Cá đồng ngoại kho

Hơn 10 tuổi, tôi được cha mẹ cho về sống với ông bà ngoại. Ông bà dành cho tôi tình thương yêu vô bờ bến, dạy bảo điều hay lẽ phải. Ngoại luôn dành cho tôi những miếng ngon để “ăn cho mau lớn”. Những miếng ngon ấy in đậm trong ký ức tuổi thơ đến tận giờ, nhất là món cá đồng kho mặn. Bà ngoại kho cá khéo lắm, không chỉ riêng tôi mà nhiều người tấm tắc khen ngon khi được thưởng thức.

Hơn 30 năm, giờ ngồi nhớ lại lòng dạ bồi hồi. Ngày ấy, chợ xa, ngoại già nên việc mua thực phẩm thường nhờ người dân trong làng. Sớm mai, ngoại ra đầu ngõ gửi tiền cho người quen cưỡi xe đạp đến chợ mua ít cá, thịt… mang về tận nhà. Ngoại thường gửi mua cá đồng như diếc, sặc, rô hay mớ cá nhỏ để kho mặn vì biết tôi thích ăn món này.

Những ngày nghỉ học, tôi thường quẩn quanh theo ngoại nên biết cách thức chế biến món cá kho dân dã đậm đà hương vị. Sau khi sơ chế, ngoại cho cá vào nồi nhôm ướp với gia vị và củ nghệ tươi rửa sạch giã nhỏ. Khi vườn nhà hết củ nghệ tươi, ngoại dùng bột nghệ khô xay mịn ướp với cá. Ngoại gọt cục đường đen (được nấu thủ công rồi đổ ra muỗng đất để rút mật) cho vào nồi cùng ít mắm, dầu phộng rồi trộn đều. Chờ hơn nửa giờ sau để các thứ thấm đều vào cá thì cho nước vào nồi rồi bắc lên bếp lửa cháy bập bùng. Đợi đến khi nước sôi thì rút bớt củi, đun nhỏ lửa. Củi khô tí tách cháy ấm nồng trong gian bếp nhỏ.

Ngoại chậm rãi kể chuyện xưa, thuở tiền nhân khai khẩn xóm làng, những ngày thiếu cơm ăn áo mặc nhưng vẫn gắng sức lao động để tạo ra hạt lúa, củ khoai. Qua đó, ngoại dạy tôi biết thương quý những người cần lao góp phần dựng xây đời ngày càng tươi đẹp, cho cuộc sống ấm no, quê hương mạnh giàu. Ngọn lửa vẫn nhảy múa trong gian bếp nhỏ. Chiếc nồi nhôm sau bao ngày đun nấu bám khói đen quá đỗi thân thương. Giở nắp, hương thơm từ cá kho ùa ra xung quanh làm dậy lên cơn thèm ăn kinh khủng. Chờ nước dần cạn, ngoại nhấc nồi cá kho xuống khỏi bếp rồi bưng đến chiếc bàn gỗ mộc mạc sẫm màu năm tháng. Tôi bưng nồi cơm trên tro nóng theo ngoại rồi lui cui dọn chén đũa ra bàn.

Dùng vá chậm rãi múc cá ra đĩa tỏa hương thơm phức như mời gọi. Trên bàn thường có thêm đĩa rau muống hay rau lang luộc xanh mướt và chén nước mắm pha chanh, đường, ớt, tỏi. Cơm nóng xúc ra chén tỏa hương thơm nhẹ nhàng, phảng phất hương vị đồng làng mùa gặt. Gắp cá cho vào chén ăn với cơm ngon lắm. Cá kho có vị ngọt từ đường hòa cùng mặn của muối và mắm lẫn với béo từ dầu phộng quyện với cay của tiêu và ớt cho cơm gạo thêm dẻo thơm hơn thường ngày. Gắp đũa rau chấm nước mắm rồi đưa vào miệng nhai giòn, ngon đã đời. Tôi vâng lời ngoại cắm cúi ăn trước ánh mắt tràn đầy yêu thương.

Giờ ông bà ngoại tôi đã về với tổ tiên. Mỗi dịp về lại nhà xưa, lòng rưng rưng thương nhớ. Nhớ những bữa cơm tràn đầy yêu thương với đĩa cá đồng kho mặn đậm đà hương vị quê nhà.