DNVN – Các nguồn điện mặt trời mái nhà chỉ nên phát triển ở mức sẵn sàng tiêu thụ tại phụ tải. Nếu ồ ạt phát triển ở quy mô lớn sẽ ảnh hưởng lớn đến cân bằng cung – cầu của hệ thống điện, gây ra những phí tổn không cần thiết.
Tính đến thời điểm hiện tại, công suất lắp đặt của điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) khoảng 7660 MWAC, chiếm hơn 9% tổng công suất lắp đặt, sản lượng ĐMTMN chiếm gần 4% sản lượng điện hệ thống điện quốc gia.
Theo Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương), loại hình ĐMTMN hiện đã chiếm tỷ trọng đáng kể trong hệ thống điện quốc gia. Trong những thời điểm tiềm năng bức xạ tăng cao, công suất ĐMTMN có nguy cơ vượt quá khả năng hấp thụ của lưới điện khu vực.
Cục Điều tiết điện lực cho rằng, việc phát triển ĐMTMN đáp ứng nhu cầu phát triển điện sạch, sử dụng được nguồn năng lượng tái tạo (mặt trời) mà Việt Nam có nhiều tiềm năng.
Tuy nhiên, theo phân tích của Cục Điều tiết điện lực, để việc cung cấp điện cho các hộ sử dụng điện có đầu tư ĐMTMN ổn định, phải tính đến hoạt động của ĐMTMN trong hoạt động chung của toàn hệ thống điện. Do hệ thống điện quốc gia là hệ thống kết nối toàn quốc, được chỉ huy, điều độ, vận hành thống nhất trong phạm vi toàn quốc.
Theo Cục Điều tiết điện lực, điện mặt trời mái nhà trực tiếp ảnh hưởng đến việc vận hành an toàn của hệ thống điện.
Từ góc độ toàn quốc, ĐMTMN mang tính bất định do nguồn điện này phụ thuộc vào bức xạ mặt trời. Do đó chỉ có tác dụng vào những giờ có ánh nắng mặt trời. Vào buổi đêm, hay vào những giờ có mây, mưa ban ngày, nguồn điện từ năng lượng mặt trời suy giảm về mức thấp hoặc về 0. Theo đó, để ổn định nguồn cung cấp điện, sẽ phải đầu tư các nguồn lưu trữ phù hợp.
Vối với nguồn năng lượng tái tạo (gồm ĐMTMN), nếu việc phát triển quá mức sẽ dẫn tới cắt giảm công suất trong những thời điểm dư thừa.
Đối với các nguồn điện truyền thống, tính bất định của ĐMTMN khiến cho hệ thống điện sẽ phải huy động thường xuyên các nguồn điện truyền thống có khả năng điều khiển hoạt động ở trạng thái không liên tục.
Nguồn ĐMTMN có tính phân tán ở quy mô nhỏ và rất nhỏ. Điều này có lợi vì nguồn điện sẽ ở sát với phụ tải. Lý tưởng nhất là nguồn điện này được sử dụng ngay tại phụ tải và không truyền ra hệ thống.
Tuy vậy, với đặc điểm bất định của nguồn ĐMTMN, nếu không có hệ thống lưu trữ phù hợp, bản thân ĐMTMN không đủ khả năng cung cấp cho nhu cầu sử dụng của hộ gia đình thông thường dù có đầu tư với công suất bao nhiêu đi chăng nữa. Một hộ gia đình thông thường sẽ có nhu cầu sử dụng điện cả ngày và đêm. Trong đó vào thời điểm ban đêm, khi mặt trời lặn, nhu cầu sử dụng điện cho sinh hoạt lại càng lớn.
Tính phân tán của ĐMTMN cũng có nhược điểm. Đó là khả năng thu thập dữ liệu, điều khiển phục vụ công tác vận hành hệ thống điện rất khó khăn.
Ngoài ra chi phí cân bằng công suất của hệ thống điện do ĐMTMN gây ra. Các nhà đầu tư ĐMTMN sẽ chỉ quan tâm đến chi phí đầu tư, lắp đặt của hệ thống ĐMTMN.
Nhưng từ góc độ của cơ quan điều độ hệ thống điện và chủ đầu tư của các nhà máy điện truyền thống thì sự phát triển của ĐMTMN lại mang đến nỗi lo lớn về chi phí chung của hệ thống.
Chi phí này đến từ nhu cầu sẵn sàng của các nguồn điện truyền thống để đáp ứng tính bất định của các nguồn ĐMTMN. Đơn vị điều độ sẽ phải duy trì một lượng nguồn điện truyền thống vận hành ở trạng thái chờ hoặc công suất thấp liên tục trong các giờ có ĐMTMN. Do đó phải trả chi phí cho các nguồn điện duy trì ở trạng thái này thay vì trả cho điện năng phát ra.
Từ những đặc điểm trên của ĐMTMN, Cục Điều tiết điện lực cho rằng, phải có sự thận trọng trong quá trình phát triển ĐMTMN để có thể phát huy ưu điểm và giảm thiểu nhược điểm của ĐMTMN.
Các nguồn ĐMTMN chỉ nên phát triển ở mức sẵn sàng tiêu thụ tại phụ tải. Nếu ồ ạt phát triển ở quy mô lớn sẽ ảnh hưởng lớn đến cân bằng cung – cầu của hệ thống điện, gây ra những phí tổn không cần thiết.
Từ bản chất và đặc điểm của ĐMTMN với những điều kiện hiện nay, đối với những nguồn ĐMTMN có nối lưới, chỉ nên khuyến khích ĐMTMN tự sản- tự tiêu, không nên khuyến khích (thậm chí nên hạn chế) việc ĐMTMN phát vào hệ thống. ĐMTMN phát vào hệ thống không những không phù hợp với tiêu chí “tự sản- tự tiêu” mà còn gây phát sinh chi phí cho vận hành hệ thống điện.
Thu An
