Bức tranh báo chí màu xám và đẫm máu trong một năm chiến sự Gaza

Theo thống kê của Ủy ban bảo vệ các nhà báo (CPJ), ít nhất 128 nhà báo và nhân viên truyền thông đã thiệt mạng, con số nhiều nhất trong bất kỳ năm nào kể từ khi dữ liệu được ghi lại vào năm 1992.

Tất cả các vụ giết người, ngoại trừ hai vụ, đều do lực lượng Israel thực hiện. Ít nhất 5 nhà báo đã bị Israel nhắm mục tiêu cụ thể vì công việc của họ. Ít nhất 10 trường hợp nhắm mục tiêu cố ý khác đang được điều tra. Hai nhà báo Israel đã bị giết trong vụ tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas.

Các vụ giết người, cùng với việc kiểm duyệt, lệnh cấm liên tục đối với phương tiện truyền thông độc lập tiếp cận Gaza, việc đóng cửa internet liên tục… đã hạn chế nghiêm trọng việc đưa tin về cuộc chiến và cản trở việc ghi chép tài liệu. Tuy nhiên, tính đến ngày 4/10/2024, nghiên cứu của CPJ đã có thể xác nhận những điều sau.

Ít nhất 128 nhà báo và nhân viên truyền thông đã thiệt mạng kể từ khi xung đột bắt đầu. Trong đó, 123 người là nhà báo và nhân viên truyền thông Palestine, 3 người là nhà báo Lebanon và 2 người là nhà báo Israel.

11% nhà báo thiệt mạng là phụ nữ và phần lớn những người thiệt mạng đều dưới 40 tuổi.

75% nhà báo Palestine thiệt mạng do các cuộc không kích của Israel. Số còn lại thiệt mạng do các loại hỏa lực khác, bao gồm các cuộc không kích bằng máy bay không người lái, hỏa lực xe tăng, hỏa lực nổ súng và hỏa lực khác.

Ít nhất 5 vụ giết người là các vụ giết nhà báo có chủ đích do Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thực hiện (4 vụ ở Gaza và một vụ ở Lebanon). 4 trong số các nhà báo bị sát hại đều đeo phù hiệu báo chí vào thời điểm họ bị giết.

Số nhà báo thiệt mạng trong chiến sự Gaza nhiều hơn bất kỳ năm nào khác kể từ khi CPJ bắt đầu ghi chép về các vụ giết hại nhà báo vào năm 1992. Để so sánh, 56 nhà báo đã bị giết ở Iraq vào năm 2006. 

Kể từ xung đột, ít nhất 69 nhà báo Palestine đã bị bắt giữ. Israel bắt giữ 66 người và chính quyền Palestine bắt giữ 3 người. Hiện 43 nhà báo Palestine vẫn bị Israel giam giữ, hầu hết bị giam giữ ở Bờ Tây và bị giam giữ mà không bị buộc tội theo luật Israel.

CPJ đã ghi nhận trường hợp của 5 nhà báo cáo buộc bị tra tấn và ngược đãi trong khi bị giam giữ. 

Ước tính 4.000 nhà báo quốc tế được Israel cấp phép đưa tin về cuộc chiến, song chỉ duy nhất 1 nhà báo quốc tế có thể vào Gaza để đưa tin độc lập về cuộc chiến kể từ ngày 7/10 năm ngoái.

Ước tính 70 cơ sở báo chí thuộc Hội Nhà báo Palestine đã bị phá hủy trong xung đột; 5 cơ quan truyền thông bị Israel đóng cửa vĩnh viễn hoặc tạm thời.

Ngọc Ánh (theo CPJ)