Mặc dù các quan chức Ukraine tiếp tục phủ nhận hoặc từ chối xác nhận rằng chiến dịch được chờ đợi từ lâu của họ nhằm tái chiếm lại lãnh thổ từ tay các lực lượng Nga đang được tiến hành, nhưng Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) – tổ chức tư vấn đã theo dõi cuộc chiến ngay từ những ngày đầu tiên – đã khẳng định điều này trong một loạt bài đăng trên Twitter vào cuối ngày 8/6.
“Cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu. Các hành động quân sự trên khắp Ukraine phù hợp với nhiều dấu hiệu cho thấy các hoạt động phản công của Ukraine đang được tiến hành trên khắp chiến trường”, tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington DC cho biết.
Cuộc phản công của Ukraine “sẽ không có khả năng diễn ra như một chiến dịch lớn đơn lẻ”, ISW nhận định. “Nó có thể sẽ bao gồm nhiều nhiệm vụ tại nhiều địa điểm với quy mô và cường độ khác nhau trong nhiều tuần”.
Theo ISW, giai đoạn đầu của các hoạt động phản công của Ukraine có thể sẽ là giai đoạn khó khăn và tốn kém nhất về số lượng binh sĩ thiệt mạng và thiết bị bị phá hủy khi quân đội và thiết giáp cố gắng xâm nhập các vị trí phòng thủ của Nga.
“Quân đội Ukraine từ lâu đã xác định giai đoạn xâm nhập của một cuộc tấn công cơ giới là nguy hiểm và tốn kém nhất. Thành công hay thất bại của giai đoạn này có thể không rõ ràng trong một thời gian”, ISW cho biết.
Ảnh chụp từ video do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 5/6/2023 cho thấy một phương tiện quân sự của Ukraine bị đánh trúng trong một trận chiến ở Ukraine. Ảnh: AP/Times of Israel
Ukraine đã dành 6 tháng để chuẩn bị cho thời điểm này. Các lực lượng của Kiev được trang bị pháo binh, xe tăng và tiếp nhận huấn luyện của phương Tây. Nhưng quân đội Nga cũng có ngần ấy thời gian để củng cố các vị trí phòng thủ của mình và điều thêm lực lượng tham chiến.
Nếu quân Ukraine có thể buộc Nga rút lui khỏi 20% lãnh thổ mà đối phương hiện đang nắm giữ, họ sẽ cho người dân Ukraine và những người ủng hộ phương Tây thấy rằng họ có thể thắng trong cuộc chiến này.
Ngược lại, việc không đạt được những thành tựu đáng kể sẽ làm dấy lên bóng ma về một cuộc xung đột bị đóng băng – hoặc thậm chí là chiến thắng cho Nga.
“Bước ngoặt chất lượng hơn”
Với việc các quan chức Ukraine báo hiệu rằng thời điểm bắt đầu cuộc phản công sẽ không được công bố chính thức, các chuyên gia cũng đã kết luận rằng chiến dịch đã bắt đầu trong bối cảnh có các báo cáo về giao tranh gia tăng tại các khu vực dọc theo chiến tuyến dài hơn 1.000 km (620 dặm) từ Kherson trên Biển Đen tới biên giới Ukraine-Nga.
Đài NBC News, trích dẫn một sĩ quan cấp cao của Ukraine và một binh sĩ gần tiền tuyến, cũng cho biết cuộc tấn công đã bắt đầu, trong khi tờ Washington Post, trích dẫn 4 thành viên trong các lực lượng vũ trang Ukraine, đã đưa tin thông tin tương tự hôm 8/6.
Khi được hỏi về những báo cáo truyền thông như trên, người phát ngôn Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine nói với hãng tin Reuters: “Chúng tôi không có thông tin nào như vậy”.
Trong bài phát biểu video hàng đêm trước toàn quốc hôm 8/6, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ca ngợi những gì ông mô tả là “kết quả” trong giao tranh ác liệt ở khu vực Donetsk.
Binh sĩ Lữ đoàn Cơ giới số 110 của Ukraine tại một vị trí gần Avdiivka, vùng Donetsk, ngày 7/6/2023. Ảnh: NY Times
“Tôi liên lạc thường xuyên với quân đội của chúng tôi. Các chỉ huy ở Khortytsia, Tavria, và tất cả những người phụ trách những khu vực nóng nhất. Khu vực Donetsk – những trận chiến rất khó khăn”, ông Zelensky nói. “Nhưng có một kết quả, và tôi biết ơn tất cả những người giành được kết quả này! Bakhmut – làm tốt lắm. Từng bước một. Tôi cảm ơn từng chiến binh của chúng ta!”
Nhà lãnh đạo Ukraine cũng đề cập các khu vực chiến trường khác và vụ vỡ đập Kakhovka ở Kherson, nhưng nói rằng bây giờ không phải là lúc để thảo luận về chúng.
Trong một podcast hôm 7/6, ông Michael Kofman, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân (CNA), một tổ chức nghiên cứu của Mỹ, cho biết giao tranh đã có một “bước ngoặt chất lượng hơn” với việc các lực lượng Ukraine dường như tiến hành các hoạt động tấn công gần thị trấn Velyka Novosilka ở miền Đông và các địa điểm khác ở phía Nam của vùng Donetsk, cũng như ở khu vực giáp ranh với vùng Zaporizhia.
“Những cuộc tấn công này, tôi không tin chúng là nỗ lực tấn công chính, nhưng chúng đánh dấu điều mà tôi nghĩ là sự khởi đầu cho cuộc phản công của Ukraine”, ông Kofman nói.
Các binh sĩ Ukraine trên một chiếc thiết vận xa (APC) trên tiền tuyến gần Bakhmut, nơi diễn ra các trận chiến khốc liệt với quân đội Nga ở vùng Donetsk, ngày 5/6/2023. Ảnh: AP/Times of Israel
Phóng viên Jonah Hull của Al Jazeera, đưa tin từ Kiev, cho biết Ukraine đã nói rõ rằng họ sẽ không đưa ra bình luận liên tục về những gì đang diễn ra vì có vẻ như họ không muốn từ bỏ yếu tố bất ngờ.
“Các nhà phân tích quân sự đã đưa ra quan điểm của họ về những gì đang xảy ra hoặc có thể đang xảy ra ngay bây giờ. Và quan điểm của họ là Ukraine đang tham gia vào một loạt các cuộc tấn công thăm dò, hay còn gọi là các hoạt động định hình trước cuộc phản công”, phóng viên của Al Jazeera cho biết. “Người Ukraine đang thăm dò điểm yếu của người Nga, tìm kiếm lỗ hổng, đồng thời khiến người Nga phải lưỡng lự, do dự”.
Giao tranh gay gắt trên thực địa
Trong những ngày gần đây, quân đội Nga và các blogger quân sự đưa tin rằng các lực lượng Ukraine đã tiến hành các cuộc tấn công ở khu vực Donetsk – điều khiến các quan chức Mỹ hồi đầu tuần này cho rằng cuộc phản công có thể đã bắt đầu. Bằng chứng ủng hộ kết luận đó đã tăng lên hôm 8/6, nhưng vẫn có khả năng các cuộc tấn công của Ukraine là khúc dạo đầu cho một nỗ lực thậm chí còn lớn hơn.
Bộ Quốc phòng Nga hôm 8/6 cho biết, các lực lượng của họ đã ngăn chặn một cuộc tấn công của Ukraine lúc đầu ngày ở khu vực Zaporizhzhia, gần làng Novodarivka.
Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, các thành viên Lữ đoàn Cơ giới số 47 của Ukraine, bao gồm hàng chục xe bọc thép, đã “thực hiện nỗ lực xuyên thủng hàng phòng thủ của Nga” ở khu vực đó, nhưng lực lượng trên không và trên bộ của Moscow đã đẩy lùi được cuộc tấn công. Lữ đoàn này là một trong những đơn vị Ukraine đã được huấn luyện và trang bị tiên tiến từ Mỹ.
“Kẻ địch đã bị chặn lại và rút lui sau những tổn thất nặng nề”, ông Shoigu tuyên bố.
Bản đồ đánh gia tình hình trên thực địa xung đột Nga-Ukraine, đến ngày 7/6/2023. Nguồn: Nguồn Viện Nghiên cứu Chiến tranh, Dự án Critical Threats của Viện doanh nghiệp Mỹ, Google Maps. Đồ họa: Axios
Trong khi đó, Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Anna Malyar hôm 8/6 thông tin rằng một trận chiến đã diễn ra ở một khu vực cách thị trấn Velyka Novosilka ở vùng Donetsk khoảng 16 km (10 dặm), nhưng không rõ liệu có phải vị quan chức Ukraine đang đề cập đến cùng một cuộc đụng độ hay không.
Một bản đồ do Bộ Quốc phòng Anh công bố cùng ngày đã xác định khu vực trên là vị trí của một cuộc tiến công rõ ràng của Ukraine.
Những tuyên bố chiến trường của các bên đều không thể được xác nhận một cách độc lập, nhưng các video được tờ New York Times xác minh cho thấy một chiếc xe bọc thép của Ukraine gần Velyka Novosilka trúng phải một quả mìn.
Giao tranh ác liệt đã được báo cáo xa hơn về phía Tây ở vùng Zaporizhzhia, gần thị trấn Orikhiv, nơi bà Malyar cho biết “kẻ địch đang tích cực phòng thủ”.
Các blogger Nga cho rằng Ukraine đã cố gắng tiến quân không thành công cách Orikhiv vài dặm về phía Đông, gần làng Mala Tokmachka, đồng thời đăng video và ảnh cho thấy xe tăng Leopard và các phương tiện chiến đấu do Đức và Mỹ sản xuất, tuyên bố rằng một số trong số chúng đã bị phá hủy. New York Times đã xác nhận vị trí của các hình ảnh và cho biết rằng chúng được chụp gần đây, và một số thiết bị đã bị hư hỏng hoặc phá hủy.
Cách đó hơn 193 km (120 dặm) về phía Đông Bắc, giao tranh ác liệt hơn được ghi nhận xung quanh thành phố Bakhmut, nơi diễn ra trận chiến dài nhất và đẫm máu nhất từ đầu cuộc chiến. Bà Malyar nói với các đài truyền hình Ukraine: “Bakhmut – nơi người Nga đã chiếm giữ thành phố nhưng người Ukraine đã tiến vào hai bên sườn của nó – vẫn ở tâm chấn nơi chúng tôi đã chuyển từ phòng thủ sang tấn công. Chúng tôi cũng đã triệt tiêu rất nhiều nhân lực của kẻ địch ở đó”.
Hậu quả của sự thất bại
Cơ quan tình báo quốc phòng Anh cho biết trong đánh giá hàng ngày hôm 8/6 rằng ở hầu hết các khu vực, Ukraine nắm thế chủ động.
Nhưng các blogger Nga cho rằng các lực lượng phòng thủ đang giữ vững, được hỗ trợ bởi các cuộc tấn công liên tục của Không quân Nga.
“Sau một ngày giao tranh liên tục, có thông tin gián tiếp về việc hàng phòng thủ bị chọc thủng không đáng kể, không có bước đột phá nào”, cựu chỉ huy bán quân sự Nga Igor Girkin viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram vào sáng hôm 8/6.
Ảnh chụp từ video do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 5/6/2023 cho thấy một khẩu pháo tự hành của Nga khai hỏa về phía các vị trí của Ukraine tại một địa điểm không được tiết lộ. Ảnh: AP/Times of Israel
Các quốc gia phương Tây đã cung cấp vũ khí trị giá hàng tỷ USD nhằm hỗ trợ các lực lượng Ukraine về khả năng cơ động và hỏa lực để tiến hành cuộc phản công, bao gồm cả xe tăng hiện đại và các phương tiện bọc thép khác. Các đồng minh đã nhanh chóng huấn luyện 9 trong số 12 lữ đoàn mới được thành lập và trang bị để lực lượng này có khả năng tham gia chiến đấu bên cạnh các đơn vị khác của Ukraine.
Tuy nhiên, dù sự hỗ trợ của phương Tây dành cho Ukraine vẫn vững chắc cho đến nay, không có gì đảm bảo rằng nó sẽ được duy trì trong dài hạn. Ví dụ, ngân sách hỗ trợ quân sự của Mỹ dự kiến sẽ cạn kiệt vào khoảng tháng 9, và một số thành viên Đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ đã đặt câu hỏi về lý do để tiếp tục sự vhỗ trợ này.
Nếu Ukraine thất bại trong việc xuyên thủng các vành đai mìn, tránh các bẫy xe tăng và đột phá qua tuyến phòng thủ của Nga, phương Tây có thể không còn cảm thấy muốn trang bị vũ khí cho Ukraine, từ đó gây áp lực buộc Kiev tham gia đàm phán với Moscow hoặc đóng băng xung đột và hiện trạng lãnh thổ.
Vụ vỡ đập thủy điện Kakhovka ở Kherson hôm 6/6, gây ra lũ lụt lan rộng dọc theo sông Dnipro, làm phức tạp thêm vấn đề cho cả hai bên, nhưng các quan chức Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Volodymyr Zelensky, cho biết tác động của vụ việc trên chiến trường sẽ rất nhỏ. Lũ lụt sẽ khiến việc vượt sông Dnipro, ngăn cách các bên tham chiến ở khu vực Kherson, trở nên khó khăn hơn, nhưng người Ukraine nói rằng một cuộc tấn công như vậy không nằm trong kế hoạch của họ.
Minh Đức (Theo NY Times, Al Jazeera, Axios)
