Trước thềm buổi điều trần trước Quốc hội Mỹ của CEO TikTok, việc một công ty từ Trung Quốc nắm quyền sở hữu ứng dụng này cũng như những nguy cơ an ninh quốc gia có thể xảy ra xung quanh người dùng ứng dụng trên đã thu hút sự quan tâm đặc biệt. Tuy nhieeh, CEO Shou Chew đã sẵn sàng trả lời loạt câu hỏi từ một Ủy ban của Hạ viện Mỹ vào thứ Năm này, bao gồm những câu hỏi về sức khỏe tinh thần của trẻ em sử dụng ứng dụng này.
Ứng dụng này có hơn 150 triệu người dùng tại Mỹ, cùng với mức độ tinh vi trong công cụ đề xuất nội dung khiến cho bất kỳ sai sót nào trong nó sẽ được coi là nguy cơ tiềm năng đối với xã hội. Các nhà lập pháp đã dành phần lớn năm vừa rồi để cảnh báo về những nguy cơ đến từ các nền tảng được thiết kế dành cho các video ngắn, vớ vẩn. Vào buổi điều trần trước Ủy ban Năng lượng và Thương mại của Hạ viện Mỹ trong ngày thứ Năm này, họ sẽ có một đối tượng để hướng những lo ngại này tới.
Những câu hỏi khó nhất dành cho CEO của TikTok
Ông Chew sẽ trực tiếp giải thích về những cáo buộc lâu nay rằng TikTok có thể được sử dụng để do thám công dân Mỹ hoặc để thúc đẩy các tuyên truyền về Đảng Cộng sản Trung Quốc, hai cáo buộc lớn nhất đến từ các nhà lập pháp và cơ quan chính phủ Mỹ. Theo một số nguồn tin, đây là phương diện mà ông Chew tự tin có thể bảo vệ luận điểm của TikTok, dựa trên hàng loạt các biện pháp an ninh triệt để của TikTok.
Theo một thành viên lâu năm của ủy ban, Chủ tịch ủy ban Cathy McMorris Rodgers, một thành viên Đảng Cộng hòa tại Washington, đang có ý định đối đầu với ông Chew bằng những câu hỏi về sự kiện về trẻ em tự vẫn, hoặc tử vong sau khi uống một viên fentanyl mua từ trên mạng khi bắt chước một video trên nền tảng này, trước tình hình người dùng ứng dụng này đang ngày càng trẻ hóa. Cũng theo thành viên ủy ban này, ông Chew sẽ phải trả lời về vai trò của TikTok trong những sự kiện đó.
TikTok gần đây đã đưa ra các biện pháp thay đổi nhận thức rằng ứng dụng này nguy hiểm hoặc gây nghiện cho trẻ em bằng cách tung ra tính năng giới hạn thời gian sử dụng mặc định đối với người dùng dưới tuổi vị thành niên và mở rộng tính năng quản lý dành cho phụ huynh. Theo những tuyên bố được chuẩn bị trước của ông Chew, ông dự định phát biểu trước ủy ban rằng TikTok “sẽ không ngừng tìm phương hướng cải thiện” các tính năng bảo vệ trẻ dưới vị thành niên. Theo một nguồn tin trong cuộc, ông cũng dự định sẽ hỏi ủy ban chi tiết về những vấn đề mà công ty cần giải quyết để dành lại được niềm tin.
Tất nhiên TikTok không phải là nền tảng duy nhất bị cáo buộc về những ảnh hưởng đối với sức khỏe tinh thần. Bà McMorris Rodgers trước đó đã đối mặt với những giám đốc điều hành các mạng xã hội khác với cùng những lo ngại trên. Bà đã phát biểu trước Sundar Pichai của Google, Mark Zuckerberg của Facebook và Jack Dorsey của Twitter trong một buổi điều trần vào năm 2021, rằng những nền tảng của họ là mối lo ngại lớn nhất đối với những phụ huynh như bà.
TikTok không phải là nền tảng duy nhất bị cáo buộc về những ảnh hưởng đối với sức khỏe tinh thần.
Liệu có điều gì ông Chew có thể nói nhằm thuyết phục các nhà lập pháp?
Có lẽ là không. TikTok đã tuyên bố công khai chi tiết của một khoản đầu tư trị giá 1.5 tỷ USD vào phương diện an ninh dữ liệu được gọi là Dự án Texas, nhằm bảo vệ người dùng Mỹ khỏi công ty mẹ của TikTok từ Bắc Kinh-ByteDance. Chính quyền Tổng thống Biden đã bác bỏ những nỗ lực này và cho rằng chừng đó là không đủ để ngăn Chính quyền Trung Quốc yêu cầu cung cấp dữ liệu người dùng Mỹ hoặc tạo ảnh hưởng lên thuật toán đề xuất nội dung. Những nguồn tin trong cuộc cho biết Chính quyền Mỹ đã yêu cầu ByteDance phải bán lại cổ phần TikTok của họ hoặc đối mặt với một lệnh cấm.
ByteDance trước đó đã bị phát hiện lừa dối người dùng và các cơ quan quản lý. Bộ Tư pháp Mỹ đang điều tra những thú nhận của công ty này về việc theo dõi các nhà báo Mỹ, khai thác địa chỉ IP và dữ liệu cá nhân của họ để phát hiện nguồn tin của họ. Những báo cáo về việc TikTok ngấm ngầm “tăng nhiệt” một số video để làm cho những video này phổ biến hơn cũng đã làm cho các nhà lập pháp lo ngại chính phủ Trung Quốc sẽ lợi dụng TikTok để truyền bá luận điểm của họ lên người dùng Mỹ.
Ngay cả tại những cuộc gặp riêng tư giữa Giám đốc TikTok và các nhà lập pháp, công ty này vẫn gặp phải nhiều nghi ngờ.
Những ứng dụng mạng xã hội khác không phải cũng nguy hiểm?
Đúng là những công ty mạng xã hội khác đã bị chỉ trích về ảnh hưởng đối với sức khỏe tinh thần của người trẻ và thu thập dữ liệu cho mục đích quảng cáo. Ông Chew được cho là sẽ lập luận rằng TikTok đã và đang nỗ lực bảo vệ thông tin người dùng nhiều hơn bất kỳ công ty công nghệ nào khác. Mặc dù những khẳng định này là đúng, việc ứng dụng này được sở hữu bởi một công ty Trung Quốc khiến cho các tính năng theo dõi dữ liệu đều liên quan đến an ninh quốc gia, nhất là khi quan hệ Mỹ – Trung đang đặc biệt căng thẳng.
Một số nhà lập pháp có quan điểm rằng dữ liệu thu thập được bởi công ty của Mỹ cũng có thể rơi vào tay các quốc gia thù địch thông qua các công ty bán dữ liệu trung gian-các công ty cung cấp giấy phép sử dụng và bán dữ liệu riêng tư được thu thập bởi các công ty khác. Nhiều bang của Mỹ đã bắt đầu cân nhắc đưa ra bộ luật ngăn cản hoạt động này, và nhiều người ủng hộ quyền riêng tư đã thúc giục Quốc hội Mỹ thực hiện các bước đó. Nhưng những quan điểm ấy không hề giúp gì cho TikTok.
Ủy ban này nắm quyền gì mà có thể thay đổi cục diện?
Ủy ban Năng lượng và Thương mại có quyền tài phán trên phương diện công nghệ, vì vậy các bộ luật liên quan tới công nghệ đều phải thông qua ủy ban này. Các ủy ban khác cũng đã công khai quan điểm về những nguy cơ an ninh quốc gia từ TikTok, và Bộ Ngoại vụ của Hạ viện Mỹ cũng đã bỏ phiếu trong một dự luật của Đảng Cộng hòa nhằm cấm ứng dụng này tại Mỹ.
Vào thứ năm này, thành viên của ủy ban trên sẽ trích dẫn một dự luật toàn diện về quyền riêng tư và dữ liệu được hậu thuẫn bởi cả hai đảng từ năm 2022 nhưng chưa được thông qua tại Thượng viện Mỹ. Một số người thuộc Đảng Dân chủ không thấy thoải mái về việc chỉ đích danh riêng một ứng dụng, và có quan điểm rằng Quốc hội cần đề ra luật pháp chặt chẽ hơn đối với bất kỳ công ty nào có hành vi thu thập và sử dụng dữ liệu khách hàng nhằm mục đích thương mại.
Luận điểm này có lợi cho TikTok, vì nó sẽ đưa các vi phạm của những nền tảng khác vào tiêu điểm.
Những người ủng hộ lớn nhất của TikTok là người dùng ứng dụng này.
Mỹ có thực sự định cấm TikTok không?
Có bốn bộ dự luật đề ra các phương pháp khác nhau để cấm TikTok tại Mỹ, nhưng chỉ có một trong số đó được hậu thuẫn bởi Nhà Trắng. Đề xuất này đến từ thành viên Đảng Dân chủ Virginia Mark Warner và thành viên Đảng Cộng hòa South Dakota John Thune, lùi một bước trước quyết định cấm hoàn toàn. Thay vào đó, dự luật này sẽ cho thư ký ủy ban quyền hợp pháp để đánh giá rủi ro an ninh quốc gia đến từ bất kỳ công nghệ nào được sở hữu bởi một nước đối thủ như Trung Quốc, Nga hoặc Iran, và sau đó đưa ra các bước cần thiết để giảm thiểu các nguy cơ này.
Dự luật của ông Warner được hậu thuẫn mạnh mẽ bởi cả hai đảng trong một Thượng viện mà Đảng Dân chủ chiếm đa số, nhưng nó vẫn cần được thông qua bởi Hạ viện nơi Đảng Cộng hòa chiếm đa số. Một số thành viên Đảng Cộng hòa đã lên tiếng ủng hộ phương pháp của ông Warner, nhưng muốn thêm một số điều khoản ràng buộc để đảm bảo chính quyền sẽ thực thi nghĩa vụ.
Kể cả trong trường hợp dự luật này được thông qua, quá trình áp dụng bộ luật sẽ mất nhiều tháng trời. Điều này sẽ đẩy các quyết định cấm TikTok gần sát tới kỳ bầu cử Tổng thống năm 2024, và Đảng Dân chủ không muốn gây hiềm khích đối với các cử tri trẻ tuổi vốn có xu hướng theo chủ nghĩa tự do.
Theo các nguồn tin trong cuộc, những kế hoạch dự kiến về an ninh của TikTok là không đủ để đảm bảo công ty này được phép tiếp tục hoạt động tại Mỹ. Điều này có nghĩa là Tổng thống Mỹ có thể đơn phương đưa ra lệnh cấm đối với ứng dụng này nếu như ByteDance từ chối bán lại cổ phần. Tuy nhiên, nếu như được Quốc hội Mỹ thông qua, quyết định này có thể bị bãi bỏ tại Tòa án tối cao, như khi Tổng thống Donald Trump đã cố đưa ra lệnh cấm đối với TikTok vào năm 2020.
TikTok có đồng minh nào ở Washington?
Nhiều nhóm vận động đã thể hiện lo ngại rằng việc cấm TikTok có thể bị coi là ngăn cản quyền tự do ngôn luận. Liên đoàn tự do dân sự Mỹ cho biết nhiều đề xuất của Quốc hội có thể bị coi là vi phạm tu chính án thứ nhất về đảm bảo quyền tự do ngôn luận.
Những người ủng hộ lớn nhất của TikTok là người dùng ứng dụng này, và họ đang tập trung quyền lực để chống lại những chính khách đe dọa cấm ứng dụng ưa thích của họ. Một nhóm gần 40 người sáng tạo nội dung nổi bật trên TikTok sẽ có mặt tại Đồi Capitol vào thứ tư để chia sẻ về những ảnh hưởng tích cực của nền tảng này đối với cuộc sống và sự nghiệp của họ.
Tại một sự kiện truyền thông tại Washington DC, Tony Weaver Jr., một nhà sáng tạo nội dung thường xuyên đăng video liên quan tới sức khỏe tinh thần cho 698.100 người theo dõi anh, đã cho biết: “Đại biểu có nhiệm vụ phải lắng nghe cử tri của họ. Nếu họ có ý định đưa ra lệnh cấm TikTok, tôi thực sự tin rằng họ đang không lắng nghe tiếng nói của cử tri của họ. Rất nhiều người sử dụng TikTok như
Trong một video trên TikTok trong tuần này, ông Chew đã trực tiếp đưa ra luận điểm trước người dùng ứng dụng của ông. Ông muốn họ để lại bình luận về lý do họ thích TikTok và những điều họ muốn đại biểu của họ biết. Video này sau đó đã có 80.000 lượt bình luận.
Một người dùng với hơn 2.4 triệu người theo dõi đã bình luận: “Ông có thể làm đươc, ông Shou. Hãy cho chúng tôi biết nếu ông cần hỗ trợ. Chúng tôi luôn ủng hộ ứng dụng tuyệt vời này”.
Nguyễn Quang Minh
(Theo Bloomberg)
