Làm giàu từ việc “thổi hồn” vào kiểng bonsai

Bén duyên với kiểng bonsai từ năm 20 tuổi, đến nay anh Trần Hiếu Nhân, sinh năm 1981, ngụ tại ấp Thạnh Lợi 2, xã Trung An, huyện Cờ Đỏ sở hữu hàng ngàn cây kiểng bonsai. Quá trình trồng, chăm sóc, thuần dưỡng kiểng bonsai không những giúp anh Trần Hiếu Nhân thỏa đam mê mà còn làm giàu từ thú vui này.

Anh Nhân (trái) giới thiệu về một tác phẩm kiểng bonsai của mình đến đoàn tham quan của thành phố.

Tôi ghé thăm vườn kiểng bonsai của anh Trần Hiếu Nhân nhân dịp đoàn công tác của lãnh đạo Thành ủy Cần Thơ thăm các mô hình sản xuất nông nghiệp, mô hình kinh tế mang lại hiệu quả kinh tế trên địa bàn huyện Cờ Đỏ. Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt là khu vườn bonsai được bài trí ngay ngắn và cây nào cũng được chăm chút, cắt tỉa, tạo tác tỉ mỉ, độc đáo. Khu vườn này là nơi tụ họp nhiều loại kiểng bonsai kinh điển như mai chiếu thủy, nguyệt quế, khế, me, lộc vừng, si, vạn niên tùng,

sam núi…

Khi được hỏi về cơ duyên đến với nghề tạo hình kiểng bonsai, anh Nhân bộc bạch: “Gia đình vốn không có truyền thống trồng kiểng nhưng tôi lại đam mê trồng cây, chơi mai từ nhỏ. Và niềm đam mê đó bắt đầu bùng cháy khi tôi theo học ngành sư phạm của Trường Đại học An Giang. Ở đây, tôi có dịp tham quan và tìm hiểu về cách chọn cây, tạo dáng bonsai của một số nhà vườn tại Long Xuyên và thực sự bị thu hút. Tôi bắt đầu tìm hiểu về kiểng bonsai và bằng chiếc xe đạp của mình tôi đã rong ruổi khắp các vườn kiểng lớn nhỏ ở vùng ĐBSCL để tham quan, học hỏi. Tôi còn không ngừng tìm kiếm sách vở, tài liệu của các nước liên quan đến trồng, chăm sóc, tạo dáng kiểng bonsai để có thêm nhiều kiến thức về loại kiểng này”.

Từ việc làm thí công cho các vườn kiểng để học tập kiến thức, kinh nghiệm rồi đến nhận sửa kiểng thuê cho nhiều nhà vườn, anh Nhân bắt đầu sở hữu những chậu kiểng bonsai ban đầu với kích cỡ mini dần nâng cấp lên cỡ trung, cỡ đại. Năm 2008, anh Nhân mở mô hình trồng kiểng bonsai ở cù lao Tân Lộc với diện tích 150m2. Mô hình ngày càng lớn mạnh, đến năm 2019, để đáp ứng yêu cầu mở rộng diện tích cũng như kết nối bạn bè có chung đam mê, anh Nhân chuyển về xã Trung An, huyện Cờ Đỏ và nâng quy mô khu vườn của mình lên 10.000m2.

Kể về công việc yêu thích của mình, anh Nhân hào hứng: “Bonsai là cây được trồng trong chậu, khay, được  cắt tỉa, uốn nắn từ rễ, thân, cành cho đến ngọn với dáng dấp, hình thái ấn tượng và bố cục hài hòa. Hay nói một cách khác, bonsai là một cây hay một nhóm cây trong thiên nhiên được thu nhỏ lại nhưng dáng thế, thân của nó vẫn mang nét cổ thụ, cổ kính được trồng trong chậu, khay bằng một kỹ nghệ riêng biệt, độc đáo. Nói về thế của cây kiểng thì có muôn hình, muôn vẻ khác nhau như dáng trực (thẳng), trực lắc, dáng huyền (dáng xiêu), dáng bay, dáng đổ. Từ những dáng căn bản đó, người thợ có thể tạo ra nhiều dáng khác sao cho hợp với loại cây như bạt phong (gió lùa), đổ treo, dáng rừng, dáng thiên nhiên…”.

Theo anh Nhân, ban đầu, mỗi cây phôi mua về đều có một dáng cơ bản nhưng chưa rõ nét nên cần phải uốn sửa để đưa vào thế kiểng nghệ thuật. Kiểng bonsai luôn phát triển theo thời gian nên cần phải cắt tỉa liên tục và quá trình chăm sóc càng lâu thì tâm hồn nghệ nhân gửi gắm cho cây sẽ càng nhiều. “Nhìn thấy cây sinh trưởng qua từng ngày, phát triển theo đúng ý mình, đó là hạnh phúc khó tả đối với mỗi nghệ nhân bonsai. Mỗi sản phẩm làm ra là dấu ấn để lại cho đời nên khi làm phải nhập tâm, tập trung, phát huy hết khả năng tạo ra sản phẩm hoàn mỹ nhất. Tạo dáng cho cây ở tư thế nào để khi hoàn thành vừa đáp ứng tiêu chí thẩm mỹ vừa phù hợp phong thủy, ngoài đôi bàn tay khéo léo, đòi hỏi nghệ nhân phải có kiến thức, năng khiếu và cả cái duyên nữa để biến những thế, dáng kiểng cơ bản thành một tác phẩm nghệ thuật thực sự” – anh Nhân chia sẻ.

Gắn bó với nghề tạo tác kiểng bonsai, chủ vườn không thể tính bằng ngày, tháng mà phải bằng năm, thậm chí thập kỷ. Nếu chỉ tính thời gian “nuôi cây”,  các cây kiểng bonsai trong vườn anh Nhân ít nhất cũng 3-4 năm tuổi còn cao nhất lên đến 24-25 năm. Do chăm sóc kỳ công, thời gian kéo dài nên giá bán kiểng bonsai thường rất cao lên đến chục triệu đồng, trăm triệu đồng, thậm chí cả tỉ đồng. Điều đó cho thấy, kiểng bonsai mang lại giá trị vật chất lẫn tinh thần. Ngoài thu lợi nhuận từ bán kiểng, chơi và nuôi kiểng bonsai còn là cách để dưỡng thần, tĩnh tâm, rèn tính nhẫn nại và  hướng tới những điều chân – thiện – mỹ.

Gần 25 năm “theo” kiểng bonsai, anh Nhân không những có thu nhập tiền tỉ, làm giàu cho bản thân, gia đình mà còn kết nối bạn bè, tạo mạng lưới trồng kiểng bonsai trên địa bàn huyện Cờ Đỏ, một số tỉnh ĐBSCL và cả nước. Mạng lưới này đóng vai trò là nơi để các bên chia sẻ kiến thức, học tập kinh nghiệm; cung ứng nguồn kiểng bonsai; đảm bảo đầu ra cho các thành viên, cùng chia sẻ rủi ro khi thị trường vào mùa thấp điểm… Với những nỗ lực, niềm đam mê sáng tạo không ngừng, các sản phẩm kiểng bonsai của anh Nhân đã được công nhận, vinh danh tại nhiều sự kiện như giải Vàng bộ môn tiểu cảnh trung với tác phẩm “Ký ức thời gian” (năm 2011),  giải Vàng bộ môn tiểu cảnh nhỏ với tác phẩm “Cỗ giản tồn sinh” trong hội thi sinh vật cảnh ĐBSCL (năm 2012). Đặc biệt, năm 2019, anh giành được 2 huy chương vàng (mai chiếu thủy), 2 giải đồng (mai chiếu thủy) và 1 giải bạc (linh sam) tại Hội thi Châu Á – Thái Bình Dương tổ chức ở TP Hồ Chí Minh…

Về định hướng tương lai, anh Nhân chia sẻ: “Vùng đất Cờ Đỏ, TP Cần Thơ nói riêng và các tỉnh ĐBSCL rất có tiềm năng phát triển kiểng bonsai. Tôi luôn muốn đem nghề của mình truyền dạy và nhân rộng để nhiều người học hỏi, nâng cao thu nhập. Mặt khác, tôi vẫn nỗ lực mày mò, học hỏi và cập nhật những thông tin về nghệ thuật bonsai trong và ngoài nước để bắt kịp các trào lưu bonsai thế giới. Tôi cũng mong muốn mở rộng thêm diện tích, thu hút nhiều thành viên vào mạng lưới của mình để Cờ Đỏ trở thành trung tâm chuyên về bonsai để bạn bè khắp nơi đến giao lưu, tham quan”.

Sau khi tham quan mô hình trồng kiểng bonsai của anh Trần Hiếu Nhân, ông Phạm Văn Hiểu, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Cần Thơ, đánh giá cao sự cần cù, óc sáng tạo của nghệ nhân đã tạo ra những tác phẩm độc đáo, mang giá trị kinh tế cao. Đây là mô hình cần được chính quyền địa phương hỗ trợ để duy trì và phát triển. Về phía nhà vườn cần nghiên cứu các mô hình du lịch nông nghiệp kết hợp với dịch vụ ăn uống để nâng giá trị, tạo thêm nguồn thu cũng như tạo thêm công ăn việc làm cho người dân địa phương.

Bài, ảnh: MỸ THANH