Phát biểu tại Lễ khai mạc, đồng chí Hà Đức Anh, Chủ tịch UBND huyện Văn Yên nhấn mạnh: ‘‘Vào cuối năm 2016, di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã chính thức được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại. Để phát huy và bảo tồn giá trị di sản phi vật thể này, huyện Văn Yên đã 3 lần tổ chức thành công Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn.
Chủ tịch UBND huyện Văn Yên Hà Đức Anh phát biểu khai mạc Lễ hội.
Kế thừa và phát huy thành công sau 3 lần tổ chức, Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn lần thứ 4 này hứa hẹn sẽ có nhiều nội dung đặc sắc, là dịp để người dân và du khách hiểu sâu sắc hơn về di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, là dịp để khẳng định, tôn vinh các nghệ nhân dân gian, nghệ nhân ưu tú, nghệ sỹ hát chầu văn và các nghệ nhân, thanh đồng trực tiếp thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ.
Lễ hội cũng là dịp để huyện Văn Yên tiếp tục quảng bá tiềm năng, thế mạnh về phát triển du lịch, trọng tâm là quảng bá về di tích lịch sử quốc gia đền Đông Cuông đến với du khách thập phương, từng bước hình thành chuỗi liên kết phát triển du lịch tâm linh gắn với các loại hình du lịch khác trên địa bàn huyện Văn Yên’’.
Đại biểu và du khách được thưởng thức những tiết mục hát chầu văn đặc sắc của hơn 30 cung văn trên cả nước.
Tại chương trình khai mạc đã diễn ra màn nghệ thuật đặc sắc do đội văn nghệ hương Quế của huyện Văn Yên và Nghệ nhân ưu tú Đinh Công Mạnh, Nghệ sỹ ưu tú Phạm Văn Ty; Nghệ nhân Đinh Trà Vinh; Nghệ nhân Phạm Đức Niệm biểu diễn với các ca khúc: Văn Yên bừng sáng tương lai; Múa Tày; Việt Nam gấm hoa; Hát Chầu văn… thu hút đông đảo người dân và du khách đón xem.
Đồng Thầy đang thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ giá Quan Hoàng Mười.
Đến với Lễ hội năm nay, du khách và người dân sẽ được chiêm ngưỡng những giá hầu đồng đặc sắc của hơn 100 nghệ nhân, thanh đồng đến từ các bản hội của trên 20 tỉnh, thành phố trong cả nước trong chương trình thực hành diễn xướng trong suốt 9 ngày đêm từ 17/10 đến 25/10/2023.
Đặc biệt là được thưởng thức các tiết mục hát Chầu văn đặc sắc của trên 30 nghệ nhân, đội hát chầu văn trên cả nước tham gia cuộc thi hát chầu văn với chủ đề “Linh thiêng đất Mẫu” lần thứ nhất tại đền Đông Cuông; Được chiêm ngưỡng các tác phẩm hội họa “Đất và người Văn Yên” rất độc đáo của các tác giả vừa tham gia cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật “Văn Yên miền đất nhớ”.
Thanh đồng hầu Thánh tại chương trình.
Tại lễ hội, Ban tổ chức cũng giới thiệu các ca khúc mới được giải cao trong cuộc thi; Được tham quan, mua sắm và thưởng thức các món ăn ẩm thực đặc trưng của đất Mẫu Đông Cuông; Được tư vấn, giới thiệu, hướng dẫn tham quan và trải nghiệm tại các điểm du lịch tâm linh, du lịch cộng đồng đặc sắc khác trên địa bàn huyện Văn Yên.
Các phần biểu diễn vừa nhằm gửi gắm, biểu đạt mong muốn, khát vọng của con người vừa truyền tải dấu ấn lịch sử, ghi lại sự tích và ca ngợi công đức của những nhân vật lịch sử có công với dân, với nước.
Cùng với các hoạt động Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn, đến với Lễ hội, du khách còn được tham gia các hoạt động của Lễ hội cơm mới truyền thống, đặc sắc là nghi lễ mổ trâu đen tế Mẫu và hiến sinh cho trời đất vào lúc 0h ngày Mão tháng Chín, thịt trâu được chế biến làm 36 mâm cỗ, được dâng vào trong Đền cúng tế, tưởng nhớ các anh hùng dân tộc và quân lính các triều đại đã hy sinh trong trận thủy chiến chống quân Nguyên Mông bảo vệ Tổ quốc.
Bên cạnh các sản vật của một năm cấy trồng, chăn nuôi, cốm nếp được coi là sản vật mang hương vị tinh túy của đất trời, ngon nhất của mùa vụ được dâng lên tạ ơn Mẫu Thượng Ngàn, Ngọc Hoàng và các đấng thần linh, thể hiện sự biết ơn của người dân đối với đất trời đã cho mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đồng thời cầu khẩn cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.
Đền Đông Cuông là không gian hội tụ, lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn của người Việt.
Ngay sau nghi lễ mổ trâu, người dân và du khách sẽ được ông Mo – Thủ nhang của Đền phát lộc cơm mới “Hạt vàng đất Mẫu”, đây là những hạt lúa nếp dâng vào đền làm lễ để Mẫu giáng hạ chứng tâm, được ban phát cho bách tính muôn dân để được phúc lộc cả năm, an khang thịnh vượng.
Cùng với phần lễ, du khách sẽ được tham quan và trải nghiệm các hoạt động như: Triển lãm ảnh “Đất và người Văn Yên”; Chương trình rước sản vật “Mùa vàng dâng Mẫu”, đây là các sản vật đặc trưng của địa phương được 9 thôn của xã Đông Cuông chuẩn bị với lòng thành kính dâng lên Mẫu Đệ nhị Thượng ngàn, các hoạt động thể thao, trò chơi dân gian như: Kéo co, đẩy gậy, bịt mắt đánh chiêng.
