Powered by Techcity

Tượng nhà mồ là sáng tạo để thức tỉnh

08:20, 30/07/2023

Có lẽ khi các nghệ nhân (nghệ sĩ) tạc những bức tượng trai gái đang giao hoan, ân ái… hay phô bày thân thể ra để đặt trong những khu nhà mồ của người Tây Nguyên xưa và nay, họ chỉ đơn giản nghĩ rằng, đó là tâm tư, tình cảm của người sống dành cho người đã khuất theo thế giới quan cổ xưa của hầu hết các tộc người thiểu số ở đây.

Song, dưới góc nhìn/cảm thụ nghệ thuật thì đó là những tác phẩm điêu khắc vô cùng sinh động và tuyệt mỹ khi ta tiếp cận nó không phải bằng trực giác, mà bằng cái tâm trong trẻo, tươi mới, tư trưởng khai sáng và lý trí rành mạch.

Tôi đã có dịp gặp gỡ với nhiều nghệ nhân tạc tượng nhà mồ của người Êđê, Jarai, Bana, Sê đăng… và được họ chia sẻ, việc làm ấy là một thực hành văn hóa gắn với đời sống tâm linh, tín ngưỡng truyền thống, chứ không lấy đó làm địa hạt sáng tạo nghệ thuật để mưu sinh. Họ càng không biết rằng, tượng nhà mồ (cũng như tượng gỗ dân gian Tây Nguyên) nói chung đã đạt đến đỉnh cao của phong cách điêu khắc erotic (gợi dục), từng xuất hiện từ đầu thế kỷ 10 ở xứ Ấn được dẫn dắt, chi phối và cảm nhận trên tinh thần của đạo Hindu nguyên thủy. Trên bình diện tôn giáo và nghệ thuật, đạo này cho rằng những hành vi trai gái đang giao hoan, ân ái… hay phô bày thân thể của mình trên các công trình kiến trúc (nhà thờ, đền tháp, lăng tẩm) đều có giá trị đồng nhất với sáng tạo và đó cũng là vẻ đẹp/chân lý nên không cần che đậy.





Tượng gỗ Tây Nguyên. Ảnh: Hữu Hùng

Chẳng thế mà văn hóa xứ Ấn khi được du nhập, giao thoa với các nền văn hóa khác trong vực như: Trung Hoa, Nepal, Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Việt Nam… đều để lại dấu ấn sâu đậm, rất dễ nhận biết qua những công trình kiến trúc và nghệ thuật tiêu biểu. Theo tôi biết, những “hành vi gợi dục” trên, đâu chỉ hiển hiện sinh động qua những động tác của thần Silva trong ngôi đền Mahendrra Malla ở quảng trường Durba – Ấn Độ, hay tu viện Gyantse của cố đô Tây Tạng… mà còn được phô bày khắp xứ chùa tháp Thái Lan, hay trong những cung điện nguy nga, tráng lệ của đất nước Nepal, Myanmar, Campuchia và ở nhiều khu đền tháp của người Chăm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam thông qua những hình thể không che đậy của nữ thần Sarkit, thánh nữ Hindu với vũ điệu Apsara kiều diễm và huyền bí. Có thể nói, phong cách/hình tượng điêu khắc erotic này không chỉ đẹp mà luôn ẩn giấu những giá trị thức tỉnh của bản thể trước vũ trụ không ngừng chu chuyển.





Từ tượng nhà mồ đã phát triển thành tượng gỗ dân gian Tây Nguyên để trang trí và quảng bá.

Từ dẫn dụ của phong cách điêu khắc erotic nói trên, tôi dần kiến giải được những thông điệp của người Tây Nguyên được “mã hóa” trong những bức tượng nhà mồ kia, đặc biệt là tượng (gợi dục) được người sống mang đến cho người đã khuất như một lời thức tỉnh hơn là một lễ vật dâng tặng – rằng sự sống vẫn tiếp diễn như thường: có vui buồn, hạnh phúc, khát vọng và hoan lạc… dù ở bất kỳ ở đâu, nơi trần thế hay thế giới bên kia. 

Đình Đối



Nguồn

Cùng chủ đề

Lễ trao tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” và kỷ niệm 42 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Sáng 18/11, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk long trọng tổ chức Lễ trao tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” lần thứ 16 và kỷ niệm 42 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2024). Tham dự buổi lễ có Phó Chủ tịch UBND tỉnh H’Yim Kđoh cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành hữu quan trong tỉnh. Các đại biểu tham dự buổi lễ. Cách đây 42 năm, ngày 28/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng...

Bế mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024

Sáng 16/11, Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk tổ chức bế mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI năm 2024. Tiết mục biểu diễn đặc sắc tại hội thi. Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024 có sự tham gia dự thi của hơn 2.800 diễn viên đến từ 72 đơn vị gồm 14 Phòng Giáo dục và Đào tạo và 58 trường THPT, trường phổ...

Hội thi vẽ tranh về bảo vệ môi trường năm 2024

Ngày 15/11, hưởng ứng chương trình “Làm cho thế giới sạch hơn năm 2024”, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk phối hợp cùng Trường Tiểu học Trần Quốc Tuấn (huyện Krông Pắk) tổ chức Hội thi vẽ tranh về bảo vệ môi trường năm 2024. Học sinh tham gia phần thi trả lời nhanh các câu hỏi về bảo vệ môi trường. Tại Hội thi, các em học sinh đã được truyền thông về công tác...

Khai mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI năm 2024

Sáng 13/11, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk tổ chức khai mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024. Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, Chủ tịch Công đoàn ngành Giáo dục tỉnh Lưu Tiến Quang phát biểu khai mạc Hội thi. Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024 có sự tham gia dự thi của hơn 2.800 diễn viên đến...

Quốc hội chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực Y tế và Thông tin và truyền thông

Sáng 12/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực y tế và nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực thông tin và truyền thông. Trả lời câu hỏi của đại biểu Lưu Văn Đức - Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk đặt ra vào chiều 11/11...

Cùng tác giả

Thành phố Hà Nội trao tặng công trình mang biểu tượng “Hòa bình và Phát triển” tại thành phố Buôn Ma Thuột

Sáng 22/11, UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ tiếp nhận kinh phí xây dựng công trình mang biểu tượng “Hòa bình và Phát triển” do Thành phố Hà Nội trao tặng. Tham dự buổi lễ trao kinh phí hỗ trợ có đồng chí Trần Sỹ Thanh, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hà Nội và lãnh đạo sở, ngành liên quan. Các đại biểu tham dự buổi lễ Về phía tỉnh Đắk Lắk có các đồng chí: Nguyễn...

Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 – 22/11/2024)

Tối 22/11, tại Quảng trường 10/3 (TP. Buôn Ma Thuột), Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Đắk Lắk long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024). Tham dự buổi lễ có đồng chí Nguyễn Hòa Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ; Mẹ Việt Nam Anh hùng Thái Thị Tài; đồng chí Nguyễn Hải Ninh - Ủy viên Trung ương...

“Mái ấm Công đoàn” đến với giáo viên có hoàn cảnh khó khăn Lào Cai

Thầy giáo Đinh Công Nghiệp hiện đang công tác tại Trường THPT số 2 thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Gia đình thầy Nghiệp có 7 thành viên, bà nội tuổi cao, ốm đau thường xuyên, bố mẹ đẻ của thầy Nghiệp cũng đã lớn tuổi, nương tựa hoàn toàn vào làm nghề nông, vợ chồng thầy Nghiệp là giáo viên dạy cùng trường và hai con nhỏ, một cháu 4 tuổi, một cháu 1 tuổi. Chi tiêu...

Hiện thực hóa khát vọng “Xây dựng tỉnh Đắk Lắk giàu đẹp, văn minh, bản sắc”

Hướng tới kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024), Tỉnh ủy, UBND tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, khơi dậy niềm tự hào và tinh thần đoàn kết chung tay xây dựng Đắk Lắk ngày càng giàu đẹp, văn minh, bản sắc. Tuyến đường thành phố Buôn Ma Thuột rực rỡ cờ hoa chào mừng kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk Theo Ban Tổ...

Triển lãm thành tựu kinh tế – xã hội chào mừng kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk

Sáng 22/11, Ban Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk tổ chức khai mạc Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội chào mừng kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024); 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024) và 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2024). Các đại biểu tham dự khai mạc Không gian...

Cùng chuyên mục

Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 – 22/11/2024)

Tối 22/11, tại Quảng trường 10/3 (TP. Buôn Ma Thuột), Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Đắk Lắk long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024). Tham dự buổi lễ có đồng chí Nguyễn Hòa Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ; Mẹ Việt Nam Anh hùng Thái Thị Tài; đồng chí Nguyễn Hải Ninh - Ủy viên Trung ương...

Công bố xã Ea Kao, TP. Buôn Ma Thuột đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao

Sáng 20/11, UBND TP. Buôn Ma Thuột tổ chức Lễ công bố xã Ea Kao đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2023. Tham dự buổi lễ có Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoài Dương cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành, địa phương hữu quan. Các đại biểu tham dự buổi lễ. Phát biểu tại buổi lễ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP....

Chương trình tình nguyện mùa đông “Giao nắng chuyển yêu thương”

Sáng 19/11, Tỉnh Đoàn, Hội Sinh viên Việt Nam tỉnh Đắk Lắk phối hợp với các đơn vị tài trợ tổ chức Chương trình tình nguyện mùa đông “Giao nắng chuyển yêu thương” tại Trường Tiểu học Trưng Vương (xã Ea H’đing, huyện Cư M’gar). Đại diện các đơn vị trao tặng quà cho nhà trường và học sinh. Chương trình có sự tham gia của Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017, Top 5 Hoa hậu Hoàn vũ thế giới 2018 H’Hen Niê.  Tại...

Lễ trao tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” và kỷ niệm 42 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Sáng 18/11, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk long trọng tổ chức Lễ trao tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” lần thứ 16 và kỷ niệm 42 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2024). Tham dự buổi lễ có Phó Chủ tịch UBND tỉnh H’Yim Kđoh cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành hữu quan trong tỉnh. Các đại biểu tham dự buổi lễ. Cách đây 42 năm, ngày 28/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng...

Bế mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024

Sáng 16/11, Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk tổ chức bế mạc Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI năm 2024. Tiết mục biểu diễn đặc sắc tại hội thi. Hội thi “Giai điệu tuổi hồng” tỉnh Đắk Lắk lần thứ XVI, năm 2024 có sự tham gia dự thi của hơn 2.800 diễn viên đến từ 72 đơn vị gồm 14 Phòng Giáo dục và Đào tạo và 58 trường THPT, trường phổ...

Giới thiệu, quảng bá tác phẩm âm nhạc kỳ 4, năm 2024

Tối 16/11, Trung tâm Văn hóa tỉnh Đắk Lắk tổ chức Chương trình giới thiệu, quảng bá tác phẩm âm nhạc kỳ 4, năm 2024. Đây là hoạt động ý nghĩa nhằm chào mừng kỷ niệm 120 năm Ngày thành lập tỉnh Đắk Lắk (22/11/1904 - 22/11/2024). Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Niê Thanh Mai và Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh Đào Thị Thu Hiền tặng hoa cho các nhạc sĩ tham gia chương trình. Chương...

Hội thi vẽ tranh về bảo vệ môi trường năm 2024

Ngày 15/11, hưởng ứng chương trình “Làm cho thế giới sạch hơn năm 2024”, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk phối hợp cùng Trường Tiểu học Trần Quốc Tuấn (huyện Krông Pắk) tổ chức Hội thi vẽ tranh về bảo vệ môi trường năm 2024. Học sinh tham gia phần thi trả lời nhanh các câu hỏi về bảo vệ môi trường. Tại Hội thi, các em học sinh đã được truyền thông về công tác...

Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn thị xã Buôn Hồ

Ngày 15/11, Thị ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam thị xã Buôn Hồ tổ chức Lễ khánh thành Không gian trưng bày Khu văn hóa buôn Kli A, phường Đạt Hiếu và tổng kết việc thực hiện Chuyên đề năm 2024 “Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thị xã Buôn Hồ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Năm 2023, thị xã Buôn Hồ đã khởi công xây dựng...

Tăng cường thực hiện tiêu chí “3 sạch” góp phần triển khai hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới

Ngày 14/11, tại huyện Cư M’gar, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội thảo “Đánh giá thực trạng, đề xuất giải pháp thúc đẩy thực hiện “3 sạch” góp phần thực hiện tiêu chí 17.8 trong chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025”. Trong thời gian qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đắk Lắk đã chủ động, tích cực triển khai, thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, chú...

Tin nổi bật

Tin mới nhất