Cải cách tiền lương: Có lộ trình, thận trọng, chắc chắn, hiệu quả

Trả lời câu hỏi của phóng viên về nội dung cải cách tiền lương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho biết, từ ngày 1.7.2024, Quốc hội quyết nghị điều chỉnh tăng 15% mức lương hưu. Trước đó, chúng ta đã có mấy lần điều chỉnh lương hưu theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

Vừa qua, Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương dự tính nếu tăng lương hưu 11,5% trong đợt này thì sẽ ngang bằng với mức tăng 30% của cán bộ, công chức, nhưng do các cụ hưu trí còn nhiều khó khăn, dự kiến lương lên – giá lên, vì vậy, Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương đã cân nhắc, xác định chuyển từ 11,5% lên 15%.

Như vậy, tuy điều chỉnh tăng 15% mức lương hưu, song thực tế nếu cộng lại các chỉ số giá CPI qua các năm, thì tương đương với mức tăng trên 30% so với cán bộ, công chức. Đối với cán bộ, công chức do nhiều lần chưa thực hiện tăng lương được, nên lần này tăng đồng bộ 30%. Đây là quan điểm hết sức nhân văn, ưu tiên cho các cụ về hưu, Phó Chủ nhiệm UB Đặng Thuần Phong nói.

Chúng ta mong muốn thực hiện lộ trình cải cách tiền lương theo hướng thận trọng, chắc chắn, hiệu quả. Thực tế, việc thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW đã có 3 lần lùi và tới nay vẫn chưa hoàn thành các nhiệm vụ đề ra tại Nghị quyết này. Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương đã họp hai mươi mấy cuộc, thực hiện được 4 nội dung và còn 2 nội dung chưa thực hiện được.

Cụ thể, đối với bảng lương mới ở cơ sở, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho biết, chúng ta xác định theo vị trí việc làm. Trên cơ sở đó xác định tinh giản biên chế như thế nào, mức lương từng vị trí ra sao cho thích hợp. Nhưng quá trình thực hiện cho thấy, việc xác định vị trí việc làm chưa đồng bộ, hiện nay còn đang tích hợp từ các bộ, ngành, các địa phương và chưa có sự thống nhất tương đối giữa các bộ, ngành, địa phương, dù chung một lĩnh vực. Với bảng lương của lực lượng vũ trang, ông Đặng Thuần Phong cho biết, cũng có những biến động nhất định; ba thang bảng lương phải xác định rõ từng vị trí.

Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, chưa đến 30% là bao gồm số đơn vị tự chủ toàn phần (tự chủ cả chi thường xuyên và đầu tư), đơn vị tự chủ được chi thường xuyên và tự chủ một phần chi thường xuyên. Còn lại trên 70% chưa tự chủ được, do ngân sách Nhà nước xử lý.

Nếu không giải quyết được bài toán vị trí việc làm ở các đơn vị sự nghiệp công lập và có cơ chế giải quyết, thì không biết tính nguồn lực thế nào để xử lý vấn đề cải cách tổng thể về tiền lương. Chính vì thế, Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương đã đề nghị chậm lại, cho phép Chính phủ rà soát thật kỹ, tính toán thật kỹ, ông Đặng Thuần Phong cho biết.

Nêu rõ, cần xác định vị trí việc làm trên cơ sở đã giảm được biên chế, rồi mới tính ra các mức lương, hệ số lương… thì mới hợp lý, nhưng chúng ta chưa làm được, ông Đặng Thuần Phong cho rằng, phải “rất thận trọng, cân nhắc thật kỹ”.

Và sắp tới, Chính phủ sẽ rà soát tổng thể tất cả bảng lương ở từng lĩnh vực liên quan để có sự thống nhất quản lý nhà nước về tiền lương. Trên cơ sở đó tính toán nguồn lực và có giải pháp thực thi hiệu quả.

Về 9 chế độ phụ cấp hiện còn đang vướng mắc. Trước đây, phụ cấp chiếm 40% tổng thu nhập, và hiện bây giờ rút lại còn 30%. Nhưng nếu chúng ta xử lý không đồng bộ, sẽ có những người rất thiệt thòi ở trong chính ngành nghề của họ hoặc ở đơn vị công tác, nơi vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

“Bây giờ bỏ phụ cấp, mức lương nhận được của họ sẽ rất thấp”. Nêu thực tế này, ông Đặng Thuần Phong phân tích: Có người so với thời điểm hiện hành chưa cải cách tiền lương còn khá hơn, nhưng khi cải cách rồi mà không áp dụng phụ cấp nữa thì càng thấp, không khuyến khích được nhân tài cũng như nỗ lực của người lao động, cán bộ, công chức, viên chức, dễ dẫn đến bức xúc trong tâm tư, tình cảm và tư tưởng. “Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương cũng nhận được rất nhiều ý kiến, kiến nghị về vấn đề này”.

Mặt khác, nếu áp dụng đầy đủ theo 9 phụ cấp này cũng có nhiều vấn đề phát sinh, kể cả đối với người nhận lương hưu trước 1.7.2024 cũng khác so với người nhận lương hưu sau 1.7.2024. Trước những bất cập này, nhận thấy chưa có sự tương thích đồng bộ giữa các đối tượng thụ hưởng, Ban Chỉ đạo cải cách tiền lương đã đề nghị tiếp tục nghiên cứu, tính toán hài hòa vấn đề phụ cấp. Đồng thời, tính toán 10% Quỹ khen thưởng khác so với quy định của Luật Thi đua, khen thưởng, nhằm động viên từng cơ quan, đơn vị khi thực hiện cải cách tiền lương, ông Đặng Thuần Phong chia sẻ.

Một vấn đề nữa, theo ông Đặng Thuần Phong, để thực hiện toàn diện chính sách cải cách tiền lương, chúng ta sẽ phải sửa hai mấy văn bản có liên quan đối với lương cơ sở. Trong Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã áp dụng bằng mức tham chiếu. Nếu bỏ lương cơ sở thì phải sửa các văn bản quy phạm pháp luật của Đảng, Nhà nước và Chính phủ hiện vẫn đang rà soát, chưa thể trình và đề nghị đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội để hoàn thiện và đồng bộ hệ thống pháp luật khi thực hiện chính sách cải cách tiền lương.

Liên quan đến vấn đề tiền lương phải có sự đánh giá hết sức kỹ càng khi thực thi để mang lại hiệu quả, công bằng, hợp lý trên từng lĩnh vực, đặc biệt là cân đối được nguồn lực thực hiện. Chỉ rõ thực tế này, Phó Chủ nhiệm UB Xã hội cho biết: “Tới giờ phút này, chúng ta đã cân đối được 913.000 tỷ đồng cho tới năm 2026. Từ năm 2026 về sau, nguồn lực như thế nào thì chúng ta chưa dự báo và xác định được”.