DNVN – Các nhà thực vật học vừa thành công trong việc khiến một hạt giống 1.000 năm tuổi nảy mầm và phát triển thành cây trưởng thành, mở ra nhiều triển vọng nghiên cứu.
Họ tin rằng loài cây này, vốn được cho là đã tuyệt chủng, có
thể là nguồn gốc của một loại thuốc chữa bệnh được đề cập trong các văn bản cổ.
Vào những năm 1980, các nhà khảo cổ học đã khai quật được hạt
giống này trong một hang động ở sa mạc Judean, thuộc Bờ Tây. Tuy nhiên, vào thời
điểm đó, các nhà nghiên cứu không thể xác định được loài cây từ hạt giống này.
Đến năm 2010, tiến sĩ Sarah Sallon cùng nhóm của mình tại
Trung tâm y tế Đại học Hadassah ở Jerusalem đã trồng hạt giống để tiếp tục điều
tra.
Kết quả nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí
*Communications Biology* ngày 10/9, hé lộ nhiều bí mật về hạt giống mà bà
Sallon đặt tên là “Sheba”.
Để giúp “Sheba” nảy mầm, đồng tác giả nghiên cứu,
bà Elaine Solowey thuộc Viện Nghiên cứu Môi trường Arava (Israel), đã ngâm hạt
vào nước, kết hợp với hormone và phân bón, trước khi gieo vào chậu đất vô trùng.
Chỉ năm tuần rưỡi sau đó, một chồi nhỏ nhô lên, với phần nắp
bảo vệ được gọi là *operculum*. Sau khi phần này rụng, nhóm nghiên cứu tiến
hành xác định niên đại bằng cacbon, phát hiện hạt giống có từ năm 993 đến 1202
sau Công nguyên.
Sau đó, cây bắt đầu mọc lá, và Sallon đã gửi hình ảnh của nó
cho các nhà thực vật học trên khắp thế giới. Một chuyên gia cho rằng cây thuộc
chi Commiphora, với khoảng 200 loài chủ yếu sinh trưởng ở châu Phi, Madagascar,
và Bán đảo Arab.
Nhóm nghiên cứu cũng đã gửi mẫu lá đến giáo sư Andrea Weeks
tại Đại học George Mason (Mỹ) để giải trình tự DNA. Tuy nhiên, kết quả không khớp
với bất kỳ loài Commiphora nào đã được ghi nhận.
Hạt giống này có thể đại diện cho một loài đã tuyệt chủng,
có nguồn gốc từ khu vực sa mạc Judean. Cây hiện đã hơn 14 năm tuổi và cao gần 3
mét, nhưng vẫn chưa ra hoa hoặc kết trái, khiến việc xác định loài trở nên khó
khăn.
Dựa trên nghiên cứu lịch sử, bà Sallon dự đoán loài cây này
có thể là loại được nhắc đến trong các văn bản cổ, như Kinh thánh, dưới tên
“Judean Balsam” hay “Balm of Gilead” – loại nhựa thơm tạo
ra nước hoa quý hiếm và từng được xuất khẩu rộng rãi.
“Tôi muốn chắc chắn rằng nó không phải là ‘Judean Balsam’
trước khi công bố. Và cách duy nhất để xác minh là ngửi nó,” bà Sallon chia sẻ.
Dù cây không tỏa ra mùi hương, nhóm nghiên cứu đã phân tích
các hợp chất có trong nhựa, lá và cành, phát hiện một số chất có công dụng chữa
bệnh, bao gồm guggulterols, được cho là có tiềm năng chống ung thư. “Nó
không phải là ‘Judean Balsam’, nhưng có thể là họ hàng gần, với nhiều hợp chất
dược liệu quý giá,” bà Sallon nhận định.
Bà và các đồng nghiệp cho rằng cây có thể là nguồn gốc của một
loại thuốc cổ gọi là *tsori*, được đề cập trong các văn bản lịch sử.
Bà Louise Colville, nhà nghiên cứu tại Vườn thực vật Hoàng
gia Kew (Anh), người không tham gia vào nghiên cứu, chia sẻ rằng việc hạt giống
tồn tại trong thời gian dài như vậy là điều cực kỳ hiếm. Bà cũng bày tỏ hy vọng
rằng các ngân hàng hạt giống sẽ giúp bảo tồn hạt giống lâu dài hơn.
Các dự án hồi sinh các loài đã tuyệt chủng, như voi ma mút,
chim dodo, và hổ Tasmania, đang đạt đến bước ngoặt quan trọng, dù mục tiêu
không phải là tạo ra bản sao hoàn toàn mà là giống lai gần giống.
Nghiên cứu DNA cổ đại cũng đang mở ra hy vọng tìm nguồn thuốc
mới. Một số nhà khoa học khác đang hồi sinh các loài thực vật cổ xưa để nghiên
cứu về tiến hóa và đa dạng di truyền, điều có thể mang lại lợi ích chữa bệnh
trong tương lai.
PV (t/h)
Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/cac-nha-khoa-hoc-lam-nay-mam-hat-giong-1-000-nam-tuoi-he-lo-bi-an-loai-cay-co-xua/20241007090414915
