Đại cử tri đoàn là gì?

Tại sao Mỹ quyết định áp dụng hệ thống này? 

Đại cử tri đoàn được những người soạn thảo Hiến pháp Mỹ thành lập vào năm 1787. Thời điểm đó, Mỹ là một quốc gia hoàn toàn mới và hoàn toàn độc lập khỏi Vương quốc Anh sau Chiến tranh Cách mạng Mỹ.

Những người này, được gọi là Nhóm lập quốc Mỹ, muốn thiết lập một hệ thống bầu cử không tập trung quyền lực. Tuy nhiên, một số người trong nhóm lo ngại cử tri không đủ trình độ để đưa ra quyết định bỏ phiếu có trách nhiệm và sáng suốt. Hơn nữa, vào thời điểm đó, không có quốc gia nào khác bầu ra các nhà lãnh đạo của mình thông qua đầu phiếu phổ thông.

Nhóm lập quốc Mỹ coi Đại cử tri đoàn là một dạng thỏa hiệp giữa phiếu bầu của dân chúng và việc trao cho các thực thể có trách nhiệm hơn để chọn tổng thống. Vì vậy, họ quyết định để các đại cử tri được bầu chọn ở mỗi bang sẽ bỏ phiếu cho tổng thống.

Đại cử tri đoàn hoạt động như thế nào? 

Quốc hội Mỹ bao gồm Hạ viện và Thượng viện. Mỗi bang cố định có hai thành viên Thượng viện để đại diện cho bang của mình ở cấp liên bang. Thành viên Hạ viện thì đại diện cho các quận riêng lẻ trong một bang.

Số lượng đại biểu Hạ viện Mỹ của một bang được xác định thông qua Điều tra dân số Mỹ, thống kê dân số 10 năm một lần. 

California là bang có dân số đông nhất nên có số lượng đại biểu cao nhất: 52. Các bang có dân số ít, chẳng hạn như Alaska, chỉ có một đại biểu Hạ viện duy nhất. 

Mỗi bang nhận được một phiếu đại cử tri cho mỗi đại biểu quốc hội. Như vậy, California có 54 phiếu đại cử tri (52 phiếu cho đại diện Hạ viện và hai phiếu cho Thượng nghị sĩ).

Trong khi đó, bang Alaska có ba ghế: một ghế cho đại diện Hạ viện và hai ghế cho Thượng nghị sĩ. 

Tổng cộng nước Mỹ có 538 đại biểu quốc hội và do đó có 538 phiếu đại cử tri trong cuộc đua giành chức tổng thống Mỹ. Ứng viên tổng thống cần đạt được đa số tuyệt đối phiếu đại cử tri, tức 270 hoặc hơn, để đắc cử tổng thống. 

Người Mỹ bỏ phiếu trực tiếp cho ai?

Khi công dân Mỹ bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống, họ đang bỏ phiếu cho các đại cử tri của ứng viên tổng thống. Ở hầu hết các bang, nếu một ứng cử viên giành được đa số phiếu, họ sẽ nhận được tất cả các phiếu đại cử tri. Ví dụ, nếu ứng viên Đảng Dân chủ hiện nay là Kamala Harris giành được số phiếu đa số ở California, bà sẽ nhận được tất cả 54 phiếu đại cử tri. 

Maine và Nebraska là những bang duy nhất không trao tất cả phiếu đại cử tri cho một ứng cử viên duy nhất dựa trên số phiếu đa số. Ở hai bang này, phiếu đại cử tri được chia cho các ứng cử viên dựa trên tỷ lệ kết quả bỏ phiếu. 

Mặc dù không có luật hiến pháp nào yêu cầu đại cử tri phải bỏ phiếu cho ứng viên nhận được số phiếu bầu đa số ở bang của họ, nhưng rất hiếm khi đại cử tri bỏ phiếu chống lại đảng của họ. Theo Văn phòng Đăng ký Liên bang Mỹ, “hơn 99% đại cử tri đã bỏ phiếu như đã cam kết” trong lịch sử chính trị Mỹ.

Điều gì sẽ xảy ra nếu không có ứng cử viên nào giành được đa số phiếu? 

Trong trường hợp hiếm hoi có sự hòa phiếu khi cả hai ứng cử viên đều nhận được 269 phiếu Đại cử tri đoàn, Hạ viện sẽ có nhiệm vụ quyết định người chiến thắng. Mỗi đoàn đại biểu bang sẽ nhận được một phiếu bầu, và cần phải có đa số (26) để giành chiến thắng. Cho đến nay, chưa bao giờ có sự hòa phiếu trong Đại cử tri đoàn. 

Khi nào người chiến thắng được công bố? 

Quốc hội Mỹ kiểm phiếu đại cử tri vào ngày 6/1 và tổng thống mới được bầu chọn sẽ nhậm chức vào ngày 20/1. Khi kết quả được công bố vào ngày bầu cử, người chiến thắng thường đã rõ ràng và thông báo ngày 6/1 thực ra chỉ mang ý nghĩa thủ tục.

Nhưng việc kiểm phiếu cũng cần mất một thời gian. Trong cuộc bầu cử năm 2020, ông Joe Biden được công bố là người chiến thắng vào ngày 7/11, bốn ngày sau Ngày bầu cử 3/11.

Ngọc Ánh (theo DW)