Đào Triết Hiên (1975) là nhà Toán học nổi tiếng gốc Trung. Xuất thân trong gia đình trí thức, bố là bác sĩ nhi khoa, mẹ có bằng kép ngành Toán và Vật lý, nên anh được thừa hưởng nền giáo dục tốt. Thành công của Triết Hiên không tách rời khỏi sự giáo dục của gia đình.
Từ nhỏ, anh bộc lộ rõ năng khiếu Toán học, 2 tuổi có thể dạy trẻ 5 tuổi cộng trừ. Đến tuổi đi học, bố mẹ gửi Triết Hiên vào trường tư thục nhưng vì thông minh vượt trội, nên anh không thể hòa nhập được với bạn bè. Sau đó, gia đình quyết định để Triết Hiên ở nhà tự học.
8 tuổi đạt 760/800 điểm SAT
Dưới sự hướng dẫn của mẹ, năng khiếu Toán học của Triết Hiên ngày càng thể hiện rõ. Thay vì giáo dục Triết Hiên theo cách thông thường, gia đình quyết tâm áp dụng phương pháp dành cho thiên tài. Lúc này, bố mẹ đưa Triết Hiên quay lại trường công lập lần nữa. Tại đây, khả năng tự học của anh được tận dụng triệt để.
Tuy nhiên, thời gian sau anh cảm thấy chán nản nên thường xuyên đến lớp lớn để học. Biết tài năng của Triết Hiên, nhà trường tạo điều kiện để anh tự do đến các lớp nghe giảng. Quá trình học, anh chăm chú lắng nghe và nắm bắt kiến thức lập tức.
8 tuổi, Triết Hiên tham gia cuộc thi SAT đạt 760/800 điểm. Với số điểm này, nam sinh thu hút sự quan tâm từ giới Toán học Mỹ. Hành trình huyền thoại nhà Toán học trẻ bắt đầu từ đây. Tham gia cuộc thi Toán học quốc tế (IMO) ở tuổi 13, nam sinh giành huy chương Vàng. Tên tuổi của Triết Hiên lần nữa nhận được sự quan tâm của giới học thuật.
Để chứng minh năng lực bản thân, Triết Hiên tiếp tục tham gia kỳ thi kiểm tra IQ của Đại học Wales (Mỹ) tổ chức. Kết quả kiểm tra chỉ số IQ của nam sinh đạt 230, vượt qua nhà bác học Einstein, Isaac Newton và Stephen Hawking.
24 tuổi là giáo sư, 31 tuổi nhận Giải thưởng Fields
Ở tuổi 14, Triết Hiên được nhiều trường ở Mỹ nhận, tuy nhiên vì còn nhỏ nên bố mẹ quyết định để anh học tại Đại học Flinders (Úc). Tốt nghiệp đại học ở tuổi 16, thần đồng Toán học tiếp tục học thạc sĩ và nhận bằng 1 năm sau. Sau đó, anh học tiến sĩ tại Đại học Princeton (Mỹ) và tốt nghiệp ở tuổi 21. Với loạt thành tích đáng nể, 24 tuổi Triết Hiên trở thành giáo sư trẻ nhất tại Đại học California (Mỹ).
Triết Hiên chủ yếu nghiên cứu các vấn đề như tích phân, phương trình vi phân, toán tổ hợp và lý thuyết số… Ở tuổi 31, anh nhận được Giải thưởng Fields. Đây là giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực Toán học trao cho những người dưới 40 tuổi.
Không chỉ am hiểu Toán học sâu rộng, năm 2005, anh còn nhận được giải thưởng Robert Sorgenfrey liên quan đến giảng dạy tại trường Đại học California (Mỹ). Năm 2007, giáo sư trẻ nghiên cứu thành công lý thuyết kỹ thuật nén hình ảnh số và được tạp chí Technology Review Mỹ bình chọn là công nghệ đột phá của năm.
Năm 2015, anh thành công chứng minh được sự khác biệt của Erdős. Đây là vấn đề nhà Toán học Paul Erdős đưa ra năm 1932 và gây tranh cãi trong giới học thuật suốt 83 năm. Cùng năm, anh nhận được Giải thưởng Đột phá Toán học và trở thành hội viên của Viện Hàn lâm Khoa học thế giới
Kể từ năm 2015 đến nay, anh không có nhiều thành tựu gây chấn động thế giới. Chia sẻ về lý do, Triết Hiên cho biết, muốn có cuộc sống giản dị bên vợ con như người bình thường, nhưng vẫn tập trung nghiên cứu một số vấn đề trong giáo dục Toán học. Bởi anh mong muốn thế hệ sau hiểu và học Toán tốt hơn.
Hiện tại, ở tuổi 49, anh vẫn từng ngày cống hiến cho nền Toán học thế giới song song với sự nghiệp giảng dạy tại Đại học California (Mỹ). Ngoài ra, anh cũng tham gia vào nhóm nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo (AI) của Hội đồng cố vấn về Khoa học và Công nghệ Mỹ.
