Bước đột phá trong phát triển nông nghiệp bền vững

Nông nghiệp đóng vai trò trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm tỷ trọng lớn trong GDP và tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, ngành này đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, cạnh tranh quốc tế và áp lực gia tăng năng suất. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số không chỉ giúp giải quyết các bài toán khó mà còn mang lại cơ hội lớn để nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững.

Chuyển đổi số trong nông nghiệp không chỉ dừng lại ở việc áp dụng các công nghệ hiện đại như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) mà còn hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện. Hệ sinh thái này kết nối người nông dân, doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các bên liên quan để tối ưu hóa quá trình sản xuất, phân phối và tiêu thụ.

Chuyển đổi số đã tạo điều kiện để nhiều ứng dụng công nghệ được triển khai trong nông nghiệp Việt Nam. Các thiết bị IoT như cảm biến độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng đang được sử dụng rộng rãi để giám sát và điều chỉnh môi trường trồng trọt. Những thiết bị này cung cấp dữ liệu thời gian thực, giúp người nông dân kiểm soát tốt hơn các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.

Trong chăn nuôi, AI được áp dụng để quản lý sức khỏe và dinh dưỡng của vật nuôi. Các hệ thống thông minh có khả năng phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó giúp giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả kinh doanh. Đồng thời, công nghệ Blockchain được sử dụng để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đảm bảo tính minh bạch và nâng cao giá trị hàng hóa nông sản.

Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nông dân với người tiêu dùng. Nhờ đó, người nông dân có thể tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, giảm bớt sự phụ thuộc vào các khâu trung gian và tối ưu hóa lợi nhuận.

Dù mang lại nhiều lợi ích, chuyển đổi số trong nông nghiệp vẫn đối mặt với không ít thách thức. Một trong những rào cản lớn nhất là trình độ ứng dụng công nghệ của người nông dân. Tại nhiều khu vực nông thôn, việc tiếp cận và sử dụng các thiết bị công nghệ còn hạn chế do thiếu kỹ năng và kiến thức.

Hạ tầng công nghệ tại các vùng sâu, vùng xa cũng là một vấn đề cần giải quyết. Để triển khai các giải pháp số, cần có mạng lưới kết nối internet ổn định và phổ cập, nhưng điều này hiện chưa được đảm bảo ở nhiều khu vực nông thôn.

Bên cạnh đó, chi phí đầu tư ban đầu cho các công nghệ hiện đại như IoT, AI hay Blockchain thường khá cao, gây khó khăn cho các hộ nông dân nhỏ lẻ hoặc các hợp tác xã có nguồn lực tài chính hạn chế.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ và định hướng chiến lược. Quyết định số 942/QĐ-TTg về phát triển Chính phủ số đã đặt mục tiêu cụ thể cho việc số hóa nông nghiệp, như xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai, khí hậu và sản xuất nông nghiệp.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng triển khai các chương trình hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ số. Các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng số được tổ chức rộng rãi để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người nông dân.

Ngoài ra, nhiều địa phương đã xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh, sử dụng công nghệ cao để cải thiện năng suất và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Điển hình như Lâm Đồng với mô hình “nông nghiệp 4.0” đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, từ việc áp dụng IoT trong trồng trọt đến sử dụng Blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Nhờ những nỗ lực trong chuyển đổi số, ngành nông nghiệp Việt Nam đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng thành công các công nghệ hiện đại, nâng cao giá trị hàng hóa và mở rộng thị trường xuất khẩu. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2024 đạt kỷ lục mới, trong đó nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng cao nhờ ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc.

Chuyển đổi số không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần cải thiện đời sống của người nông dân. Các giải pháp số giúp tối ưu hóa quá trình sản xuất, tiết kiệm thời gian và công sức, đồng thời tạo điều kiện để người nông dân tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong tương lai, chuyển đổi số sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững. Việc thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân lực và hợp tác quốc tế sẽ là những yếu tố quan trọng để Việt Nam tận dụng tối đa tiềm năng của chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Chuyển đổi số nông nghiệp là một xu hướng tất yếu và cần thiết để Việt Nam đáp ứng các yêu cầu phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Với sự đầu tư đúng đắn và sự đồng lòng của các bên liên quan, nông nghiệp Việt Nam sẽ không chỉ duy trì vai trò trụ cột trong nền kinh tế mà còn vươn lên trở thành ngành công nghiệp hiện đại, cạnh tranh trên thị trường quốc tế./.