HỌC NGOẠI NGỮ KHÔNG PHẢI CHỈ VÌ THI TỐT NGHIỆP
Phương Anh, học sinh (HS) lớp 11 Trường THPT Quang Trung (Đống Đa, Hà Nội), cho biết khi đọc tin Bộ GD-ĐT quyết định thi 4 môn, cả lớp em hò reo vui mừng. HS này chia sẻ, dù ngoại ngữ không phải là môn bắt buộc nhưng hầu như cả lớp vẫn sẽ chọn môn này là môn thi thứ 3, còn môn thứ 4 thì chắc sẽ nhiều lựa chọn khác nhau.
Một buổi học ngoại ngữ với người nước ngoài của học sinh tại TP.HCM
Trên các nhóm, diễn đàn dành cho HS Hà Nội, không khí “rộn ràng” từ khi Bộ GD-ĐT có quyết định về số môn thi. Hầu hết các ý kiến không mấy quan tâm việc ngoại ngữ không phải là môn thi bắt buộc vì HS TP có thế mạnh và nhu cầu học môn này, nên các em cho biết vẫn chọn tiếng Anh để thi.
Khi ngoại ngữ thành môn lựa chọn thi tốt nghiệp THPT, Lâm Vĩnh Khôn, HS lớp 9 Trường THCS Hồng Bàng (TP.HCM), nói rằng em sẽ nhẹ gánh hơn vì không cần phải vùi đầu vào ôn thi. Tuy nhiên, theo nam sinh, tiếng Anh vẫn là công cụ rất cần thiết để “truy cập” thế giới tương lai nên em sẽ tiếp tục ôn luyện năng lực này, nhất là theo hướng thực tiễn hơn.
Nguyễn Ngọc Bảo Hoàng, HS lớp 11 Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (TP.HCM), thì băn khoăn vì cho rằng kỳ thi là cột mốc quan trọng để HS đánh giá lại trình độ tiếng Anh của bản thân sau nhiều năm đèn sách. “Nếu bỏ thi bắt buộc, trường có thể “làm thay” bằng cách thiết kế đề cuối kỳ lớp 12 môn tiếng Anh như một đề thi tốt nghiệp THPT”, nữ sinh đề xuất.
HỌC THỰC CHẤT THAY VÌ ĐỂ ĐỐI PHÓ VỚI BÀI THI
Ông Nguyễn Xuân Khang, Hiệu trưởng Trường Marie Curie (Hà Nội), cho hay khi HS trường ông biết phương án thi 4 môn, các em đều nói sẽ chọn thi ngoại ngữ bởi không chỉ để tốt nghiệp THPT mà còn đầu tư học, thi để lấy chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế. Mục đích lớn nhất của việc học là sử dụng kiến thức đó vào cuộc sống, để lập nghiệp.
Bà Nguyễn Ngọc Linh, giáo viên (GV) Trường THPT Nguyễn Trãi (Hà Nội), cũng cho rằng không có nghĩa không thi thì HS sẽ không học mà các em vẫn phải học ngoại ngữ, vẫn phải hoàn thành chương trình học hằng ngày, hằng tuần theo chương trình giáo dục của nhà trường và thời khóa biểu.
Là GV tiếng Anh, cô Phạm Thị Thu Trang, Trường THPT Kim Bôi (Hòa Bình), chia sẻ mong muốn việc thi cử của HS vừa đáp ứng yêu cầu lâu dài của xã hội về kiến thức, năng lực người học; vừa tránh gây nặng nề, áp lực cho HS. Đó cũng là lý do cô đồng tình với phương án thi tốt nghiệp THPT 4 môn. Cô Trang cho biết sẽ tăng cường tư vấn về đường hướng học tập; thực hiện dạy học phát triển đầy đủ kỹ năng nghe – nói – đọc – viết; áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy tích cực khác… Còn việc thi tốt nghiệp như lâu nay cũng chỉ đánh giá được về ngữ pháp của môn học là chủ yếu, không toàn diện so với mục tiêu của môn học.
Theo các chuyên gia, việc ngoại ngữ không còn là môn thi THPT bắt buộc sẽ tác động lớn đến việc dạy học trong tương lai, nhưng nghiêng về hướng tích cực nhiều hơn
Ông Hà Hữu Khương, Hiệu trưởng Trường THPT Minh Hà (Hà Nội), cũng nêu quan điểm: “Không phải khi ngoại ngữ là môn thi bắt buộc, HS mới học ngoại ngữ và ngược lại. Thực tế, với không ít HS ngoại ngữ chính là tiếng Anh nhưng lại giỏi ngoại ngữ khác. Việc học môn nào đó không hẳn là để thi mà liên quan đến định hướng nghề nghiệp và con đường học tập sau này của các em. Nếu học chỉ để đi thi thì thái độ học của HS sẽ mang tính đối phó, không thực chất, lâu dài”.
Một chuyên gia về giảng dạy tiếng Anh (đang công tác ở các trường CĐ, ĐH tại TP.HCM) cho biết đề thi tốt nghiệp THPT không thể đánh giá toàn diện năng lực nghe – nói – đọc – viết của thí sinh. Các trường CĐ, ĐH yêu cầu trình độ tiếng Anh nhất định trong chuẩn đầu ra, xét môn tiếng Anh khi tuyển sinh hoặc yêu cầu chứng chỉ tiếng Anh quốc tế ở đầu vào.
“Thế nên, việc xem tiếng Anh là môn thi tự chọn không đồng nghĩa với trình độ tiếng Anh của HS sẽ đi lùi hay cản bước các em hội nhập quốc tế. Thực tế cũng chứng minh, chương trình GDPT hiện nay chưa thể giúp HS giỏi tiếng Anh, đặc biệt ở mảng giao tiếp. Chỉ khi nào các trường CĐ, ĐH bỏ yêu cầu về ngoại ngữ thì mới đáng báo động”, vị chuyên gia nhận xét.
Đồng quan điểm trên, thạc sĩ Nguyễn Nhật Quang, Trưởng khoa Ngoại ngữ – Hợp tác quốc tế Trường CĐ Nova (TP.HCM), cho rằng bài thi tốt nghiệp THPT môn ngoại ngữ không giúp HS cải thiện năng lực ngoại ngữ vì chỉ nhằm mục đích kiểm tra lại những gì đã học, chủ yếu là ngữ pháp, từ vựng.
Theo thầy Quang, việc ngoại ngữ không còn là môn thi THPT bắt buộc sẽ tác động lớn đến việc dạy học trong tương lai, nhưng nghiêng về hướng tích cực nhiều hơn. Bởi lẽ, GV sẽ được “cởi trói”, không còn dạy để thi mà dạy để HS đáp ứng yêu cầu thị trường lao động. Về lâu dài, điều này sẽ tăng tỷ lệ học thực chất thay vì để đối phó với bài thi. “Nhưng về ngắn hạn, năng lực ngoại ngữ của HS về ngữ pháp, từ vựng sẽ giảm và nhiều trung tâm luyện thi sẽ gặp khó”, thầy Quang dự đoán.
Phải đầu tư để cải thiện chất lượng dạy, học ngoại ngữ
Kỳ thi tốt nghiệp THPT môn ngoại ngữ của HS rất chênh lệch giữa các khu vực khác biệt về cơ sở vật chất và đầu tư học tập cho con người. Ví dụ với môn tiếng Anh, các địa phương có điểm trung bình cao nhất là TP.HCM, Bình Dương, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng. Các địa phương có điểm trung bình thấp nhất là Hà Giang, Điện Biên, Sơn La, Đắk Nông… Sự chênh lệch này đã được quan sát thấy trong nhiều năm, như vậy dù có là môn thi bắt buộc với mọi HS nhưng nếu không tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất và con người thì kết quả học ngoại ngữ vẫn khó được cải thiện. Như vậy, để cải thiện chất lượng học tập môn ngoại ngữ, Bộ GD-ĐT xác định phải dựa trên nền tảng cải thiện về cơ sở vật chất và đầu tư cho con người trong việc giảng dạy và học tập môn học này.
Ông Huỳnh Văn Chương
(Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD-ĐT)
SẼ TÍCH CỰC HƠN KHI CÓ ĐỘNG LỰC TỪ BÊN TRONG
Thầy Hoàng Anh Khoa, thạc sĩ ngành giảng dạy tiếng Anh ĐH St. Andrews (Anh), hiện là Giám đốc học thuật The M-english Home (TP.HCM), cho rằng HS không có điều kiện phát triển ngoại ngữ, nhất là ở những “vùng trũng”, vẫn có thể thi tốt nghiệp THPT và học cao hơn với thế mạnh của bản thân.
Thầy Khoa cũng nhận định, việc chốt phương án 2+2 sẽ không thể dẫn đến viễn cảnh nhà nhà bỏ ngoại ngữ, mà thậm chí là ngược lại. “GV tiếng Anh sẽ không còn dạy mẹo để đối phó và người học tiếng Anh cũng sẽ chủ động phấn đấu cho mục đích của mình. Bởi lẽ, việc học tiếng Anh là do họ lựa chọn, trường ĐH cũng do họ chọn. Mọi thứ sẽ tích cực hơn khi có động lực từ bên trong”, thầy Khoa nói.
Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông, đồng tình và nhận xét: “Việc không có môn ngoại ngữ sẽ không ảnh hưởng tới việc khuyến khích HS học tích cực ngoại ngữ để hội nhập quốc tế. Học giỏi môn học ngoại ngữ là do chủ quan HS và gia đình mà không phải do môn thi tốt nghiệp định hướng và quyết định”.
HS miền núi, nông thôn sẽ ít chọn ngoại ngữ ?
Một GV dạy tiếng Anh ở Trường THPT Vị Xuyên (Hà Giang) tỏ ra tâm tư vì lâu nay điểm thi môn ngoại ngữ của Hà Giang vốn “đội sổ” so với cả nước, việc không bắt buộc thi ngoại ngữ chắc sẽ càng khiến HS mất động lực học tập. Nếu như ở TP, HS nhìn thấy rõ nhu cầu học ngoại ngữ để xét tuyển ĐH, để đi du học hoặc học các chương trình tiên tiến bằng tiếng Anh… thì HS ở miền núi không nhìn thấy những ý nghĩa thiết thực ấy của môn học này.
Theo GV này, tỷ lệ HS lựa chọn môn tiếng Anh để thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 vẫn có nhưng sẽ rất ít. Chỉ những em thực sự thấy được tầm quan trọng của ngoại ngữ và có định hướng từ sớm xét tuyển ĐH vào tổ hợp có môn học này mới lựa chọn.
