Với chủ đề chính “Đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại và công nghệ vùng ĐBSCL - TP Hồ Chí Minh và cả nước, hướng tới phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh mới”, tại Diễn đàn Mekong Connect 2024 nhấn mạnh cần thiết hành động để liên kết mang lại hiệu quả cao.

Liên kết - chìa khóa vượt thách thức

Theo ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, vùng ĐBSCL được đánh giá là vùng đất giàu tiềm năng, là trụ cột quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp của Việt Nam. Tuy nhiên, ĐBSCL đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, sụt lún đất và áp lực cạnh tranh toàn cầu. “Trong bối cảnh đó, tôi cho rằng sự liên kết chặt chẽ giữa ĐBSCL và TP Hồ Chí Minh - là trung tâm kinh tế, thương mại và công nghệ hàng đầu của cả nước, chính là chìa khóa để vượt qua các thách thức, tối ưu hóa nguồn lực và gia tăng giá trị cho vùng. Vùng ĐBSCL đang dần khẳng định sự quan tâm, đẩy mạnh các hoạt động, mô hình khởi nghiệp theo định hướng phát triển bền vững, kinh tế xanh, công nghệ xanh, thúc đẩy thương mại bền vững, tận dụng tốt nguồn lực sẵn có của địa phương. Tôi cho rằng, đây là hướng đi đúng đắn, để bắt kịp xu thế của thế giới trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu, nâng cao năng lực cạnh tranh của vùng”, ông Huỳnh Thành Đạt nói.

Các đại biểu tham quan các gian hàng trưng bày các sản phẩm đặc trưng ĐBSCL.

Liên kết kinh tế giữa TP Hồ Chí Minh và ĐBSCL được xem là một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế của cả hai khu vực. Với nhiều điều kiện thuận lợi, TP Hồ Chí Minh sẽ phát huy vai trò nòng cốt, đầu tàu trong liên kết phát triển nhằm thực hiện các chiến lược đột phá về phát triển hạ tầng giao thông, hạ tầng số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo động lực, không gian phát triển mới cho vùng ĐBSCL và các khu vực, địa phương trong cả nước.

Theo ông Dương Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, nhận thức vai trò, trách nhiệm đầu tàu kinh tế của cả nước, thời gian qua TP Hồ Chí Minh và vùng ĐBSCL triển khai nhiều chương trình hợp tác như kết nối doanh nghiệp, kết nối cung - cầu hàng hóa, xúc tiến đầu tư - thương mại nhằm hỗ trợ quảng bá, giới thiệu, tìm kiếm đầu ra cho các sản phẩm làng nghề, sản phẩm đặc sản của vùng đến với người dân TP Hồ Chí Minh và khách du lịch. Qua quá trình liên kết đã đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế bền vững cho vùng và sự phát triển chung của cả nước.

Ông Hồ Văn Mừng, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho biết, một trong những nhiệm vụ tỉnh tập trung triển khai là cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; tập trung vào lĩnh vực, nguồn lực chủ yếu, ngành kinh tế quan trọng của tỉnh như kinh tế nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, du lịch, kinh tế cửa khẩu, công nghiệp chế biến, chủ động thích ứng biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, hướng đến tăng trưởng xanh; các dự án đầu tư hạ tầng kết nối giao thông. Việc triển khai quy hoạch đang định hình tư duy mở trong việc kết nối nguồn lực hợp tác phát triển kinh tế, thương mại, công nghệ hướng tới phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh mới.

Theo ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao hiện nay vẫn còn một số hạn chế, chưa tạo động lực thúc đẩy những ngành kinh tế mũi nhọn của TP Cần Thơ và vùng ĐBSCL phát triển nhanh, bền vững, theo hướng hiện đại. Nguyên nhân dẫn đến điều này là do nguồn cung nhân lực chuyên môn cao và sáng tạo của thành phố đang tăng chậm và chưa đáp ứng được nhu cầu các ngành công nghiệp công nghệ. Các trường đại học tại TP Cần Thơ tuy được đánh giá đào tạo khá tốt về kiến thức cơ bản nhưng tính liên ngành và việc đào tạo gắn với nghiên cứu và phát triển công nghệ lõi còn chưa tương xứng với tiềm năng. Các trường đại học đào tạo ra nhiều cử nhân, kỹ sư nhưng chưa đáp ứng được kỳ vọng về chuyên môn sâu của các tập đoàn lớn, nhất là về lĩnh vực công nghệ cao.

Động lực phát triển

Phát triển nguồn nhân lực là nền tảng quan trọng để xây dựng một hệ sinh thái kinh tế bền vững cho TP Hồ Chí Minh và vùng ĐBSCL. Mối quan hệ hợp tác trong phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để khai thác tiềm năng vùng, thúc đẩy sự phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Bộ trưởng Bộ khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho rằng, các địa phương cần đẩy mạnh liên kết vùng, nâng cao nguồn vốn đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường huy động nguồn lực ngoài ngân sách đầu tư cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, các tỉnh, thành cần huy động các viện, trường, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia giải quyết các vấn đề khó khăn của vùng; đẩy mạnh phát triển thị trường, doanh nghiệp khoa học công nghệ; tổ chức thực hiện các giải pháp cải thiện, nâng cao Chỉ số đổi mới sáng tạo của địa phương…

Thực tế, vùng ĐBSCL hiện có lực lượng lao động dồi dào, nhưng phần lớn vẫn tập trung vào nông nghiệp truyền thống, với kỹ năng hạn chế trong ứng dụng công nghệ cao và quản lý chuỗi cung ứng. Do đó, việc phát triển lực lượng lao động chất lượng cao cho ĐBSCL không chỉ giúp nâng cao năng suất lao động mà còn tạo điều kiện để khu vực chuyển đổi sang các mô hình kinh tế bền vững như nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế tuần hoàn và năng lượng tái tạo. Đây cũng là nền tảng để ĐBSCL hội nhập sâu rộng hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu với những tiêu chuẩn mới, phát triển bền vững ngày càng chặt chẽ. Đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và biến đổi khí hậu, sự hợp tác này không chỉ là giải pháp cho các thách thức hiện tại mà còn là tầm nhìn dài hạn để xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững, đáp ứng yêu cầu của thời đại.

Ông Dương Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, nhận định: Việc liên kết phát triển kinh tế giữa TP Hồ Chí Minh và ĐBSCL chưa đạt như kỳ vọng do hoạt động liên kết vùng chưa đi vào chiều sâu. Cùng đó là thách thức về điều kiện tự nhiên, công nghệ, vốn đầu tư, chất lượng nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng, môi trường đầu tư - kinh doanh và cơ chế quản trị - hợp tác - liên kết vùng. Từ đó, việc khai thác các nguồn lực để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ĐBSCL theo đúng hướng quy hoạch còn nhiều khó khăn, chưa đạt hiệu quả. Do vậy, TP Hồ Chí Minh cam kết sẽ tiếp tục tích cực giới thiệu các doanh nghiệp lớn tham gia đầu tư tại các tỉnh vùng ĐBSCL, tạo động lực đồng hành chính quyền đối với các doanh nghiệp trong hợp tác song phương và đa phương với các tỉnh, thành.

TP Cần Thơ nằm trong khu vực bồi tụ phù sa của sông Mekong, có nguồn tài nguyên đất đai màu mỡ, với nhiều tiềm năng, thuận lợi để phát triển về nông nghiệp, công nghiệp, du lịch, kết nối giao thương và hợp tác quốc tế. Mạng lưới giao thông liên vùng đang dần hoàn thiện sẽ giúp tạo ra các động lực tăng trưởng mới, thúc đẩy kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL nói chung và TP Cần Thơ nói riêng ngày càng phát triển. Trên cơ sở đó, ông Trần Việt Trường, cho biết, Thành ủy, UBND thành phố yêu cầu đặt ra cho phát triển TP Cần Thơ là cấp bách thành lập trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng ĐBSCL tại Cần Thơ nhằm giải quyết được vấn đề chính là tăng cường liên kết trong các chuỗi cung ứng, thúc đẩy sự phát triển bền vững lĩnh vực kinh doanh nông nghiệp tại vùng ĐBSCL. Đây cũng là những bước đi cụ thể để thực hiện Nghị quyết 45/2022/QH15 ngày 11-1-2022 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ.

Bài, ảnh: NAM HƯƠNG