Bún ốc nguội: Lạ mà quen

Vang bóng một thời

Bà Thanh ngót nghét tuổi thất thập (ở ngõ 100 phố Tây Sơn, Hà Nội) chia sẻ với tôi rằng bà bán món ốc này từ năm 30 tuổi và được mẹ truyền lại. Nay, tuổi già, bà truyền lại cho con gái. Đồ nghề làm món này rất đơn giản và chẳng thay đổi mấy so với thời xa xưa: hai chiếc thúng, một bên đựng chiếc chum bằng sành chứa nước ốc, một bên đựng nước giấm bỗng đã được nấu kỹ; phía trên là hai chiếc sàng đựng bát đũa và ốc rêu đá nguyên con chưa khều. Bà Thanh cho hay: “Món ốc nguội là của người làng Sét, Hà Nội xưa (nay thuộc Q.Hoàng Mai-PV), tuổi đời của nó hơn đứt “anh” bún ốc nóng. Còn độ ngon thì miễn bàn. Nhưng bây giờ ít người còn theo nghề nên món ốc nguội không còn thịnh”.

Nếu bát ốc nóng được chần kỹ từ bún, ốc khều sẵn, nước dùng sôi sùng sục cùng với rất nhiều gia vị ăn kèm, bún ốc nguội lại hết sức đơn giản. Đó chỉ là nước luộc ốc lọc kỹ, nêm ít gia vị cho vừa miệng, giấm bỗng đun sôi tạo vị chua thanh mà từ “chuyên môn” của các cô bán hàng gọi là bên ngọt, bên chua.

Cả hai thứ nước dùng của bún ốc nguội đều phải để nguội hẳn, mùa đông thì để hơi âm ấm. Giản đơn là vậy, nhưng không phải ai cũng có thể làm được. Sự kỳ công, tỉ mỉ trong từng khâu chế biến tạo nên hương vị riêng không thể lẫn lộn của món ngon đất kinh kỳ nổi tiếng một thời này.

Ngon nhờ giấm bỗng

Với thế hệ 8X, món bún ốc nguội khá lạ lẫm. Nhiều người sợ cái sự nguội lạnh của ốc sẽ làm mình đau bụng, rồi sự nhạt nhẽo khi chẳng có thứ rau gia vị đi kèm.

Bún ốc nguội ngon nhờ giấm bỗng

Thế nhưng đó là hình dung khi chưa nếm thử, chứ còn lỡ ăn rồi, tôi tin rằng bạn sẽ đắm đuối, thòm thèm.

Món này không hợp với cái bụng đói meo cần nạp năng lượng khẩn cấp bởi đó là một món ăn chơi, chủ quán chẳng hào phóng mà thêm nước dùng cho bạn, và họ càng khó tính khi bạn xin thêm bún. Lý do được đưa ra là, khi luộc ốc, chẳng phải cứ đổ nước đầy vào. Nước luộc chỉ xâm xấp, sau khi vớt ốc ra, lọc kỹ qua vải sô cho nước thật trong. Đặc biệt, món này không thể tạo vị ngọt đậm đà bằng cách nêm thêm mì chính, nó sẽ làm nước ốc lờ lợ rất khó ăn. Nhiều hàng để giản tiện các loại chum vại mang theo quán ốc nguội di động đã lấy giấm bỗng làm chính nước luộc ốc. Ngờ đâu, mấy chú ốc rêu đá “say” men nhả hết chất ngọt tinh túy bên trong ra, tạo nên thứ nước dùng tuyệt hảo.

Vị ngon mê say

Điểm khác biệt của món ăn này là khi khách gọi, chủ quán mới nhẩn nha khều ốc. Đôi bàn tay khéo léo kéo con ốc rêu đá béo tròn nổi những đốm đen vàng của thịt và trứng ra khỏi lớp vỏ. Cẩn thận hơn, cô chủ quán còn nhẹ nhàng dùng cái miệng xinh xinh của con ốc gạt phần đuôi ốc có sạn ra. Nước ngọt được múc ra từ chiếc gáo tre nhỏ chừng hai ngón tay, 2 ngọt, 1 chua, thêm ít ớt xào là được bát nước dùng thơm lựng. Bún dùng để làm… mồi là loại bún lá gạo mới làng Phú Đô danh tiếng. Sợi bún mảnh mai, trắng trong, khi ăn vào thấy thơm nguyên mùi lúa mới. Nào bây giờ chỉ còn việc thưởng thức. Miếng bún lá được thả ngập trong bát nước dùng thoang thoảng mùi giấm bỗng, đưa lên miệng, không quên gắp ngay một chú ốc rêu đá kèm vào. Miếng bún thấm đẫm vị ngọt của nước dùng, chú ốc giòn sần sật trong miệng khiến thực khách phải nhai thật kỹ, ăn thật chậm để tận hưởng hết vị ngon mê say của nó.