Hạn hán làm khô héo cây trồng, nhiệt độ mặt nước biển tăng kỷ lục và sự tan chảy sông băng chưa từng thấy là một trong những hậu quả được đưa ra trong một báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu.
Nhiệt độ ở châu Âu đã tăng trung bình 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp trong 30 năm qua. Ảnh: AFP
Nóng gấp đôi mức trung bình toàn cầu
Châu lục này đã nóng lên gấp đôi mức trung bình toàn cầu kể từ những năm 1980, chứng kiến mùa hè nóng nhất được ghi nhận vào năm ngoái, trong đó các quốc gia bao gồm Pháp, Đức, Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Vương quốc Anh đã trải qua năm nóng nhất được ghi nhận.
Thế giới đã ấm lên trung bình gần 1,2 độ C kể từ giữa những năm 1800, gây ra một loạt thời tiết khắc nghiệt tàn khốc, bao gồm các đợt nắng nóng gay gắt hơn, hạn hán nghiêm trọng hơn ở một số khu vực và các cơn bão dữ dội hơn do nước biển dâng.
Bị ảnh hưởng nặng nề nhất là những người dễ bị tổn thương nhất và các quốc gia nghèo nhất thế giới – những người đã góp phần rất ít vào việc phát thải nhiên liệu hóa thạch làm tăng nhiệt độ.
Các tác động ngày càng trở nên nghiêm trọng trên khắp thế giới, các khu vực ở Bắc bán cầu và xung quanh các cực đang chứng kiến sự nóng lên đặc biệt nhanh chóng.
Tổng thư ký WMO Petteri Taalas cho biết, ở châu Âu nhiệt độ cao “làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán nghiêm trọng và lan rộng, gây ra các vụ cháy rừng dữ dội.
Nhiệt độ trên khắp lục địa đã tăng 1,5 độ C trong 30 năm, từ 1991 đến 2021, theo báo cáo có tên “Tình trạng Khí hậu ở châu Âu 2022”.
Hơn 16.000 người thiệt mạng do nắng nóng ở châu Âu
Báo cáo cho biết nắng nóng gay gắt đã khiến hơn 16.000 người thiệt mạng vào năm ngoái ở châu Âu, trong khi lũ lụt và bão gây ra phần lớn thiệt hại 2 tỷ USD do thời tiết và khí hậu khắc nghiệt. Báo cáo cho biết nhiệt độ tăng đã gây thiệt hại cho các nền kinh tế và hệ sinh thái.
Ở dãy An-pơ, các sông băng đã chứng kiến sự tan chảy nhanh kỷ lục vào năm 2022. Câu chuyện cũng tương tự ở các đại dương, với nhiệt độ bề mặt nước biển trung bình ở Bắc Đại Tây Dương nóng nhất từng được ghi nhận, tốc độ ấm lên ở phía đông Địa Trung Hải, biển Baltic và Biển Đen và phía nam Bắc Cực cao hơn ba lần so với mức trung bình toàn cầu.
Các đợt nắng nóng trên biển – có thể thay thế hoặc thậm chí giết chết các loài – cũng kéo dài tới 5 tháng ở một số khu vực bao gồm phía tây Địa Trung Hải, eo biển Manche và phía nam Bắc Cực.
Lượng mưa dưới mức bình thường trên phần lớn lục địa, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và dự trữ nước, đồng thời tạo điều kiện cho cháy rừng. Dự trữ nước của Tây Ban Nha đã giảm xuống dưới một nửa công suất vào tháng 7 do Bán đảo Iberia chứng kiến năm thứ tư khô hạn hơn mức trung bình liên tiếp vào năm 2022.
Nông dân không thể tưới tiêu cho các cánh đồng của họ ở một số vùng của Pháp, trong khi điều kiện khô hạn ảnh hưởng đến thu hoạch ngũ cốc và nho ở Đức.
Hạn hán cũng ảnh hưởng đến sản xuất năng lượng, dẫn đến giảm năng lượng thủy điện cũng như sản lượng từ một số nhà máy điện hạt nhân phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước để làm mát.
Niềm hy vọng ở năng lượng tái tạo
Tuy nhiên, trong một dấu hiệu tích cực cho tương lai, báo cáo lưu ý rằng năng lượng gió và mặt trời tạo ra 22,3% điện năng của Liên minh châu Âu vào năm 2022, lần đầu tiên vượt qua khí hóa thạch (20%).
Báo cáo cho biết điều này là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm cả “sự gia tăng đáng kể” về năng lượng mặt trời được lắp đặt vào năm ngoái.
Báo cáo cho biết: “Năng lượng mặt trời và gió có xu hướng bổ sung cho nhau trong suốt cả năm: Bức xạ mặt trời cao hơn vào cuối mùa xuân và mùa hè trong khi cường độ gió thường cao hơn vào mùa đông”.
Mặc dù không có xu hướng đáng kể nào về gió hoặc mưa ở châu Âu trong 30 năm qua, nhưng báo cáo cho biết đã có sự gia tăng đáng kể về ánh sáng mặt trời, với lượng bức xạ mặt trời vào năm 2022 đạt mức cao nhất kể từ khi bắt đầu ghi nhận vào năm 1983.
Mai Anh (theo WMO, AFP)
