Là một trong những đại biểu Quốc hội đầu tiên gửi câu hỏi chất vấn tới Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình tại phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 20-3, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Đoàn Nam Định) phản ánh, tỷ lệ án hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao.
“Đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao giải thích lý do. Có phải một phần bộ phận thẩm phán còn nể nang, ngại va chạm bởi bên bị kiện chủ yếu là cơ quan hành chính?”, đại biểu Mai Thị Phương Hoa nêu câu hỏi và đề nghị cho biết đâu là nguyên nhân, giải pháp căn cơ của tình trạng này.
Ở góc độ liên quan, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) dẫn báo cáo cho thấy, năm 2022, số vụ án thụ lý của toàn ngành tòa án tăng 7,7% nhưng vẫn còn nhiều vụ giải quyết quá thời gian do nguyên nhân chủ quan.
“Vậy xin hỏi Chánh án, nguyên nhân chủ quan ở đây là gì, có biện pháp gì để khắc phục hay không?”, đại biểu Trần Thị Thanh Hương nêu chất vấn.
Trả lời đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình thừa nhận đúng là đang có nhiều tồn tại xung quanh án hành chính.
Theo đó, tỷ lệ xử lý thường thấp hơn so với yêu cầu của Quốc hội. Năm 2022, tỷ lệ đạt yêu cầu của Quốc hội song tăng không nhiều, vượt 12%; có tình trạng một số vụ đã có bản án, nhưng UBND các cấp không thực thi, gây bức xúc…
Cũng theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, tỷ lệ hủy, sửa án hành chính nhiều hơn loại án khác, có năm lên đến 4% trong khi Quốc hội chỉ cho phép hủy, sửa 1,5%. Bản án có hiệu lực nhưng không được thực thi, UBND các cấp không thi hành nghiêm túc, gây bức xúc cho người dân…
Nguyên nhân của tình trạng trên, theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, do một số nguyên nhân chủ quan như vẫn còn tình trạng thẩm phán nể nang khi xét xử vụ việc, xảy ra ở UBND cùng cấp nhưng không nhiều.
“Việc nể nang là có thật, nhất là khi xét xử vụ án liên quan UBND cùng cấp, nhưng không phải nhiều. Tuyệt đại đa số thẩm phán phát huy bản lĩnh, chuyên nghiệp, xét xử nghiêm túc”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói.
Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng khẳng định sự nể nang không phải là nguyên nhân chính dẫn đến tỉ lệ hủy, sửa án hành chính cao. Nguyên nhân còn có việc cung cấp tài liệu của UBND các cấp cho người dân không đầy đủ.
“Trong án hành chính thì trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ thuộc các bên. Việc chuẩn bị đủ hay không sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng xét xử. Thông thường UBND các cấp phải có trách nhiệm cung cấp tài liệu theo yêu cầu của người dân nhưng việc cung cấp hạn chế nên tài liệu không đủ”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình thông tin.
Một nguyên nhân quan trọng khác là sự tham gia của chính quyền các cấp trong các phiên tòa hành chính còn hạn chế. Theo quy định, Chủ tịch UBND khi bị kiện phải ra tòa, hoặc chỉ được ủy quyền đến cấp phó, nhưng thông thường với án hành chính cấp tỉnh, việc chủ tịch ra tòa còn hạn chế. Đây là nguyên nhân chính khiến án hành chính bị hủy, sửa chậm được khắc phục.
Về giải pháp để hạn chế tình trạng cả nể, nâng cao chất lượng xét xử án hành chính trong thời gian tới, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, tòa án nhân dân các cấp sẽ nâng cao chất lượng xét xử; đổi mới hoạt động tố tụng hành chính bằng cách giao vụ án ở UBND huyện cho tòa án tỉnh xử, án ở UBND cấp tỉnh thì sẽ thành lập tòa chuyên trách.
Về việc các vụ việc, vụ án quá thời hạn do nguyên nhân chủ quan, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho rằng, tình trạng này đang từng bước được khắc phục, giảm thiểu và ngành tòa án sẽ tiếp tục khắc phục trong thời gian tới.
Trả lời đại biểu Trần Thị Thanh Hương, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói, nguyên nhân là do áp lực công việc quá nhiều, một thẩm phán cùng lúc phải giải quyết số lượng công việc gấp đôi so với quy định nên ảnh hưởng đến thời gian giải quyết vụ án.
“Một nguyên nhân chủ quan khác là năng lực, trách nhiệm của một số thẩm phán còn kém”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình thừa nhận và cho biết, về cơ bản, việc giải quyết án quá hạn đã được khắc phục, mỗi năm chỉ còn dưới 200 vụ việc giải quyết bị quá hạn.
THẢO NGUYÊN
