Ngày 8 tháng 5 năm 2024, tại phiên họp của Hội nghị Toàn thể lần thứ 10 thuộc Ủy ban Chương trình Ký ức Thế giới Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương diễn ra tại Mông Cổ, hồ sơ “Chín đỉnh đồng – Hoàng cung Huế” đã được chính thức ghi danh vào Danh mục Ký ức thế giới. Với sự đồng thuận tuyệt đối từ 23 quốc gia tham gia, kiệt tác này không chỉ là niềm tự hào của Việt Nam mà còn đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn các giá trị văn hóa toàn cầu.
Chín đỉnh đồng, còn gọi là Cửu đỉnh, là biểu tượng của triều đại nhà Nguyễn, được vua Minh Mệnh cho đúc vào năm 1835 và hoàn thành vào năm 1837. Từ đó đến nay, chúng luôn an vị trước sân Thế Tổ Miếu trong Hoàng cung Huế. Vua Minh Mệnh đã tạo dựng Cửu đỉnh để tôn vinh sự trường tồn và thịnh vượng của triều đại, đồng thời khẳng định sự toàn vẹn và vẻ đẹp phong phú của lãnh thổ Việt Nam. Từng chi tiết chạm khắc trên các đỉnh đồng là minh chứng cho tài năng xuất sắc của những người thợ thủ công, thể hiện trình độ đúc đồng tinh xảo của dân tộc.
Với tổng cộng 162 họa tiết chạm khắc tinh xảo, Cửu đỉnh lưu giữ những giá trị độc đáo về lịch sử, địa lý, phong thủy và nghệ thuật thư pháp. Những hình ảnh như núi Ngự, sông Hương hay kênh Vĩnh Tế trên các đỉnh đồng không chỉ phản ánh cảnh sắc thiên nhiên mà còn kể lại câu chuyện về lòng kiên cường và sức sáng tạo của người Việt. Đặc biệt, hình ảnh kênh Vĩnh Tế trên Cao đỉnh còn gợi nhớ đến sự cống hiến của bà Châu Thị Vĩnh Tế, người đã tận tụy hỗ trợ Thoại Ngọc Hầu trong việc xây dựng công trình giao thông quan trọng bậc nhất vùng Nam Bộ.
Hơn thế nữa, Cửu đỉnh mang giá trị nghệ thuật sâu sắc và đồng thời là nguồn tư liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu. Các họa tiết trên đỉnh đồng phác họa bức tranh sống động về sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và các quốc gia Đông Á trong lịch sử. Dẫu trải qua gần hai thế kỷ với những biến động lớn lao, các đỉnh đồng vẫn giữ nguyên sự vẹn toàn, trở thành biểu tượng hiếm hoi của vương quyền và sự tồn tại của chế độ phong kiến tại Á Đông.
UNESCO đánh giá cao Cửu đỉnh vì tính độc bản và quý hiếm, đồng thời còn vì vai trò quan trọng của chúng trong việc kết nối các giá trị văn hóa và xã hội. Cửu đỉnh là biểu tượng gắn kết giữa quá khứ và hiện tại, mang lại sự liên tục trong việc bảo tồn di sản qua các thế hệ. Hơn nữa, các nghi lễ và giá trị liên quan đến Cửu đỉnh đã đóng góp vào sự hòa hợp văn hóa, tạo dựng tinh thần đoàn kết bền chặt giữa các cộng đồng dân tộc tại Việt Nam.
Việc Cửu đỉnh được ghi danh vào Danh mục Ký ức thế giới không chỉ là niềm tự hào của Thừa Thiên Huế mà còn là minh chứng cho nỗ lực bảo tồn di sản văn hóa của Việt Nam. Thành công này góp phần nâng cao vị thế di sản Huế trên trường quốc tế, đồng thời khẳng định Huế như một điểm đến văn hóa đặc biệt, nơi hội tụ tám di sản thế giới được UNESCO công nhận.
Sự vinh danh của UNESCO là động lực quan trọng để Thừa Thiên Huế tiếp tục hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương dựa trên nền tảng bản sắc văn hóa. Cửu đỉnh là một di sản quý giá, đồng thời mang ý nghĩa sâu sắc như một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của văn hóa trong việc định hình một tương lai bền vững, hài hòa và phát triển.
Hoàng Anh
