Chính quyền đô thị – Bước đột phá lớn tạo cơ hội mới để Hải Phòng phát triển

Ngày 21/11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng.

Điều hành phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, tại phiên thảo luận Tổ về dự thảo Nghị đã có 79 lượt ý kiến của đại biểu Quốc hội. Nhìn chung, ý kiến của các vị đại biểu đều tán thành với sự cần thiết ban hành và các nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết.

Ông đề nghị các đại biểu quốc hội tập trung cho ý kiến về mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng; cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Thủy Nguyên, Ủy ban nhân dân quận, phường và số lượng cấp phó. Bên cạnh đó, các đại biểu cho ý kiến, về nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Thủy Nguyên và Ủy ban nhân dân quận, phường.

Phải có cơ chế phối hợp

Góp ý tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Quang Huân – Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Bình Dương nhất trí với Tờ trình của Chính phủ. Để hoàn thiện dự thảo, đại biểu cho rằng đây sẽ là một bước đột phá lớn và sẽ tạo ra một cơ hội mới để cho Hải Phòng sẽ phát triển mạnh hơn nữa, tự chủ hơn và cũng phát huy được vị trí địa lý của Hải Phòng, đồng thời thực hiện được chủ trương như Tổng Bí thư chỉ đạo gần đây là địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, nếu xu hướng đó phát triển cũng rất mong Hải Phòng sẽ có thể trở thành một Singapore thứ hai của vùng Đông Nam Á.

Theo đại biểu, khi bỏ Hội đồng nhân dân ở cấp chính quyền địa phương, để thực hiện tốt Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, dự thảo nghị quyết cần bổ sung quy định phải có cơ chế phối hợp, vì lúc đó chức năng kiểm tra, giám sát của Hội đồng nhân dân có thể sẽ được chuyển một phần qua các cơ quan Mặt trận Tổ quốc, như thế có thể duy trì được hoạt động ở cơ sở một cách dân chủ hơn như luật đã quy định.

“Tôi cũng hoàn toàn nhất trí với Tờ trình 650 của Chính phủ vào ngày 16/10/2024, trong đó có căn cứ về chính trị là Nghị quyết 45, Kết luận 96, Nghị quyết 30 của Trung ương, căn cứ về pháp lý là Hiến pháp 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, còn căn cứ thực tiễn là nhu cầu phát triển ở cả vùng đồng bằng sông Hồng sẽ là cực tăng trưởng mới và cùng với Hà Nội, hỗ trợ cho Hà Nội để dẫn dắt về kinh tế phía Bắc. Đây là một chủ trương tôi thấy rất đúng đắn và rất kịp thời,” đại biểu Nguyễn Quang Huân cho hay.

Phát biểu ý kiến, Đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho rằng Quốc hội đã cho phép thực hiện chính quyền đô thị tại thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng. Vì vậy, việc thực hiện chính quyền đô thị của thành phố Hải Phòng rất phù hợp và hợp lý.

Tán thành với mô hình của chính quyền đô thị Hải Phòng như tại dự thảo, đại biểu cho biết, giống như Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng, chính quyền đô thị chỉ có cấp thành phố, trong đó, cấp thành phố gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Không tổ chức Hội đồng nhân dân cấp quận và Hội đồng nhân dân cấp phường mà chỉ có Ủy ban nhân dân cấp quận và Ủy ban nhân dân cấp phường.

Liên quan tới trách nhiệm, quyền hạn của Chủ tịch Hội đồng nhân dân các thành phố, đại biểu Phạm Văn Hòa đề xuất nên thực hiện thí điểm đối để đảm bảo phù hợp với nội dung đang thực hiện thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh.

“Đề nghị chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố theo quy định của Điều 3 phải giống như của Ủy ban nhân dân 2 đô thị Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Cho nên việc cho phép Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố được ủy quyền cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ủy ban nhân dân thành phố thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn trong trường hợp cần thiết tại điểm c khoản 2 Điều 3 nên thực hiện thí điểm, vì khác với Luật Tổ chức chính quyền địa phương và rất phù hợp với thực hiện chính quyền đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng…”, đại biểu Phạm Văn Hòa nêu đề xuất.

Ngoài ra, cho rằng đối với mô hình tổ chức chính quyền đô thị của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thành phố Thủy Nguyên là mô hình không mới, đại biểu Hòa đề nghị nên áp dụng giống như mô hình của thành phố Thủ Đức đối với thành phố Thủy Nguyên. Tuy nhiên, không cứng nhắc mà cần căn cứ vào đặc thù riêng để vận dụng mô hình này một cách linh hoạt.

Tạo bước tiến mới cho thành phố hoa phượng đỏ

Tham gia thảo luận, đại biểu Lã Thanh Tân – Đoàn đại biểu quốc hội thành phố Hải Phòng nhấn mạnh đây là một mô hình có sự tác động và tạo cho Hải Phòng bước tiến mới trong con đường xây dựng phát triển thành phố.

“Chúng tôi hi vọng trong tương lai không xa Chính phủ sẽ trình Quốc hội nghị quyết để thay thế Nghị quyết số 35 về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng. Trong nội dung nghị quyết đó sẽ có cơ chế, chính sách mới để tiếp tục tạo sự đột phá cho thành phố,” đại biểu Lã Thanh Tân nhấn mạnh.

Đại biểu Lê Xuân Thân – Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Khánh Hòa bày tỏ băn khoăn đối với Điều 10 của quy định chuyển tiếp tại dự thảo Nghị quyết. Đại biểu cho biết, theo quy định của luật, nhiệm kỳ của Quốc hội và Hội đồng nhân dân là 5 năm. Như vậy, năm 2026 Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp sẽ hết nhiệm kỳ và toàn dân tiến hành bỏ phiếu để bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Tiếp đó, tại Điều 10 Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định nhiệm kỳ của mỗi khóa Hội đồng nhân dân là 5 năm, kể từ kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân khóa đó đến kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân khóa sau. Chậm nhất 45 ngày trước khi Hội đồng nhân dân hết nhiệm kỳ, Hội đồng nhân dân khóa mới phải được bầu xong. Việc rút ngắn hoặc kéo dài nhiệm kỳ do Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định. Về nhiệm kỳ của đại biểu Hội đồng nhân dân theo nhiệm kỳ của Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân được bầu bổ sung bắt đầu làm nhiệm vụ đại biểu kể từ ngày khai mạc kỳ họp tiếp theo…

Từ phân tích nêu trên, đại biểu Lê Xuân Thân cho rằng, nếu đưa vào trong dự thảo nghị quyết quy định cứng là Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân quận, phường của Hải Phòng nhiệm kỳ hiện nay kết thúc vào ngày 30/6/2026 sẽ khó trong triển khai thực hiện. Vì vậy, đề nghị nên quy định theo hướng, việc thực hiện nhiệm vụ này theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, không khác biệt so với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã phát biểu giải trình, làm rõ một số nội dung trọng tâm được các đại biểu quốc hội nêu tại phiên thảo luận.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, mục đích chung của việc thành lập chính quyền đô thị của Hải Phòng trước hết là thực hiện thể chế hóa nghị quyết của Đảng và đối với Hải Phòng là thực hiện nghị quyết cũng như là kết luận của Bộ Chính trị. Đồng thời, trong quá trình thực hiện việc xây dựng chính quyền đô thị của Hải Phòng làm sao đảm bảo được tính kế thừa, đồng bộ với Thành phố Chí Minh, với Đà Nẵng và có lựa chọn bổ sung một số vấn đề phù hợp với thực tiễn trong quá trình vận chính quyền đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh, để phù hợp với một đô thị lớn ở miền Bắc như Hải Phòng.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh, đây là mô hình để thu gọn cấp chính quyền, với Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng chỉ có 1 cấp chính quyền và thống nhất một chế độ công vụ, tăng cường phân cấp, phân quyền để đảm bảo chính quyền đô thị tinh gọn, hoạt động năng động, tự chủ, thích ứng linh hoạt, phù hợp với vai trò, tính chất đặc thù, đặc trưng của đô thị.

Thêm vào đó, trong quá trình thiết kế, những vấn đề thực tiễn đã rõ, như từ thực tế đang thí điểm ở Thành phố Hố Chí Minh đối với Nghị quyết 98 có thể tiếp thu, đưa vào mô hình của Hải Phòng để thực hiện. Bên cạnh đó, cũng có những vấn đề bổ sung thêm để làm cho rõ hơn trong vận hành của chính quyền đô thị Hải Phòng; Gắn kết trong việc thực hiện chính quyền đô thị của Hải Phòng với sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã cũng như chung cho cả nước.

“Chính vì vậy có thể nói sắp xếp ở thành phố Hải Phòng tôi có thể dùng từ ‘tiên phong’ 4 đề án, trong đó có sắp xếp một số lượng đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã tương đối lớn, sắp xếp 101 đơn vị hành chính cấp xã thành 50 đơn vị. Một cách tổng quan chung trong nguyên tắc khi thiết kế tổ chức chính quyền đô thị của Hải Phòng thì có gắn kết như vậy,” Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho hay.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết qua thảo luận, các ý kiến phát biểu của đại biểu quốc hội cơ bản nhất trí với mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng như Chính phủ trình. Các đại biểu quốc hội cơ bản tán thàn quy định về cơ cấu tổ chức Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Thủy Nguyên, Ủy ban nhân dân quận, phường và số lượng cấp phó, tuy nhiên một số ý kiến đề nghị sắp xếp lại về mặt số lượng, cơ cấu tương tự như đã áp dụng đối với Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, đối với thành phố Thủy Nguyên, có ý kiến đề nghị áp dụng tương tự như đối với thành phố Thủ Đức, trong đó có cân nhắc tới đặc thù của địa phương. Ngoài ra, tại phiên họp các đại biểu quốc hội còn nêu quan điểm về tên thành phố thuộc thành phố, quy định chuyển tiếp, vấn đề nội dung thí điểm…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan có liên quan khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu quốc hội và chỉnh lý dự thảo nghị quyết để trình Quốc hội xem xét thông qua vào cuối kỳ họp thứ 8./.