Chơi diều sáo ở Song An

Nói đến thú chơi diều sáo ở Thái Bình, người ta thường nhớ đến tục chơi diều sáo ở xã Song An (Vũ Thư). Đây là môn nghệ thuật dân gian tao nhã được các nghệ nhân đã bảo tồn và phát huy đến ngày nay.

Người dân xã Song An (Vũ Thư) thuần thục kỹ năng chơi diều sáo.

Từ xa xưa, hội làng Sáo Đền thuộc xã Song An được coi là một hội lớn của trấn Sơn Nam Hạ. Người dân tổ chức tục chơi diều sáo từ ngày 22-28 tháng 3 âm lịch, chính hội là ngày 24-26 âm lịch. Văn bia lưu giữ tại Sáo Đền ghi như sau: Tục chơi diều sáo gắn với truyền thuyết bà Ngọc Dao đưa Lê Tư Thành về quê lánh nạn. Bà thường cho con thi thả diều với trẻ con trong làng.

Một truyền thuyết khác lại cho rằng tục thả diều nhằm tưởng nhớ Quốc công Đinh Lễ, người đã chỉ dẫn binh lính làm và thả diều vừa để động viên quân sĩ, vừa là ám hiệu chỉ huy quân. Vì thế, khi ông được cấp đất thế nghiệp ở An Lão, con cháu họ Đinh tổ chức thi thả diều để tưởng nhớ công lao của ông, dần dần trở thành một tục lệ trong lễ hội Sáo Đền.

Tục thi diều sáo gắn liền với các nghi lễ linh thiêng và có nhiều thể lệ khắt khe cùng với nội dung phong phú như: Thi diều to, sáo đẹp, thi sáo hay nhưng độc đáo nhất là thi thả diều sáo qua câu liêm. Chiều 25 tháng 3 âm lịch hằng năm là ngày sôi động nhất của hội Sáo Đền, bởi Ban Tổ chức thực hiện các nghi lễ linh thiêng gồm: Lễ trình diều, lễ cầu phong, lễ rước Thánh mẫu ngao du sơn thủy và thi thả diều qua câu liêm.

Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa diều Việt Nam Hoàng Văn Điệp chia sẻ: Trên toàn quốc, có nhiều nơi tổ chức hội thi thả diều nhưng hội thi tại xã Song An, tỉnh Thái Bình có sự độc đáo riêng, có hai phần, trong đó phần thứ nhất là kỹ thuật buông diều vượt câu liêm; phần thứ hai là nghi lễ rước diều không nơi nào có.

Những bậc cao niên tại xã Song An cho hay, thả diều qua câu liêm khó và độc đáo ở chỗ người tham gia phải điều khiển sao cho khi thả diều lên trời, dây diều vượt qua được hai lưỡi câu liêm sắc bén mà không bị đứt. Diều thắng cuộc là diều vượt qua được câu liêm và bay cao trong gió, diều đứng dây và độ võng dây diều thấp nhất.

Ban Tổ chức quy định rõ quy chế thi diều vượt câu liêm: Diều dự thi có kích thước từ 2,5m trở lên, không có đuôi, đeo sáo phù hợp. Dây thả diều phải là dây dù hoặc dây gai, độ dài không quá 50m. Một chiếc diều sáo dự thi cần từ hai người trở lên: Một người đâm diều (diều to có thể từ 2 người trở lên để nâng diều) và người buông diều. Cuộc thi này đòi hỏi người dự thi phải nhanh nhẹn, có kinh nghiệm và có sự phối hợp ăn ý với nhau.

Những cánh diều no gió từ lâu đã trở thành hình ảnh gắn liền với tuổi thơ cùng những tháng ngày rong chơi đầy tiếng cười hồn nhiên. Ở cánh diều ấy, không chỉ là thú vui của trẻ nhỏ mà còn là sự sáng tạo về hình dáng và sắc mầu, là nghệ thuật làm chủ ngọn gió và là nơi gửi gắm những ước vọng bay cao.

Ngày nay, hoạt động thả diều dần bước ra khỏi giới hạn là một trò chơi dân gian và dần phát triển thành hoạt động giao lưu văn hóa mang cả giá trị truyền thống và nét đẹp hiện đại.

Thú chơi diều ở Song An có lẽ sẽ tiếp tục phát triển, bởi ngoài những niềm vui mà nó mang lại trong những ngày hè oi bức, còn là một nét văn hóa dân gian đặc sắc mà người dân lưu truyền trên những cánh diều, trong những âm vang của sáo diều.

Người dân nơi đây cũng ý thức rằng việc chơi diều cần gắn với trách nhiệm bảo vệ sự an toàn của công trình lưới điện, không ảnh hưởng đến trật tự và sinh hoạt của địa phương.

Trải qua gần 600 năm, tục chơi diều sáo ở Song An có giá trị lịch sử sâu sắc bởi chứa đựng những câu chuyện lịch sử về một thời kỳ dựng nước và giữ nước của nhà hậu Lê ở trấn Sơn Nam Hạ nói chung và quá trình khởi dựng, phát triển làng An Lão nói riêng.

Tình yêu quê hương, đất nước, yêu cuộc sống của người dân nơi đây được gửi gắm qua cánh diều bay bổng và tiếng sáo vi vu. Đó là những phút thăng hoa của người dân lao động, là ý chí vượt lên mọi gian lao thử thách để mưu cầu hạnh phúc, thể hiện niềm kiêu hãnh và khát khao một cuộc sống bình yên.

Tục chơi diều sáo còn góp phần cố kết cộng đồng làng xã và cộng đồng những người chơi diều ở các địa phương khác. Đây là một sản phẩm văn hóa của cộng đồng có giá trị, ảnh hưởng tích cực đến đời sống tinh thần của người dân.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa tục chơi diều sáo trong lễ hội Sáo Đền vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tháng 12/2019 nhờ giá trị tiêu biểu của di sản này. Với những giá trị độc đáo, ngày nay những người trẻ ở xã Song An vẫn tiếp nối mạch nguồn truyền thống của bao thế hệ, gìn giữ và phát triển nét văn hóa dân gian này trong sự cộng hưởng với đời sống đương đại.

Theo nhandan.vn

Nguồn: https://baothaibinh.com.vn/tin-tuc/19/219691/choi-dieu-sao-o-song-an