Chủ nhân giải thưởng chính Vinfuture 2024 nhận giải thưởng Nobel vật lý 2024

Đây là nhà khoa học thứ 5 nhận giải thưởng chính Vinfuture được trao giải Nobel. Trước đó, GS Katalin Karikó và GS Drew Weissman, chủ nhân Giải thưởng chính Vinfuture 2021; TS Demis Hassabis (Anh) và TS John Jumper (Hoa Kỳ), chủ nhân Giải thưởng chính Vinfuture 2022 cũng đã được trao Giải Nobel.

Điều này cho thấy tầm nhìn tiên phong của những nhà sáng lập giải thưởng Vinfuture – Giải thưởng khoa học và công nghệ quốc tế đầu tiên do người Việt Nam khởi xướng, khẳng định được dấu ấn trong cộng đồng khoa học quốc tế chỉ sau 4 năm hoạt động.

Geoffrey Hinton thường được gọi là “bố già học sâu” nhờ đóng góp to lớn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và học máy.

Đóng góp của GS Geoffrey E. Hinton cùng 4 nhà khoa học: Yoshua Bengio, Jen-Hsun Huang, Yann LeCun và Fei-Fei Li thúc đẩy sự tiến bộ của học sâu được vinh danh giải chính, trị giá 3 triệu USD (hơn 76 tỷ đồng) của VinFuture 2024.

Hội đồng giải thưởng ghi nhận ông với vai trò lãnh đạo và công trình nghiên cứu nền tảng của ông về kiến trúc mạng nơ-ron. Bài báo xuất bản năm 1986 của ông cùng với David Rumelhart và Ronald Williams đã cho thấy các biểu diễn phân tán trong mạng nơ-ron được huấn luyện bởi thuật toán lan truyền ngược. Phương pháp này đã trở thành công cụ tiêu chuẩn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và tạo ra các tiến bộ trong nhận diện hình ảnh và giọng nói.

Sinh ngày 6-12-1947 tại Wimbledon, London, Hinton là hậu duệ của nhà logic học George Boole, người đặt nền móng cho lý thuyết thiết kế mạch số. Ông là nhà tâm lý học nhận thức và khoa học máy tính người Anh – Canada, được công nhận rộng rãi nhờ nghiên cứu tiên phong về trí tuệ nhân tạo (AI).

Một trong những dự đoán đáng chú ý nhất của Hinton là AI sẽ sớm có thể hiểu và phát ra ngôn ngữ tự nhiên ở cấp độ không thua kém con người. Dự đoán này dựa trên sự tiến bộ nhanh chóng của thuật toán học máy và học tăng cường.

Một lĩnh vực khác trong nghiên cứu của Hinton là học không giám sát, một loại học máy mà thuật toán học hỏi từ dữ liệu chưa dán nhãn. Hầu hết hệ thống AI hiện nay dựa trên học giám sát, trong đó thuật toán được huấn luyện trên một tập dữ liệu dán nhãn lớn. Tuy nhiên, Hinton cho rằng học không giám sát là mấu chốt để AI mô phỏng sát hơn cách con người học hỏi. Ông đang phát triển thuật toán mới dành cho học không giám sát, nhằm tạo ra hệ thống AI có thể học hỏi từ môi trường như một đứa trẻ.

Trong clip chia sẻ với các sinh viên Trường ĐH VinUni ngay sau lễ trao giải VinFuture ngày 7-12, GS Geoffrey Hinton cho rằng dừng phát triển không phải là một lựa chọn để bảo đảm an toàn khi AI trở nên thông minh hơn con người.

“Tôi lo ngại nhưng không nghĩ “ngày tận thế” là không thể tránh khỏi. Dù vậy, chúng ta không thể bỏ qua các khả năng và cần làm việc cật lực để ngăn chặn điều đó. Hy vọng rằng những sinh viên tài năng nhất sẽ chọn nghiên cứu về an toàn AI, tìm cách làm cho nó an toàn hơn và giải quyết các mối đe dọa đa dạng, từ đe dọa dài hạn là AI chiếm quyền kiểm soát cho đến mối đe dọa ngắn hạn như tội phạm mạng.

Và ông nhắn nhủ với các sinh viên: “Cách tốt nhất để làm nghiên cứu xuất sắc là theo đuổi điều mà bạn thực sự hứng thú. Sự tò mò là động lực cho những nghiên cứu tuyệt vời. Đặc biệt, bạn nên tìm kiếm những lĩnh vực mà mọi người dường như đang theo đuổi một cách tiếp cận chung và bạn có cảm giác họ đang làm sai. Bạn chỉ cần một linh cảm rằng, có điều gì đó không đúng với cách họ đang làm và bạn cần khám phá điều đó. Nhiều lần linh cảm của bạn có thể sai nhưng đôi khi nó đúng và nếu kiên trì bạn sẽ tìm ra được điều mà họ đang làm sai và cách làm đúng. Đó là cách mà những nghiên cứu xuất sắc ra đời. Nếu bạn có thể làm được điều đó, bạn có thể thực hiện những nghiên cứu rất tuyệt vời”.