Chủ đầu tư thông tin vụ nhà thầu đòi bồi thường gần 4.000 tỷ phát sinh tuyến metro số 1

Thông tin từ Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR – chủ đầu tư) cho biết, đơn vị này vừa có văn bản gửi Sở Ngoại vụ TP.HCM về dự thảo báo cáo Thủ tướng và Bộ Ngoại giao về đề xuất biện pháp giải quyết vướng mắc liên quan nhằm đưa metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) vào vận hành.

Theo MAUR, khối lượng thực hiện của toàn dự án metro số 1 đạt khoảng 98,10%. Tình hình triển khai các gói chính của dự án như sau:

Dự án dự kiến vận hành thương mại toàn tuyến trong quý IV/2024. Để đưa dự án vào khai thác, vận hành khai thác thương mại, chủ đầu tư đang tiếp tục thực hiện các công tác như nghiệm thu hoàn thành, đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống, bàn giao tài sản kết cấu hạ tầng, thực hiện các thủ tục kết thúc dự án. 

Tuy nhiên, trong giai đoạn cuối của dự án, vẫn còn một số vướng mắc, chủ yếu liên quan đến cách diễn giải về mặt hợp đồng và sự phối hợp về mặt giao diện giữa liên danh tư vấn NJPT và các nhà thầu Nhật Bản, đã và đang làm chậm tiến độ hoàn thành dự án.

Trong đó, những điều kiện, đòi hỏi của nhà thầu Hitachi chưa đủ pháp lý để giải quyết. Hitachi là nhà thầu chính phụ trách gói thầu số 3 (mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray, đào tạo, bảo dưỡng…). Gói thầu này có thời gian thực hiện từ tháng 8/2013 đến tháng 4/2018.

Do quá trình triển khai dự án gặp nhiều vướng mắc, kéo dài thời gian, Hitachi yêu cầu tính thêm chi phí cho việc gia hạn thời gian hoàn thành là 4.124 ngày. Trong khi đó, Tư vấn chung NJPT đánh giá, thời gian Hitachi được hưởng do kéo dài thực hiện hợp đồng là 2.161 ngày.

Ngày 6/4/2023, Hitachi khởi kiện chủ đầu tư tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) với yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành ít nhất 2.773 ngày và chi phí bồi thường khoảng 527 tỷ đồng.

Đồng thời, Hitachi đã đơn phương yêu cầu các chi phí phát sinh cho việc gia hạn thời gian hoàn thành. Đến nay, các khiếu nại chi tiết tạm thời mà nhà thầu đệ trình có tổng chi phí khoảng 23,721 tỷ yen (gần 4.000 tỷ đồng). 

MAUR cho rằng, theo hợp đồng, nhà thầu sẽ được hưởng các chi phí liên quan nếu việc kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng (Extension of Time – EoT) do lỗi từ chủ đầu tư. Ngược lại, họ phải bồi thường thiệt hại nếu việc chậm tiến độ do lỗi của mình gây ra. Do vậy, MAUR cho rằng, tổng chi phí phát sinh do Hitachi đưa ra chưa phản ánh được những chậm trễ do nhà thầu này gây ra nên phải được đánh giá lại để xác định cụ thể.

Hiện, UBND TP.HCM đã giao MAUR tích cực phối hợp với tư vấn chung và nhà thầu thống nhất phương án xử lý và triển khai thực hiện dự án theo kế hoạch, đồng thời phối hợp các bên để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của dự án và của chủ đầu tư.

MAUR cũng cho biết, metro số 1 cũng đang gặp hàng loạt vướng mắc khác với nhà thầu Hitachi. Trong đó, dù đã được quy định trong hợp đồng nhưng các nội dung liên quan đến đào tạo nhân viên (điều kiện đầu vào, số lượng học viên, thời điểm bắt đầu…) và công tác chạy thử (nghĩa vụ an toàn hệ thống, cung cấp thiết bị, đoàn tàu cho việc đào tạo và chạy thử…) bị kéo dài do những tranh cãi và thoái thác công việc của nhà thầu Hitachi. Đến nay, các nội dung này vẫn chưa được các bên thống nhất.

Cũng theo MAUR, theo hợp đồng, nhà thầu Hitachi có trách nhiệm trình nộp dự thảo phạm vi công việc đối với hợp đồng phụ giữa hai bên cho công tác bảo trì, bảo dưỡng chậm nhất 6 tháng trước thời điểm vận hành dự án.

Các chi phí cho việc thực hiện gói thầu đã được tính toán trong quá trình mời thầu, thương thảo đàm phán, thống nhất và ký kết trong hợp đồng (trong phần chi phí tạm tính). Dù vậy, nhà thầu Hitachi không đồng ý thực hiện và cho rằng khoản kinh phí này là tạm tính từ thời điểm ký hợp đồng năm 2013 và không đủ để thực hiện công việc hiện tại của dự án.

Trước những vướng mắc trên, MAUR đề xuất UBND TP.HCM kiến nghị Thủ tướng Chính phủ trao đổi với Thủ tướng Nhật Bản cho phép các cơ quan Chính phủ, Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, nhà tài trợ JICA quan tâm, hỗ trợ có những báo cáo với các cấp chính quyền của Chính phủ Nhật Bản.

Đồng thời có các trao đổi, tác động với các nhà thầu Nhật Bản (đặc biệt là nhà thầu Hitachi) sớm hoàn thành công việc để đưa metro số 1 vào khai thác thương mại và trở thành một công trình biểu tượng kiểu mẫu cho mối quan hệ hữu nghị giữa Nhật Bản và Việt Nam.