Chiều 10/6, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề lớn mà các đại biểu Quốc hội quan tâm khi thảo luận dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).
Ngân hàng Nhà nước có vai trò “cứu cánh cuối cùng”
Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm góp ý là quy định Ngân hàng Nhà nước được can thiệp sớm trong một số trường hợp.
Đó là khi ngân hàng bị rút tiền hàng loạt dẫn tới mất khả năng chi trả, hoặc tổ chức tín dụng không duy trì được tỷ lệ chi trả và an toàn vốn lần lượt trong 3 và 6 tháng liên tục, có lỗ lũy kế lớn hơn 20% giá trị vốn điều lệ cùng các quỹ dự trữ.
Trong các trường hợp này, Ngân hàng Nhà nước, Bảo hiểm tiền gửi và các ngân hàng khác, có thể cho vay đặc biệt, không cần tài sản đảm bảo, lãi suất 0%/năm.
Thống đốc cho hay, quy định này được ban soạn thảo dựa trên cơ sở thực tiễn những vướng mắc trong quá trình tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém thời gian qua, cũng như thực tiễn từ sự kiện rút tiền hàng loạt của SCB tháng 10/2022.
Đặc biệt, ban soạn thảo tham khảo kinh nghiệm từ sự đổ vỡ của các ngân hàng trên thế giới, mà gần đây là các ngân hàng thương mại của Mỹ.
“Nếu các tổ chức tín dụng có những diễn biến xấu hơn và có nguy cơ mất khả năng chi trả thì mức độ quản lý của cơ quan quản lý sẽ cần mạnh hơn và thông qua quá trình can thiệp sớm”, bà Hồng nhấn mạnh.
Trong quá trình can thiệp sớm, trước hết phải là trách nhiệm của các cổ đông và chủ sở hữu của ngân hàng. Họ phải có phương án xây dựng để khắc phục những khó khăn và cơ quan quản lý sẽ đưa ra những hạn chế trong hoạt động của họ, đặc biệt trong giai đoạn này thì cần các giải pháp hỗ trợ.
Luật hiện hành có quy định biện pháp can thiệp sớm nhưng chỉ có thời hạn 1 năm, rất là ngắn và không quy định các biện pháp hỗ trợ nên trong thực tiễn rất khó triển khai.
Chính vì vậy, dự thảo luật lần này quy định có các biện pháp hỗ trợ, có cả hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước với vai trò là người cho vay “cứu cánh cuối cùng”.
Dự luật cũng quy định huy động được nguồn lực hỗ trợ từ các tổ chức tín dụng khác, bảo hiểm tiền gửi và từ Ngân hàng Hợp tác xã.
“Dự luật đã thiết kế theo hướng huy động nguồn lực để hỗ trợ, qua đó để tăng trách nhiệm của các tổ chức tín dụng đối với an toàn hệ thống nói chung và cũng để giảm chi phí tài chính cho cơ quan quản lý trong việc xử lý những vấn đề sự cố của các tổ chức tín dụng”, Thống đốc phân tích.
Hạn chế việc thao túng, sở hữu chéo
Ngoài ra, các đại biểu rất quan tâm đến quy định điều chỉnh giảm các giới hạn về sở hữu của cổ đông cũng như giới hạn về cấp tín dụng cho một khách hàng với người có liên quan.
Thống đốc cho biết, dự thảo luật được thiết kế như vậy nhằm mục đích hạn chế việc thao túng và sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng.
“Đây là yêu cầu của các cấp có thẩm quyền, nghị quyết của Quốc hội đều yêu cầu việc này. Đây cũng là một trong những giải pháp để hạn chế việc thao túng, sở hữu chéo”, bà Hồng nhấn mạnh.
Ngoài ra, ban soạn thảo đã điều chỉnh theo hướng mở rộng người có liên quan. Tuy nhiên, muốn thực hiện triệt để các quy định này, bà Hồng cho rằng đi đôi với quy định trong luật phải là vấn đề tổ chức thực hiện. Bởi trên thực tế có trường hợp các cổ đông nhờ những người có liên quan đứng tên mà ngân hàng không thể nắm được.
Vì vậy, muốn giải quyết được tình trạng sở hữu chéo, theo Thống đốc, đòi hỏi rất nhiều công cụ và giải pháp từ nhiều cơ quan khác nhau, trong đó có việc minh bạch hóa cơ sở dữ liệu thông tin.
“Còn chỉ với quy định này, nếu như các cổ đông thực hiện đúng thì cũng đã hạn chế được rủi ro đối với hoạt động ngân hàng, còn triệt để thì cũng đòi hỏi phải các giải pháp đồng bộ”, Thống đống nói.
Bà Hồng thông tin thêm, nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào hệ thống ngân hàng. Chính vì thế, các tổ chức quốc tế cũng cảnh báo rằng nếu như nhu cầu đầu tư tiếp tục phụ thuộc vào hệ thống ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro.
“Khi ngân hàng ảnh hưởng thì domino sẽ rất hệ lụy đến nền kinh tế. Chính vì vậy, đồng bộ với việc phát triển ngành ngân hàng thì các thị trường như thị trường vốn, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp cần phải được phát triển đồng bộ. Hiện nay, Chính phủ đang có các giải pháp để hướng đến điều đó”, Thống đốc cho hay.
Vì vậy, trong dự luật quy định giảm tỉ lệ phụ thuộc này xuống, các khách hàng và người có liên quan vay vượt 15% vốn tự có thì vẫn có cơ chế.
Đó là các tổ chức tín dụng đồng tài trợ với nhau. Bởi vì, nếu một ngân hàng cho vay một doanh nghiệp có nhu cầu vốn rất lớn thì mức độ tập trung rủi ro tín dụng sẽ rất lớn. Việc đồng tài trợ sẽ là chia rủi ro đối với các ngân hàng khi doanh nghiệp gặp sự cố. Trong trường hợp các ngân hàng không đồng tài trợ được thì Thủ tướng quyết định.
“Còn nếu để quy định như hiện hành, với nhu cầu vốn ngày càng tăng cao, vốn điều lệ ngày càng tăng cao thì có thể sẽ tiềm ẩn rủi ro”, Thống đốc cảnh báo.
Bà cũng đưa ra cam kết sẽ tiếp tục rà soát để quy định làm sao cho phù hợp và đảm bảo nguyên tắc không làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân nhưng vẫn đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.
