Hiến chương Liên hợp quốc (1945) tuyên bố rằng, một trong những mục tiêu của Liên hợp quốc là thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng đối với quyền con người và quyền tự do cơ bản cho tất cả mọi người.
Tuyên ngôn quốc tế Nhân quyền của Đại hội đồng Liên hợp quốc năm 1948 là nỗ lực đầu tiên của tất cả các quốc gia trong việc tập hợp toàn diện về các quyền của con người trong một tài liệu duy nhất. Do đó, mục đích của nó là để thiết lập một tiêu chuẩn chung cho tất cả mọi người ở tất cả các quốc gia.
Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc (CERD) được thông qua và để ngỏ cho các quốc gia ký, phê chuẩn vào ngày 21/12/1965 của Đại hội đồng Liên hợp quốc, có hiệu lực từ ngày 4/1/1969. Việt Nam gia nhập Công ước này năm 1982.
Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc ra đời khi các quốc gia thành viên xét thấy Hiến chương của Liên hợp quốc dựa trên nguyên tắc về sự bình đẳng và phẩm giá vốn có của con người.
Phòng chống phân biệt chủng tộc
Điều 2 Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên lên án sự phân biệt chủng tộc và cam kết bằng mọi biện pháp cần thiết, không trì hoãn xóa bỏ phân biệt chủng tộc dưới bất cứ hình thức nào; đồng thời thúc đẩy sự hiểu biết giữa tất cả các chủng tộc.
Các quốc gia thành viên không bảo trợ, bảo vệ hoặc giúp đỡ hành động phân biệt chủng tộc của bất cứ cá nhân hay tổ chức nào. Ngoài thành viên công ước CERD phải có những biện pháp đặc biệt, cụ thể trên tất cả các lĩnh vực để đảm bảo sự phát triển thích đáng và bảo vệ một số nhóm chủng tộc hoặc cá nhân thuộc các chủng tộc đó, với mục đích giúp họ được hưởng đầy đủ và bình đẳng các quyền con người và tự do cơ bản.
Theo Điều 4 Công ước, các quốc gia thành viên có trách nhiệm lên án tất cả các hành động tuyên truyền và tất cả các tổ chức dựa trên những ý tưởng hoặc học thuyết về tính thượng đẳng của một chủng tộc hoặc của một nhóm người cùng chung một màu da hay một nguồn gốc sắc tộc, những học thuyết cố gắng biện minh hoặc khuyến khích sự hằn thù chủng tộc và phân biệt đối xử dưới bất kỳ hình thức nào.
Các quốc gia cam kết thông qua những biện pháp nhanh chóng và tích cực nhằm xóa bỏ tất cả sự kích động hoặc các hành vi phân biệt chủng tộc.
Bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật
Điều 5 Công ước mở rộng nghĩa vụ chung của Điều 2 và tạo ra một nghĩa vụ cụ thể về bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật của mọi người, bất kể chủng tộc, màu da, hoặc nguồn gốc quốc gia hay dân tộc, đặc biệt trong việc hưởng những quyền:
– Quyền được đối xử bình đẳng trước các tòa án cũng như trước các cơ quan tài phán khác.
– Quyền an ninh cá nhân và được nhà nước bảo vệ chống lại những hành vi bạo lực hoặc gây xâm hại đến thân thể do các nhân viên nhà nước gây ra hoặc do bất cứ cá nhân, nhóm người hoặc cơ quan nào gây ra.
– Những quyền về chính trị, đặc biệt là quyền về bầu cử – được đi bầu và được ứng cử – trên cơ sở phổ thông đầu phiếu, quyền được tham gia vào chính phủ cũng như các hoạt động công cộng khác ở mọi cấp và được bình đẳng trong tiếp cận với các dịch vụ công cộng.
– Các quyền dân sự khác, đặc biệt là: Quyền tự do đi lại và cư trú trong phạm vi lãnh thổ quốc gia; Quyền được xuất cảnh khỏi bất cứ quốc gia nào, kể cả nước mình và được quay trở lại nước mình; Quyền có quốc tịch; Quyền được kết hôn và được tự do lựa chọn người phối ngẫu; Quyền sở hữu tài sản riêng cũng như sở hữu chung với những người khác; Quyền thừa kế; Quyền tự do tư tưởng, tự do tín ngưỡng và tôn giáo; Quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí; Quyền tự do hội họp và lập hội một cách hòa bình.
– Các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa: Quyền được làm việc, được tự do lựa chọn việc làm và được có các điều kiện làm việc công bằng, thuận lợi, được bảo vệ chống thất nghiệp, được trả lương bình đẳng cho những công việc tương đương, được trả công công bằng và thích đáng; Quyền được thành lập và tham gia các nghiệp đoàn; Quyền có nhà ở; Quyền được tiếp cận với y tế công cộng, chăm sóc sức khỏe, an sinh xã hội và dịch vụ xã hội; Quyền được giáo dục và đào tạo; Quyền được tham gia bình đẳng vào các hoạt động văn hóa; Quyền được tiếp cận với bất kỳ địa điểm và dịch vụ công cộng nào, ví dụ như các phương tiện giao thông vận tải, khách sạn, nhà hàng, các quán giải khát, nhà hát, công viên.
Trà Khánh
