Cử tri bắt đầu đi bỏ phiếu, số phận chính trị của Thủ tướng Sunak và đảng Bảo thủ đứng trước thời khắc lịch sử

Cuộc bầu cử Hạ viện Anh 2024 đang diễn ra trên khắp nước Anh trong ngày 4/7. (Nguồn: PA)

Sáu đảng chính, gồm đảng Bảo thủ cầm quyền (chiếm 365 ghế tại Hạ viện cũ), Công đảng (202 ghế), Dân tộc Scotland (48 ghế), Dân chủ tự do (11 ghế), Xanh (1 ghế), Cải cách Vương quốc Anh (1 ghế) và các đảng khác sẽ cạnh tranh giành ghế tại Hạ viện ở 650 khu vực bầu cử trên cả nước (mỗi khu vực bầu 1 nghị sĩ đại diện).

Đảng giành được nhiều ghế nhất tại Hạ viện sẽ trở thành đảng cầm quyền và lãnh đạo đảng trở thành Thủ tướng. Đảng giành số ghế lớn thứ hai trở thành đảng đối lập chính thức.

Theo truyền thống, đảng Bảo thủ và Công đảng thống trị nền chính trị Anh và các đảng nhỏ có ít cơ hội giành ghế hơn.

Cuộc bỏ phiếu kéo dài từ 7h-22h ngày 4/7 và công tác kiểm phiếu sẽ bắt đầu ngay sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa.

Dự kiến, người dân Anh sẽ biết ai là nhà lãnh đạo tiếp theo của đất nước vào sáng sớm ngày 5/7 (giờ địa phương) khi hầu hết các khu vực bầu cử sẽ hoàn tất công tác kiểm phiếu.

Cuộc bầu cử ở Anh diễn ra trong bối cảnh kinh tế ảm đạm với tăng trưởng yếu, năng suất thấp, đầu tư kém và nợ công cao kỷ lục; mức sống giảm với thuế phí, chi phí sinh hoạt và lãi suất vay thế chấp đều cao trong khi mức tăng lương không theo kịp lạm phát; làn sóng nhập cư tăng mạnh…

Các đảng đều đưa ra cam kết thúc đẩy tăng trưởng trong cương lĩnh tranh cử. Thủ tướng Sunak cam kết sẽ đẩy mạnh tăng trưởng, giảm khoảng 17 tỷ Bảng tiền thuế mỗi năm, tăng chi cho y tế công cao hơn mức tăng lạm phát và tăng chi quốc phòng lên 2,5% GDP vào năm 2030, thông qua việc kiểm soát gian lận thuế và giảm chi phúc lợi.

Đảng cầm quyền cũng cam kết giảm lượng người nhập cư và thực hiện kế hoạch đưa người xin tị nạn đến Rwanda.

Tuy nhiên, sau 14 năm cầm quyền với 5 đời thủ tướng, trải qua nhiều bất ổn chính trị và kinh tế-xã hội, đảng Bảo thủ, hiện chia rẽ sâu sắc, đang đối mặt với nguy cơ thất bại lịch sử khi uy tín sụt giảm nghiêm trọng với hàng loạt bê bối.

Tờ The Economist dẫn kết quả các cuộc khảo sát cho thấy, 75% số người Anh được hỏi đánh giá đất nước đang ở trong tình trạng tệ hơn so với năm 2010 khi đảng Bảo thủ lên nắm quyền.

Trong khi đó, lãnh đạo Công đảng Keir Starmer nổi lên như ứng cử viên sáng giá nhất cho ghế thủ tướng. Là người theo chủ nghĩa trung dung và thực dụng, ông Starmer đã nỗ lực hàn gắn các chia rẽ nội bộ và thành công trong việc xây dựng uy tín của Công đảng (202 ghế), khiến sự ủng hộ của cử tri tăng mạnh.

Ngoài Công đảng, đảng Cải cách Vương quốc Anh cũng được cho là mối đe dọa đối với đảng Bảo thủ cầm quyền. Lãnh đạo đảng Nigel Farage – người theo chủ nghĩa dân túy với tư tưởng chống nhập cư và ủng hộ Brexit – đang thu hút nhiều cử tri ủng hộ Bảo thủ với cam kết giảm nhập cư và tập trung vào “các giá trị Anh”.

Kết quả thăm dò do The Economist và tổ chức nghiên cứu WeThink thực hiện từ ngày 30/5-21/6 với gần 18.600 cử tri cho thấy, Công đảng đang dẫn trước Bảo thủ 20 điểm phần trăm, với tỷ lệ 42% phiếu bầu so với 22%.

Đảng Cải cách Vương quốc Anh nhận được 14% số ý kiến ủng hộ, tiếp đến là đảng Dân chủ tự do – 11% và đảng Xanh – 6%. Nếu kịch bản này xảy ra, đây sẽ là sự thay đổi lớn nhất giữa các đảng chính trong lịch sử hiện đại của Anh và là thay đổi đáng kể so với cuộc bầu cử năm 2019, khi Bảo thủ dẫn trước 12 điểm.

Dựa trên kết quả cuộc thăm dò quy mô lớn này, tờ The Economist phân tích các xu hướng địa phương, nhân khẩu học kết hợp với thông tin dự báo, đưa ra ước tính Công đảng sẽ giành 429 ghế; Bảo thủ có 117 ghế; Dân chủ tự do kiểm soát 42 ghế; SNP được 23 ghế và Cải cách Vương quốc Anh 2 ghế.

Dù đảng nào giành chiến thắng, chính phủ mới sẽ phải chèo lái đất nước vượt qua hàng loạt thách thức, thoát khỏi kinh tế trì trệ cũng như giải quyết những vấn đề quốc tế cấp bách để nâng cao mức sống người dân, đồng thời khôi phục vị thế của Anh trên toàn cầu.