Trang chủVăn hóa - Xã hộiGiáo dụcCách làm nghị luận văn học đúng trọng tâm

Cách làm nghị luận văn học đúng trọng tâm


Kỹ năng phân tích một đoạn thơ

Trong quá trình ôn thi tốt nghiệp THPT, học sinh nên lưu ý 4 bài thơ trọng tâm: Tây Tiến của Quang Dũng, Việt Bắc của Tố Hữu, Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm, Sóng của Xuân Quỳnh. Các văn bản này đều dài nên đề thường yêu cầu phân tích/cảm nhận về 1 đoạn thơ.

Thí sinh có thể vận dụng 5 bước cơ bản sau đây để đưa vào dàn ý:

Bước 1: Nhận xét khái quát đoạn thơ, gồm các mặt như thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu nói chung. Đặc biệt là bố cục gồm bao nhiêu ý chính và định hướng cách phân tích theo bố cục như thế nào (cắt ngang, bổ dọc, hay kết hợp cả hai).

Bước 2: Lần lượt phân tích theo định hướng bố cục trên. Thao tác này gồm các bước: lời dẫn hay chuyển ý, trích ngữ liệu thơ. Phải trích dẫn đầy đủ, chính xác.

Bước 3: Diễn toàn bộ phần trích dẫn thơ ra văn xuôi. Phải diễn trôi chảy, đúng ý nghĩa, hay. Hầu hết bài làm của học sinh đều có thao tác này. Đáng nói là nhiều thí sinh chỉ dừng lại ở thao tác này nên bài làm chưa có chiều sâu và thường bị giám khảo nhận xét là “chỉ mới diễn xuôi”.

Bước 4: Bám vào những từ ngữ, hình ảnh trọng tâm, các biện pháp nghệ thuật… để phân tích sâu, kỹ. Đây là bước cơ bản nhất, nó thể hiện khả năng cảm thụ về thơ ca của người viết. Muốn bài làm có chiều sâu phải phát huy hiệu quả của bước này.

Bước 5: So sánh, đối chiếu để làm nổi bật đoạn thơ. Có nhiều cách liên hệ, so sánh, như về các hình ảnh, chi tiết, nghệ thuật trong bài thơ, ngoài bài thơ; so sánh với cùng một tác giả, khác tác giả; hoặc những tác phẩm cùng viết về đề tài…

5 bước trên đưa vào dàn ý phân tích đoạn thơ như sau:

1. Mở bài:

– Giới thiệu: Tác giả (vị trí, phong cách, nên trích 1 ý kiến đánh giá về tác giả), bài thơ đề cho (xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác), bố cục của bài thơ và vị trí của đoạn thơ trong đề thi.

– Chép thơ: Có thể chép hết đoạn hoặc chỉ chép câu đầu và câu cuối, nếu dài.

– Chuyển ý: Phân tích đoạn thơ trên, cho ta thấy được nội dung tư tưởng sâu sắc (…) và bút pháp nghệ thuật độc đáo (…) của tác giả.

2. Thân bài:

a. Nhận xét khái quát đoạn thơ: Về thể thơ; về ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu; về cấu tứ; về bố cục gồm bao nhiêu câu thơ, có thể phân tích cắt ngang (hoặc bổ dọc, nếu có ý) thành bao nhiêu ý chính.

b. Lần lượt phân tích theo bố cục cắt ngang:

Vận dụng 5 bước phân tích thơ trên vào đây. Ở bước 5 có thao tác đưa dẫn chứng liên hệ. 

Dưới đây là cách đưa dẫn chứng liên hệ hiệu quả: Từ luận điểm đang nghị luận, liên hệ với dẫn chứng tương ứng (dẫn chứng có thể tương đồng hoặc khác biệt); Tái hiện lại dẫn chứng (có kèm phân tích/diễn giải/bàn luận); Chốt ý, bám sát dẫn chứng với luận điểm (chú ý dẫn chứng có liên hệ gì với luận điểm đang phân tích? làm sáng tỏ hơn cho luận điểm điều gì?).

c. Tổng hợp và nhận xét, đánh giá:

Qua việc phân tích đoạn thơ trên, ta thấy:

  • Về nội dung: Nêu lại nội dung/chủ đề của đoạn thơ; đoạn thơ bộc lộ vẻ đẹp gì; có ý nghĩa, tư tưởng xã hội/văn học/lịch sử như thế nào; đóng góp điều gì mới mẻ cho văn học về đề tài/chủ đề…? 
  • Về nghệ thuật: Nêu lại toàn bộ phép nghệ thuật đã phân tích từ đoạn thơ (các phép tu từ, thể thơ, hình ảnh, giọng điệu, ngôn ngữ…); bút pháp gì được sử dụng qua đoạn thơ (như trữ tình/ chính luận/lãng mạn/bi tráng/ tài hoa…); đoạn thơ thể hiện phong cách gì của tác giả; đem đến điều gì mới mẻ trong bút pháp sáng tác của tác giả cho văn học nước nhà…

3. Kết bài:

Tóm lại, đoạn thơ thể hiện vẻ đẹp (nêu lại chủ đề/nội dung đoạn thơ); khẳng định ý nghĩa/ sức hấp dẫn của đoạn thơ trong bài thơ; khẳng định sức sống của bài thơ, của tác giả. Nên có một ý kiến đánh giá về tác phẩm ở kết bài.

Ôn tập ngữ văn thi tốt nghiệp THPT: cách làm nghị luận văn học đúng trọng tâm - Ảnh 1.

Học sinh lớp 12 chuẩn bị kiến thức cho kỳ thi tốt nghiệp THPT sắp tới

Cách phân tích đoạn trích truyện ngắn, tùy bút, bút ký, văn bản kịch

Dạng đề này thường có yêu cầu: Phân tích đoạn trích (đề có trích dẫn văn bản hoặc không trích), từ đó nhận xét/đánh giá/rút ra kết luận/làm rõ… giá trị nhân đạo/hiện thực/phong cách nghệ thuật/ý nghĩa thông điệp… của tác giả/văn bản.

Thí sinh có thể vận dụng dàn ý sau đây:

1. Mở bài:

– Giới thiệu: Tác giả (vị trí, sự nghiệp, phong cách, quan điểm sáng tác). Nên có một nhận định về tác giả; tác phẩm (xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác); vị trí đoạn trích đề cho (nằm ở phần nào trong tác phẩm), nội dung của đoạn trích.

– Chuyển ý: Phân tích đoạn trích trên cho ta thấy được (theo yêu cầu đề).

2. Thân bài:

a. Phân tích đoạn trích:

– Khái quát về đoạn trích: Tóm lược sự kiện/sự việc trước đoạn trích đề cho. Có thể tóm tắt ngắn gọn tác phẩm để người đọc thấy được vị trí đoạn đề cho trong tác phẩm; Đoạn trích nói về điều gì? Nội dung tư tưởng/chủ đề gì?

– Phân tích đoạn trích: Phân tích/diễn giải kỹ, sâu, chính xác các tình tiết của đoạn trích theo trình tự từ đầu đến hết. Nếu là kịch thì phân tích các lời đối thoại. Phân tích đến đâu đánh giá nội dung và nghệ thuật đến đó. Đưa thêm dẫn chứng liên hệ để so sánh.

– Tổng hợp, đánh giá đoạn trích về nội dung tư tưởng và bút pháp nghệ thuật.

b. Làm rõ yêu cầu “Từ đó…”: Phần này yêu cầu thí sinh phải nắm vững kiến thức về giá trị nhân đạo, giá trị hiện thực, ý nghĩa thông điệp của tác phẩm và phong cách nghệ thuật, của tác giả.

3. Kết bài:

– Tóm lược vấn đề chính đã nghị luận.

– Khẳng định ý nghĩa/sức hấp dẫn của đoạn trích; Khẳng định sức sống của tác phẩm, tác giả. Nên có một nhận định về tác phẩm.



Source link

Cùng chủ đề

Bộ Giáo dục sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát các kỳ thi đánh giá năng lực

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ ban hành trong quy chế tuyển sinh quy định cụ thể về mặt quản lý nhà nước để bảo đảm kiểm tra, giám sát được chất lượng các kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy. ...

Bộ Giáo dục sẽ giám sát chặt các kỳ thi đánh giá năng lực

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ ban hành trong quy chế tuyển sinh quy định cụ thể về mặt quản lý nhà nước để bảo đảm kiểm tra, giám sát được chất lượng các kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy. ...

Có tình trạng “lạm phát điểm cao” trong thi tốt nghiệp THPT

(Dân trí) - Trong giai đoạn 2020-2024, tỷ lệ đậu tốt nghiệp liên tục tăng, năm 2024 là năm có tỷ lệ tốt nghiệp cao nhất với 99,4% học sinh đỗ tốt nghiệp. Thông tin được ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT nêu ra tại hội nghị tổng kết kỳ thi tốt nghiệp THPT giai đoạn 2020-2024.Theo đại diện Bộ GD&ĐT, từ năm 2020 kỳ thi tốt nghiệp THPT càng ngày càng được cải...

‘Thi tốt nghiệp THPT như thi bằng lái ô tô, kể cả số người đỗ 100% vẫn cần tổ chức’

Quan điểm này được đưa ra tại Hội thảo khoa học Đổi mới đánh giá trong thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 do Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức ngày 30/10. TS Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD-ĐT) cho hay, việc đổi mới kiểm tra, đánh giá cần được thay đổi về mặt nhận thức là để cung cấp thông tin hỗ trợ cho quá trình dạy...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Lợi ích bất ngờ của tập thể dục với người uống rượu bia

Cảm giác nhức đầu, buồn nôn, đắng miệng rất thường xảy ra sau khi uống rượu bia, đặc biệt là uống nhiều. Một nghiên cứu mới đây ở Anh phát hiện tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm tình trạng này...

Những tân cử nhân đầu tiên của ngành quản trị sự kiện

95% cử nhân có việc làm đúng chuyên môn đào tạo trước khi nhận bằng tốt nghiệp, 5% còn lại học lên thạc sĩ và khởi nghiệp, đó là thông tin về những tân cử nhân nhân đầu tiên của ngành quản trị...

Bài đọc nhiều

Thành phố Sơn La đại diện Việt Nam tham dự Hội nghị Thành phố học tập khu vực ASEAN+3

Hội nghị Thành phố học tập khu vực ASEAN+3 đang diễn ra tại Bangkok, Thái Lan là bước ngoặt quan trọng trong việc thúc đẩy nỗ lực hợp tác giữa các thành phố đang định hình chương trình nghị sự toàn cầu. Thành phố Sơn La đại diện cho các thành phố học tập của Việt Nam đã tham gia và có bài chia sẻ tại Hội nghị này.

“Nắng trên non” lan tỏa tinh thần tự tin, làm chủ cuộc sống của phụ nữ, trẻ em dân tộc thiểu số

Sự kiện truyền thông “Nắng trên non” vừa được Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức tại trường THCS và THPT Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai nhằm khơi dậy, khích lệ tinh thần vượt...

Cơ hội cho học sinh, sinh viên sang Đức học tập và làm việc với thu nhập hàng ngàn Euro

Sáng 24/9, tại TP.Đà Nẵng đã diễn ra Lễ ký kết hợp tác giữa TP.Leipzig (CHLB Đức), trường Cao đẳng Công nghệ Y – Dược Việt Nam và Bệnh viện 199 (Bộ Công an).Theo đó, các bên đã...

Nữ sinh Khoa học Máy tính làm rạng danh phái đẹp trong ngành công nghệ

Nguyễn Bảo Dung (ngành Khoa học Máy tính, trường ĐH Công nghệ, ĐHQG Hà Nội) vinh dự nhận Giải thưởng Nữ sinh Khoa học Công nghệ Việt Nam. Hành trình của Dung không chỉ ghi dấu ấn trong học tập mà còn truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt...

Học sinh TP.HCM phản ánh bữa ăn bán trú ‘không xứng với giá tiền’

Những ngày vừa qua, trên các diễn đàn của học sinh TP.HCM liên tục đăng tải hình ảnh học sinh cung cấp và bức xúc về chất lượng bữa ăn bán trú. ...

Cùng chuyên mục

132 tân sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được nhận học bổng “Tiếp sức đến trường”

Chiều 2/11, tại tỉnh Hà Nam, Báo Tuổi Trẻ phối hợp với Tỉnh đoàn Hà Nam và các tỉnh, thành đoàn phía bắc tổ chức lễ trao học bổng “Tiếp sức đến trường” dành cho 132 tân sinh viên có hoàn cảnh khó khăn của 19 tỉnh, thành Đồng bằng sông Hồng và khu vực phía bắc gồm (Hà Nam, Bắc Giang, Bắc Kạn, Bắc Ninh, Cao Bằng, Hà Giang, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên,...

[Ảnh] Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp của Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo

NDO - Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo, chủ trì phiên họp của Ủy ban về định hướng, giải pháp thực hiện đổi mới giáo dục và đào tạo theo Kết luận số 91-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo...

Những tân cử nhân đầu tiên của ngành quản trị sự kiện

95% cử nhân có việc làm đúng chuyên môn đào tạo trước khi nhận bằng tốt nghiệp, 5% còn lại học lên thạc sĩ và khởi nghiệp, đó là thông tin về những tân cử nhân nhân đầu tiên của ngành quản trị...

Học sinh sáng tác truyện tranh bằng AI trong ngày hội STEM

Ban tổ chức ngày hội STEM quận Tân Phú, TP.HCM đã bất ngờ với những sản phẩm sáng tạo từ AI của học sinh trong nội dung 'sáng tác truyện tranh bằng AI'. ...

Thủ tướng: Từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong đào tạo

Bảo đảm ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục, đào tạo tối thiểu 20% tổng chi ngân sách, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai và đào tạo ngoại ngữ khác theo nhu cầu. Chiều 2-11, Thủ tướng Phạm...

Mới nhất

Sửa đổi Luật hướng tới phân quyền thúc đẩy hạ tầng

Sửa đổi hàng loạt cơ chế, chính sách, phân cấp, phân quyền mạnh hơn, đồng thời đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng, Việt Nam đang được kỳ vọng có sự chuyển mình về hạ tầng logistics trong tương lai. Sửa đổi hàng loạt cơ chế, chính sách, phân cấp, phân quyền mạnh hơn, đồng thời đẩy mạnh phát...

Lợi ích bất ngờ của tập thể dục với người uống rượu bia

Cảm giác nhức đầu, buồn nôn, đắng miệng rất thường xảy ra sau khi uống rượu bia, đặc biệt là uống nhiều. Một...

Xây dựng kế hoạch phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

Dự kiến, các khu nhà ở xã hội tại tỉnh Quảng Trị được xây dựng tại các dự án ở khu vực thành phố Đông Hà với tổng diện tích 302,45 ha. Dự kiến, các khu nhà ở xã hội tại tỉnh Quảng Trị được xây dựng tại các dự án ở khu vực thành phố Đông Hà với tổng...

Nước muối sinh lý cho trẻ sơ sinh và lưu ý khi dùng

Nước muối sinh lý có nhiều công dụng với trẻ sơ sinh, tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách có thể tiềm ẩn nhiều hệ lụy. Đó là lý do bạn cần tìm...

132 tân sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được nhận học bổng “Tiếp sức đến trường”

Chiều 2/11, tại tỉnh Hà Nam, Báo Tuổi Trẻ phối hợp với Tỉnh đoàn Hà Nam và các tỉnh, thành đoàn phía bắc tổ chức lễ trao học bổng “Tiếp sức đến trường” dành cho 132 tân sinh viên có hoàn cảnh khó khăn của 19 tỉnh, thành Đồng bằng sông Hồng và khu vực phía bắc gồm...

Mới nhất