Vượt thách thức, hướng tới phát triển bền vững

Một trong những thách thức lớn nhất là chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT). Mặt hàng phân bón vốn dĩ được bổ sung vào nhóm đối tượng không chịu thuế GTGT từ năm 2015 theo quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng 2008. Tuy nhiên, căn cứ theo Luật Thuế giá trị gia tăng 2024, kể từ ngày 01/7/2025, phân bón sẽ phải chịu thuế GTGT 5% và không còn thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT.

Việc áp thuế GTGT đối với mặt hàng phân bón đã gây ra nhiều tranh cãi. Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, khi đưa mặt hàng vào chịu thuế thì đúng là sẽ có tăng giá. Nhưng tăng giá chủ yếu là giá nhập khẩu, mà giá nhập khẩu tăng thì có nghĩa là doanh nghiệp trong nước sẽ có lợi. Bởi vì tăng giá thì thuế áp cả nhập khẩu, áp cả trong nước, tăng lợi thế cạnh tranh cho phân bón nội địa. Như vậy, doanh nghiệp của nước ngoài phải nộp 1.500 tỷ đồng vì hàng hóa nhập vào nhiều, còn doanh nghiệp trong nước chỉ phải nộp tăng thêm 200 tỷ đồng. Như vậy, giá bán có thể sẽ tăng nhưng về lâu dài thì nông dân, doanh nghiệp nội địa sẽ được lợi.

Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích để đảm bảo cho doanh nghiệp trong nước phát triển tốt và tạo điều kiện cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ hiện đại, giảm giá thành phần sản phẩm, tiến tới giảm được giá bán cho người nông dân và nước ta làm chủ được vấn đề phân bón.

Không chỉ doanh nghiệp phân bón Việt Nam, ngành phân bón toàn cầu cũng đang đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc chuyển đổi sang các hoạt động sản xuất và kinh doanh thân thiện với môi trường hơn, bền vững hơn. Chuyển đổi xanh là xu hướng tất yếu của mọi ngành bởi tình hình biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, thiếu hụt tài nguyên đang diễn ra nghiêm trọng. Quá trình chuyển đổi này đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực và phối hợp từ nhiều phía. Ngành phân bón ngày càng phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ môi trường, từ khí thải, xử lý chất thải đến sử dụng nguyên liệu sạch, sử dụng hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào cải tiến công nghệ và quy trình sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao.

Song, nhu cầu thị trường cũng đang thay đổi, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm phân bón hữu cơ, an toàn và thân thiện với môi trường. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng, nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Bên cạnh đó, áp lực từ thị trường cũng không hề nhỏ. Sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đặc biệt là các doanh nghiệp nước ngoài có lợi thế về công nghệ và giá thành, đang tạo ra thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp trong nước. Thêm vào đó, giá nguyên liệu đầu vào biến động, đặc biệt là giá khí đốt và các loại khoáng chất, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí sản xuất và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Một trong những khó khăn lớn nhất của các doanh nghiệp phân bón trong quá trình chuyển đổi xanh là khả năng tiếp cận nguồn vốn. Việc đầu tư vào công nghệ mới, nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới đòi hỏi một lượng vốn lớn, trong khi đó, các doanh nghiệp lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay từ ngân hàng và các tổ chức tài chính.

Để vượt qua những thách thức này, ngành phân bón cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều phía. Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn và công nghệ mới. Bản thân doanh nghiệp cũng phải chủ động đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển các sản phẩm mới và bền vững. Cùng với đó, người nông dân cần sử dụng phân bón hợp lý, lựa chọn các sản phẩm chính hãng, an toàn và thân thiện với môi trường để vừa đạt hiệu quả canh tác, vừa bảo vệ tài nguyên đất vì mục tiêu lâu dài.

Ngành phân bón đang phải đối mặt với những áp lực chưa từng có trong thời đại mới. Tuy nhiên, các thách thức này cũng đem lại nhiều cơ hội cho những doanh nghiệp dám đổi mới và thích nghi kịp thời. Tăng cường đầu tư vào công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, thực hiện hiệu quả các chính sách và phát triển sản phẩm thân thiện môi trường là những hướng đi quan trọng giúp ngành phân bón vượt qua khó khăn và tiến xa hơn trong tương lai.