Trước những diễn biến bất thường của thời tiết, tỉnh tăng cường chỉ đạo các ngành, địa phương thực hiện nhiều giải pháp phát triển nông nghiệp theo hướng ổn định, bền vững. Tiếp tục chú trọng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phòng, chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm và liên kết tìm đầu ra cho sản phẩm. Triển khai kế hoạch ứng phó biến đổi khí hậu (BĐKH) phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương.
Theo đánh giá của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT), từ đầu năm đến nay, BĐKH tiếp tục tác động mạnh mẽ, sâu sắc đến các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi của tỉnh. Hạn hán cục bộ, lốc, mưa đá, sạt lở làm hơn 12.000 ha lúa, hoa màu bị ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng, trong đó có 583,2 ha lúa, 6,2 ha mạ, 8.358,5 ha hoa màu bị đổ gãy, vùi lấp; 15 đợt mưa lớn, lốc, sét, ngập úng, lũ, lũ quét, sạt lở đất, đá gây thiệt hại về người, tài sản, hoa màu trên 176 tỷ đồng. Hơn 2.000 hộ dân vùng Lục Khu (Hà Quảng) thiếu nước sinh hoạt; 1.797 nhà ở bị tốc mái, hư hỏng do lốc, mưa đá. Nhiều công trình hạ tầng bị hư hỏng nặng…
Để ứng phó với BĐKH, ngành NN&PTNT tăng cường dự tính, dự báo theo dõi chặt chẽ diễn biến của thời tiết, kịp thời có những điều chỉnh phù hợp về khung thời vụ và cơ cấu giống cây trồng. Phối hợp với các địa phương chỉ đạo người dân chuyển đổi diện tích trồng lúa không chủ động nước sang trồng các loại cây chịu hạn; tăng cường cơ giới hóa và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất; đầu tư tu sửa, xây dựng các công trình thủy lợi đảm bảo cung cấp đủ nước tưới cho cây trồng; nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy; bón phân, làm cỏ, chăm sóc cây trồng đảm bảo sinh trưởng và phát triển theo đúng khung thời vụ, tránh những thiệt hại do thiên tai gây ra.
Là địa bàn có thế mạnh về phát triển nông nghiệp gắn với du lịch cộng đồng, huyện Nguyên Bình khuyến khích người dân chủ động trong sản xuất, tập trung phát triển nông nghiệp với nhiều cây, con thế mạnh gắn với du lịch cộng đồng, các hoạt động thích ứng với BĐKH. Sử dụng hiệu quả nguồn lực từ các chương trình mục tiêu hỗ trợ xây dựng các mô hình chuyển giao khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ trong sản xuất, chế biến nông sản. Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Nguyên Bình Hoàng Thị Hòa cho biết: Hiện địa phương đang tập trung trồng rừng gắn với trồng các loại dược liệu quý (nhân sâm, quế, hồi). Phát triển cây ăn quả đi đôi với thực hiện chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) như: thanh long, lê vàng, quýt. Mở rộng diện tích vùng trúc sào, xây dựng hạ tầng giao thông phục vụ cho khai thác và chế biến các sản phẩm từ trúc. Chỉ đạo, đôn đốc các xã, thị trấn tích cực kiểm tra, sửa chữa, bảo dưỡng các công trình thủy lợi, đảm bảo nước tưới cho sản xuất. Tăng cường cải tạo, bảo vệ đất trồng lúa nhằm đảm bảo an ninh lương thực địa phương. Từ các giải pháp tích cực, sản xuất nông nghiệp của huyện tiếp tục được duy trì và tăng trưởng ổn định, tổng sản lượng lương thực toàn huyện 9 tháng năm 2023 đạt hơn 23.000 tấn. Tổng đàn gia súc, gia cầm hiện có trên 233.000 con.
Để phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn trong bối cảnh BĐKH tác động ngày một gay gắt, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 640/QĐ-UBND, ngày 2/6/2023, kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH ngành NN&PTNT tỉnh giai đoạn 2023 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tập trung chỉ đạo ngành chuyên môn, các địa phương thực hiện tốt mục tiêu, giải pháp nhằm đảm bảo phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững, giữ vững tốc độ tăng trưởng GDP các lĩnh vực của ngành NN&PTNT, giảm thiểu thiệt hại từ BĐKH và rủi ro thiên tai.
Đối với lĩnh vực trồng trọt, tập trung chuyển đổi diện tích đất trồng cây lương thực kém hiệu quả sang các loại cây trồng hàng hóa có thể mạnh, thích ứng với BĐKH, mang lại giá trị kinh tế cao, giúp tăng hiệu quả sử dụng đất canh tác. Chú trọng đưa các giống cây trồng có năng suất, chất lượng cao, hiệu quả, có khả năng chống chịu tốt với các điều kiện thời tiết bất lợi, sâu, bệnh hại để phát triển chuỗi giá trị nông sản có giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường. Tập trung phát triển các loại cây ăn quả, cây đặc hữu có giá trị kinh tế cao; phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, công nghệ bảo quản, chế biến sản phẩm theo chuỗi giá trị đối với cây trồng hàng hóa có lợi thế.
Đối với lĩnh vực chăn nuôi, chuyển đổi cơ cấu giống vật nuôi thích ứng với BĐKH và rủi ro thiên tai, dịch bệnh; kết hợp giữa chọn tạo các giống vật nuôi bản địa và giống mới có chất lượng cao hơn, phù hợp với thị trường. Thay đổi tập quán chăn nuôi truyền thống sang chăn nuôi công nghiệp hàng hóa. Khuyến khích phát triển chăn nuôi từ quy mô nông hộ nhỏ lẻ sang phát triển chăn nuôi quy mô gia trại, trang trại an toàn sinh học; làm tốt công tác tiêm phòng vắc xin, kiểm soát và xử lý dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm.
BĐKH đã và đang để lại những hậu quả nặng nề đối với sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân trong tỉnh. Vì vậy, tỉnh cần xác định lại cơ cấu kinh tế theo hướng phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương; chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp thuần túy sang kinh tế nông nghiệp; xây dựng chuỗi giá trị các ngành hàng gắn sản xuất với tiêu thụ; đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển chế biến, nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất hữu cơ, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Các cấp, ngành, địa phương chủ động xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH. Đề xuất UBND tỉnh thực hiện lồng ghép, tích hợp các nội dung thích ứng với BĐKH vào các quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án phát triển nông, lâm nghiệp và kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Đề ra kế hoạch, giải pháp sử dụng đất nông nghiệp gắn với quy hoạch sản xuất tập trung; sử dụng hiệu quả các nguồn lực phòng chống thiên tai, ứng phó với BĐKH. Các hợp tác xã nông nghiệp dần thay đổi tư duy sản xuất cũ làm theo kinh nghiệm sang áp dụng khoa học kỹ thuật, không phụ thuộc quá nhiều vào thời tiết, nhằm tạo ra những sản phẩm quanh năm có giá trị kinh tế cao.
Thái Hà
