Trong những năm gần đây, diện tích, năng suất và sản lượng trồng trọt, chăn nuôi tăng nhanh đồng nghĩa với việc nhu cầu sử dụng các loại VTNN cũng tăng cao.
Hàng năm, nông dân sử dụng khoảng 2,6 triệu tấn phân bón các loại và khoảng hơn 500 tấn các loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV); 1,5 triệu các loại cây giống, tương đương với số tiền sử dụng khoảng hơn 9.000 tỷ đồng/năm.
Hệ lụy của VTNN kém chất lượng
Theo ông Nguyễn Thiện Chân, Chi cục phó Chi cục NN – PTNT tỉnh, thời gian qua, bên cạnh các loại VTNN có thương hiệu, đạt chất lượng thì những loại VTNN kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn lưu thông trên địa bàn.
Tình trạng tiếp diễn do một số tiểu thương ham lợi nhuận, trà trộn buôn bán đánh lừa người tiêu dùng với các thủ đoạn tinh vi, gây thiệt hại cho người sản xuất, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng, các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính.
Gia đình ông Mai Văn Quyền, thôn Đắk Tâm, xã Đắk D’rô, huyện Krông Nô, có 6ha cà phê, hồ tiêu. Hàng năm, ông Quyền bón trên 30 tấn phân hỗn hợp, phân nước và sử dụng một lượng lớn thuốc BVTV.
Ông Quyền cho biết: “Trong sản xuất nông nghiệp đòi hỏi phân bón, thuốc BVTV phải bảo đảm chất lượng cũng như quy trình, quy định của Nhà nước đề ra. Qua đó, giúp chúng tôi tránh được các sản phẩn giả, kém chất lượng”.
Theo ông Quyền, khi nguồn VTNN bảo đảm tiêu chuẩn như cam kết xuất xưởng thì sẽ giúp người nông dân an toàn trong sản xuất, sản phẩm làm ra cũng bảo đảm chất lượng, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.
Ông Vũ Văn Phong, Chủ tịch Hội Nông dân xã Nâm N’đir cho biết, những năm qua, nông dân trên địa bàn huyện Krông Nô cũng gặp phải trường hợp sử dụng phân bón kém chất lượng khi không đáp ứng hiệu quả, có trường hợp làm vườn cây trồng ngộ độc, suy kiệt, cháy khô.
Trong khi đó, nông dân hầu như lệ thuộc hoàn toàn vào các doanh nghiệp, đại lý kinh doanh VTNN. Chẳng hạn như người bán thuốc BVTV ngồi tại nhà, nhưng vẫn tư vấn cho nông dân sử dụng các loại thuốc, liều lượng, cách dùng… một cách cảm tính. Đa số bà con phun thuốc rồi mới biết tác dụng của thuốc, phân bón đối với vườn rẫy của mình.
“Do vậy, người dân mong muốn cơ quan chức năng có những biện pháp xử lý đối với các đại lý kinh doanh VTNN kém chất lượng, giúp nông dân yên tâm sử dụng các loại phân bón, thuốc BVTV bảo đảm trong sản xuất nông nghiệp”, ông Phong cho biết.
Chặn đầu vào kém chất lượng
Qua đánh giá của ngành Nông nghiệp tỉnh, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên một phần là do hệ thống quản lý, văn bản quy phạm pháp luật chưa thống nhất, đồng bộ. Cùng với đó, các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phục vụ quản lý VTNN chưa kịp thời, cụ thể và tính khả thi chưa cao.
Trên địa bàn Đắk Nông hiện có 3 nhà máy sản xuất phân bón đi vào hoạt động, với công suất khoảng 137.500 tấn/năm; khoảng 20 nhà phân phối phân bón, thuốc BVTV, giống cây trồng.
Đắk Nông hiện chưa có cơ sở sản xuất, sang chai, đóng gói thuốc BVTV, thuốc thú y và chưa có trung tâm sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, nên việc cung ứng VTNN còn phụ thuộc các đơn vị ngoài tỉnh.
Điều này đã làm tăng giá thành và chưa chủ động được nguồn cung tại chỗ, tình trạng thiếu hụt VTNN vẫn còn xảy ra cục bộ, nhất là vào lúc nhu cầu sử dụng tăng cao.
Theo Thanh tra Sở NN – PTNT, năm 2023, đơn vị đã tiến hành kiểm tra tập trung vào những mặt hàng phân bón, thuốc BVTV như: phân bón lá, phân bón vi lượng mới trên thị trường có nghi ngờ về chất lượng.
Cụ thể, đơn vị đã thanh tra ngẫu nhiên 121 cơ sở sản xuất, kinh doanh phân bón, thuốc BVTV. Kết quả, trong 20 mẫu kiểm tra ngẫu nhiên có 6 mẫu không đạt chất lượng.
Trong đó, có 1 mẫu phân bón NPK và 1 mẫu phân bón lá kém chất lượng, đặc biệt có 2 mẫu phân bón lá, 2 mẫu phân bón vi lượng giả.
Đơn vị đã thanh tra 79 cơ sở, lấy 10 mẫu thuốc BVTV. Kết quả phân tích có 2 mẫu không bảo đảm chất lượng, không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật. Từ kết quả đó, Sở NN – PTNT đã ban hành 8 quyết định xử phạt các đơn vị vi phạm.
Ngoài ra, năm 2023, Cục Quản lý thị trường tỉnh Đắk Nông cũng xử lý 3 trường hợp kinh doanh thuốc BVTV vi phạm về nhãn mác không đúng bản chất sự thật về hàng hóa và xử phạt 30 triệu đồng.
Bên cạnh đó, Sở NN – PTNT đã ban hành các văn bản gửi Sở NN – PTNT các tỉnh, thành phố như: Bình Dương, Đồng Nai, Long An và TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ… để phối hợp xử lý hành vi sản xuất phân bón, thuốc BVTV giả kém chất lượng của các cơ sở sản xuất đóng chân trên địa bàn các tỉnh.
Siết chặt quản lý
Thời gian qua, ngành Nông nghiệp tỉnh đã chủ động tham mưu cho tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo, thực hiện tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật trong sản xuất, kinh doanh, sử dụng VTNN.
Sở NN-PTNT thường xuyên tổ chức thực hiện tốt công tác kiểm tra, thanh tra, kịp thời xử lý những trường hợp vi phạm nên số vụ sử dụng VTNN giả, kém chất lượng ảnh hưởng đến sản xuất của người dân và doanh nghiệp đã giảm.
Theo ông Ngô Xuân Đông, Phó Giám đốc Sở NN – PTNT tỉnh Đắk Nông, các cấp, ngành chuyên môn và địa phương luôn đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến cáo nông dân sử dụng VTNN bảo đảm chất lượng, có địa chỉ rõ ràng; cảnh giác với những sản phẩm giá rẻ, quảng cáo sai sự thật, những giống cây trồng mới chưa được công nhận.
Từ đó, trình độ canh tác cũng như nhận thức của người dân về chất lượng VTNN đã được nâng cao, công tác hướng dẫn, tuyên truyền được sâu rộng kịp thời. Tuy nhiên, việc tuyên truyền mới chỉ mang tính chất định hướng, nhắc nhở, cảnh báo không thể bắt buộc người dân phải thực hiện.
VTNN đầu vào có ý nghĩa rất quan trọng, mang tính chất quyết định đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Xuất phát từ tình hình chuỗi sản xuất, cung ứng, sử dụng và công tác quản lý Nhà nước về VTNN, Sở NN – PTNT đã triển khai các biện pháp quản lý chặt chẽ để ngăn chặn các sản phẩm kém chất lượng, ảnh hưởng đến sản xuất của người dân.
Cũng theo ông Ngô Xuân Đông, trong thời gian tới, Sở NN-PTNT tiếp tục chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng siết chặt công tác quản lý VTNN.
Trong đó, tăng cường thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là thanh kiểm tra đột xuất việc chấp hành pháp luật về sản xuất, kinh doanh, chất lượng VTNN.
“Ngành Nông nghiệp luôn coi trọng công tác tuyên truyền, tập huấn, qua đó, giúp nâng cao nhận thức, kiến thức, pháp luật, hành động của người dân, cán bộ các cấp về công tác quản lý chất lượng VTNN. Từ đó, họ hiểu rõ hơn ảnh hưởng của VTNN đến môi trường, an toàn thực phẩm, sức khỏe của con người và các hoạt động sản xuất”, ông Đông cho biết.
