Gần 72% công trình cấp nước tập trung tại Đắk Nông… ở không

Nỗ lực bao phủ nước sạch

Với điều kiện của một tỉnh mới được tái lập 20 năm, đời sống kinh tế, xã hội nói chung còn nhiều khó khăn, Đắk Nông đã nhận được sự quan tâm, ưu tiên của Trung ương, các bộ, ngành trong thực hiện các chương trình, dự án nhằm nâng cao số hộ dân được tiếp cận nguồn nước hợp vệ sinh.

Những năm qua, Đắk Nông đã tranh thủ các nguồn vốn, các chương trình dự án để xây dựng các công trình CNTT. Từ đó góp phần bảo đảm, nâng cao mức sống cư dân nông thôn, nhất là đối với vùng sâu, vùng xa, biên giới, dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, có một thực trạng buồn đã tồn tại nhiều năm nay là phần lớn công trình CNTT đã không phát huy được hiệu quả, nhiều công trình đắp chiếu, không thể khôi phục buộc phải thanh lý tài sản.

Nhằm đánh giá lại, đúng, sát hơn thực trạng tổng thể, UBND tỉnh đã nhiều lần chỉ đạo ngành chức năng, các địa phương rà soát, đánh giá hiệu quả công trình.

Năm 2024, UBND tỉnh đã yêu cầu đơn vị chuyên ngành chịu trách nhiệm chính về quản lý Nhà nước của tỉnh là ở NN-PTNT chủ trì phối hợp với các bên liên quan rà soát, đánh giá, phân loại, giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng các công trình CNTT.

Theo báo cáo của Sở NN-PTNT, tính đến tháng 6/2024, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông có 262 công trình CNTT, với tổng giá trị công trình khoảng 456,9 tỷ đồng.

Trong đó, có 74 công trình đang hoạt động (40 công trình hoạt động bền vững, 25 công trình hoạt động trung bình; 9 công trình hoạt động hiệu quả).

Các công trình CNTT được đầu tư từ các nguồn vốn khác nhau của các chương trình, dự án như: Danida, chương trình 132, 134, 135; giảm nghèo bền vững; chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn, WB…

Các công trình được đầu tư từ những ngày đầu thành lập tỉnh đến nay, nhiều nhất là giai đoạn 2004-2010 Cá biệt có công trình được xây dựng từ năm 2003 từ vốn Dự án Danida như công trình tại thôn 2, xã Nam Dong và công trình tại thôn 6, xã Đắk Will, huyện Cư Jút.

Diện tích sử dụng đất xây dựng các công trình CNTT khoảng 68.283m2, trong đó sàn sử dụng là 21.122m2. Qua quá trình kiểm tra, rà soát, đa phần công trình không có hồ sơ về đất.

Khi xây dựng các công trình, chủ đầu tư chủ yếu thỏa thuận với người dân địa phương hiến đất hoặc được đầu tư xây dựng trong các khuôn viên trụ sở công UBND xã, trường học, hội trường thôn, bon.

Tổng số hộ dân đấu nối nước theo hồ sơ thiết kế của 262 công trình CNTT khoảng 36.182 hộ. Thế nhưng, thực tế chỉ có 13.245 hộ đấu nối.

Mục tiêu dang dở

Các công trình CNTT đã và đang được quản lý bởi 5 chủ thể chính gồm: Công ty TNHH MTV KTCT thủy lợi Đắk Nông, với 95 công trình; Trung tâm Nước sạch – Vệ sinh môi trường nông thôn 11 công trình; ban quản lý dự án và phát triển quỹ đất, phòng dân tộc các huyện 20 công trình; Công ty Cổ phần cấp nước và phát triển đô thị Đắk Nông 1 công trình; còn lại do UBND các xã, phường, thị trấn quản lý.

Đối với Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh đang quản lý, vận hành 95 công trình, trong đó có 46 công trình hoạt động (30 công trình hoạt động bền vững; còn lại hoạt động kém hiệu quả); có 49 công trình ngưng hoạt động.

Trung tâm Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn đang quản lý, vận hành 11 công trình, trong đó 8 công trình đang hoạt động, 3 công trình ngưng hoạt động.

Công ty Cổ phần Cấp nước và Phát triển đô thị Đắk Nông đang quản lý, vận hành 1 công trình. Ban quản lý và phát triển quỹ đất, phòng dân tộc các huyện đang quản lý, vận hành 20 công trình.

Qua việc kiểm tra, rà soát của Sở NN-PTNT, hiện có 188 công trình CNTT ngưng hoạt động, chiếm gần 72%. Trong đó, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh quản lý, vận hành hiện có 49 công trình ngưng hoạt động và đang có nhu cầu nâng cấp, sửa chữa để cấp nước cho người dân.

Trung tâm Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn quản lý, vận hành hiện có 3 công trình ngưng hoạt động. Các công trình do chủ đầu tư đang quản lý, vận hành (đầu tư nhưng chưa bàn giao theo đúng quy định) hiện có 3 công trình.

Các công trình do UBND các xã, phường quản lý đang có 133 công trình ngưng hoạt động. Các công trình này không có nhu cầu sử dụng nước hoặc đã có công trình cấp nước sạch khác bao phủ.

Cụ thể, có 48/133 công trình đã được chấp thuận danh mục thanh lý là theo Quyết định số 995/QĐ-UBND ngày 8/7/2015 của UBND tỉnh Đắk Nông. Các công trình không còn nhu cầu sử dụng có nhu cầu thanh lý là 85 công trình.

Các công trình nêu trên đã được đầu tư xây dựng từ lâu, hư hỏng, không còn khả năng sử dụng và hiện nay người dân địa phương không có nhu cầu sử dụng.

Các địa phương đã đề xuất nhiều lần cho thanh lý và đã được Sở NN-PTNT tổng hợp, đề xuất UBND tỉnh thanh lý tại Báo cáo số 16/BC-SNN ngày 12/1/2021.

Với 188/262 công trình CNTT ngưng hoạt động, nỗ lực bao phủ nước sạch khu vực nông thôn ở Đắk Nông đến nay vẫn chưa thể đạt mục tiêu đề ra. Đi cùng với đó là lãng phí ước tính hàng trăm tỷ đồng từ ngân sách.