỏ bô xít Nhân cơ có kết quả đáng ghi nhận thì các dự án còn lại cơ bản quá chậm.

Có nhiều dự án đã triển khai từ nhiều năm nay, nhưng hiện vẫn chưa giải quyết dứt điểm các ách tắc về mặt bằng, như: Dự án Đường Bắc Nam giai đoạn 2; Dự án Thủy điện Đồng Nai 3; Dự án Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh; Dự án Trường Cao đẳng Cộng đồng; Dự án Khu liên hiệp Bảo tàng – Thư viện – Công viên tỉnh…

Đối với các dự án kêu gọi đầu tư ngoài ngân sách (các dự án khu đô thị mới), công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cũng gặp nhiều vướng mắc. Qua 3 năm thực hiện, đến nay vẫn chưa có dự án nào xong công tác giải phóng mặt bằng.

Tại cuộc họp nắm bắt tiến độ, phương án xử lý vướng mắc về mặt bằng tại các công trình, dự án vào đầu tháng 7 vừa qua, UBND tỉnh Đắk Nông chỉ ra nhiều nguyên nhân.

Một trong những nguyên nhân chủ quan là liên quan đến những đơn vị, tổ chức, cá nhân trực tiếp thực hiện làm nhiệm vụ.

Theo đó, một số cán bộ, công chức, viên chức làm công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn tâm lý sợ sai, sợ chịu trách nhiệm nên đùn đẩy, né tránh trách nhiệm trong xử lý các khó khăn, vướng mắc. Công tác phối hợp giữa các đơn vị liên quan còn thiếu đồng bộ, nhịp nhàng…

Kìm hãm giải ngân vốn đầu tư

Vướng quy hoạch khoáng sản và giải phóng mặt bằng chậm được xem là những nguyên nhân khách quan dẫn đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư của Đắk Nông chậm so với kế hoạch.

Theo UBND tỉnh Đắk Nông, giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt kỳ vọng còn xuất phát từ năng lực một số nhà thầu, chủ đầu tư hạn chế.

Quá trình khảo sát không xem xét toàn diện các mặt kỹ thuật, kinh tế, tài chính, thẩm mỹ, bảo vệ môi trường và an ninh quốc phòng…

Việc hoàn thiện hồ sơ dự án, hồ sơ thanh quyết toán chậm, nhiều sai sót phải chỉnh sửa nhiều lần, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân nguồn vốn.

Một số dự án đầu tư công đã hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, nhưng chậm lập hồ sơ đề nghị cấp có thẩm quyền thẩm tra, phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành…

Những điểm nghẽn cốt lõi này đã được các đại biểu nêu rõ tại Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh lần thứ 16, khóa XII, nhiệm kỳ 2020 – 2025 vừa qua.

Trong đó, các đại biểu đề nghị sớm điều chỉnh các quy hoạch phù hợp với quy hoạch tỉnh để đẩy nhanh tiến độ giải ngân cho các dự án.

Bởi giải ngân vốn đầu tư công đang là lĩnh vực trọng yếu. Khi được khơi thông sẽ góp phần tăng trưởng mạnh mẽ cho nền kinh tế địa phương.

Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Ngô Thanh Danh cũng yêu cầu: “Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị đề cao hơn nữa trách nhiệm cá nhân, tự giác, gương mẫu, nói đi đôi với làm; giữ vững nguyên tắc, kỷ luật, kỷ cương trong Đảng. Tất cả phải đoàn kết, nỗ lực phấn đấu đạt kết quả cao nhất các chỉ tiêu, nhiệm vụ của năm 2024”.