Cúng ông Công ông Táo bằng cá chép giấy được không?

Trong văn hóa người Việt, ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, hay còn được gọi là ngày ông Công ông Táo là một trong những ngày quan trọng nhất trong năm. Năm nay, tết ông Công ông Táo rơi vào thứ Tư, ngày 22/1/2025 dương lịch.

Vào ngày này, mọi gia đình sẽ chuẩn bị các lễ vật cùng một mâm cỗ cúng thật tươm tất để dâng lên ban thờ. Theo quan niệm, vào ngày này, các gia đình tổ chức lễ cúng như một hình thức để “tiễn” ông Công ông Táo chầu trời. Người Việt tin rằng ông Công ông Táo chính là những vị thần cai quản bếp núc, mang lại sự ấm no, hạnh phúc cho gia đình.

Bên cạnh những món ăn ngon, tiền vàng, quần áo cho ông Công ông Táo, có một thứ nữa được xem là vô cùng quan trọng và không thể thiếu. Đó chính là những con cá chép.

Vì sao mâm cỗ cúng ông Công ông Táo cần phải có cá chép?

Trong dân gian hiện nay vẫn lưu truyền câu nói “cá chép vượt vũ môn” hay câu “cá chép hóa rồng”, tức chỉ có cá chép mới bay được lên trời. Vì vậy, dân gian quan niệm, cá hay cá chép chính là phương tiện để các vị thần cai quản căn bếp nói riêng hay ngôi nhà nói chung của gia đình, sử dụng để bay lên trời. Từ đó có thể “tâu bẩm” với thiên đình những thành tựu, việc làm mà gia chủ đã thực hiện được trong suốt 1 năm qua.

Ngoài ra, trong tâm thức của người Việt, “cá vượt vũ môn” còn mang một ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng cho tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí để chinh phục tri thức để đi tới thành công. Chính vì lý do này, trong mâm cỗ cúng ông Công ông Táo của người Việt cần nhất định phải có cá chép.

Cúng ông Công ông Táo bằng cá chép giấy có được không?

Trước kia, việc mua cá thật rất được ưa chuộng. Chúng thường là những chú cá chép vàng, khi cúng được đặt nguyên trong bát nước. Sau khi cúng xong, cá sẽ được đem đi phóng sinh tại ao, hồ hay sông nước sạch gần nhà.

Hiện nay, bên cạnh cá thật, nhằm tiết kiệm thời gian và công sức đi mua cá thật cho gia chủ, đã xuất hiện nhiều loại cá giả khác như cá làm bằng giấy, tức là đồ mã, cùng với các mũ áo và mâm cỗ mặn để cúng ông Công ông Táo. Sau một tuần hương thì người dân sẽ đem cá chép giấy và mũ áo đi hóa. Ngoài ra, trên thị trường còn có các loại cá được tạo hình từ các loại xôi, thạch rau câu hay cả các loại bánh.

Theo đó, việc cúng ông Công ông Táo bằng cá chép giấy hay cá thật đều được. Nếu như gia đình nào có điều kiện thì có thể dùng cá chép thật, sau đó sẽ thực hiện tục lệ thả phóng sinh, còn không thì hoàn toàn có thể dùng cá chép giấy.

Ngoài ra, nếu như dùng cá chép thật sẽ mang một ý nghĩa tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người dân. Vì vậy, hiện nay có khá nhiều làng nghề nuôi cá chép để phục vụ cho việc cúng ông Công ông Táo.

Cúng ông Công ông Táo cần mấy con cá chép?

Dù là cá giả hay cá thật, đều có một nguyên tắc chung về số lượng cá. Cụ thể, theo câu chuyện về được dân gian truyền miệng từ xưa, Táo quân gồm 3 vị là 2 Táo ông và 1 Táo bà. Vì vậy, số cá cúng lý tưởng nhất là 3 con. Nếu không có thể là 1 con cá – mang ý nghĩa là 2 ông 1 bà sẽ “ngồi chung”.

Tuy nhiên, hiện nay, có nhiều người cho rằng thả càng nhiều cá chép, hay thả những con cá chép càng to, càng quý hiếm càng tốt. Theo chuyên gia, việc này không đúng, thực ra nhiều nhất chỉ 3 con là đủ. Lễ nào cũng vậy, quan trọng nhất phải ở tấm lòng thành, chứ không cần phải mâm cao cỗ đầy hay càng nhiều lễ vật thì sẽ càng thiêng.