Cần cơ chế đặc thù bảo tồn di sản văn hoá quý hiếm

Sáng 17/4, tại phiên họp 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi.

Di sản văn hoá nhiều nơi chưa khai thác hết

Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết dự thảo luật có 9 chương, 102 điều, tăng 2 chương 29 điều so với luật hiện hành.

Luật Di sản văn hoá sửa đổi là cần thiết, nhằm thể chế chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về văn hóa và di sản văn hóa phù hợp với thực tiễn công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá hiện nay, đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội hóa, hợp tác công tư, ứng dụng khoa học công nghệ thông tin, chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu bảo tồn và phát triển bền vững, toàn diện và hội nhập quốc tế.

Theo ông Nguyễn Văn Hùng, trên cơ sở kế thừa các nội dung còn phù hợp của luật hiện hành, Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi tập trung vào 3 nhóm chính sách đã được Chinh phủ thông qua tại Nghị quyết số 159/NQ-CP.

Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh phải coi di sản văn hóa là nguồn lực để bảo tồn, phát huy. Mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cần được rà soát trong toàn bộ luật này với tinh thần kiến tạo phát triển.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung chủ trương, chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa, số hóa di sản văn hóa, hợp tác công tư phát triển văn hóa và kinh tế về văn hóa.

Ông Vương Đình Huệ lưu ý cần rà soát lại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, một số cơ chế chính sách thí điểm cho địa phương. Việc này để thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn lực cho bảo tồn, phát triển văn hóa. Như ở Huế, một số di tích nếu có nguồn lực tư nhân đầu tư theo định hướng của Nhà nước thì vừa phát huy, vừa bảo tồn được. Song ở một số địa phương, di dản văn hóa chưa khai thác hết.

Chủ tịch Quốc hội cũng trăn trở cần có định mức đơn giá thế nào đó để có những công trình lưu giữ mãi với thời gian, còn với đơn mức đầu tư bình thường như các công trình khác thì rất khó.

“Vừa rồi Luật Thủ đô giao thẩm quyền cho HĐND TP Hà Nội quyết định nhưng với công trình của Thủ đô thôi, giờ cả nước thế nào? Tôi thấy nhiều địa phương rất lúng túng trong câu chuyện này. Nên chăng cần nghiên cứu bổ sung cơ chế chính sách đặc thù bảo tồn di sản văn hóa dân tộc ở miền núi, hải đảo, di sản văn hóa quý hiếm có nguy cơ thất truyền” – ông Vương Đình Huệ nói.

Có nên thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa?

Dự thảo quy định thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách để hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được ngân sách Nhà nước đầu tư, hỗ trợ hoặc đầu tư chưa đầy đủ.

Nguồn tài chính của quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác ngoài ngân sách Nhà nước.

Thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh thông tin, một số ý kiến cho rằng, tại Nghị quyết số 792 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ tài chính của một số luật.

Thực tế, khi thông qua một số luật, Quốc hội đã bãi bỏ một số quỹ được lập theo các luật chuyên ngành, như: Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV; Quỹ hỗ trợ khám chữa bệnh; Quỹ phòng, chống tác hại rượu bia. Do đó, ông Nguyễn Đắc Vinh đề nghị tiếp tục cân nhắc việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị rà soát dự thảo luật để bảo đảm phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước. Khoản 5, Điều 88, dự thảo luật quy định “việc sử dụng, khai thác di sản văn hóa thuộc sở hữu toàn dân tạo ra nguồn thu cho Nhà nước phải theo quy định của luật này và pháp luật khác có liên quan; được giữ lại một phần để sử dụng trực tiếp trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa”.

“Chúng tôi rất chia sẻ nhu cầu cần phải có nguồn kinh phí để đảm bảo việc quản lý, phát huy giá trị của di sản văn hóa. Nhưng điều này không phù hợp với Luật ngân sách Nhà nước. Chúng ta không được giữ một phần khoản thu để chi”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật phân tích.

Theo dự kiến, Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp 7 vào tháng 5 tới.