Bỏ chạy đua sớm để tuyển sinh công bằng hơn

Tỉ lệ thí sinh ảo rất cao

Một trong những điểm mới trong dự thảo Quy chế tuyển sinh trình độ đại học (ĐH), cao đẳng ngành Giáo dục mầm non 2025 mà Bộ GDĐT đang lấy ý kiến là chỉ tiêu xét tuyển sớm do cơ sở đào tạo quy định nhưng không vượt quá 20% chỉ tiêu của từng ngành, nhóm ngành đào tạo.

Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn phân tích, xuất phát điểm của việc xét tuyển sớm cách đây khoảng 6-7 năm. Trước kia, xét tuyển chung sau khi học sinh có kết quả thi tốt nghiệp THPT. Từ năm 2017, một số cơ sở đào tạo xét tuyển sớm bằng học bạ và thành tích khác của học sinh. Giống như cuộc chạy đua, khi một cơ sở làm thì các cơ sở đào tạo khác không thể đứng yên mà cũng lao vào cuộc cạnh tranh đó. Vì vậy mà tất cả cùng vất vả: Cơ sở đào tạo phải chuẩn bị từ đầu năm cho công tác tuyển sinh, thu hồ sơ, xét tuyển. Còn học sinh lớp 12 cũng đôn đáo chạy các chứng chỉ, làm hồ sơ, rồi các thầy, cô giáo phải xác nhận các thủ tục giấy tờ… để gom tuyển sinh.

Điều đáng nói là tuy vất vả nhưng hiệu quả mang lại không cao. Cứ có 8 nguyện vọng trúng tuyển (trong xét tuyển sớm) thì chỉ có 1 nguyện vọng nhập học; hay có 2 thí sinh trúng tuyển sớm thì có 1 em nhập học. Khi xét tuyển sớm mỗi trường làm một cách độc lập và Bộ GDĐT tiến hành hệ thống xét tuyển chung có thể lựa chọn các nguyện vọng vào các trường, các ngành thì mới sinh ra tỉ lệ ảo. Tỉ lệ chung là thế nhưng từng trường, từng ngành không thể dự đoán được tỉ lệ ảo, dẫn đến các trường có tâm lý muốn xét tuyển sớm để đủ chỉ tiêu hay được nhiều chỉ tiêu xét tuyển sớm. Từ đó, việc xác định các chỉ tiêu và điểm chuẩn trúng tuyển không chắc chắn và thường điểm chuẩn sẽ phải thấp đi để có thể tuyển được nhiều hơn. Các trường không dự báo được tỉ lệ trúng tuyển và tỉ lệ ảo rất lớn.

Tại dự thảo Quy chế tuyển sinh ĐH 2025, với 80% chỉ tiêu xét ở đợt chung, các trường vẫn được sử dụng nhiều phương thức (học bạ, điểm thi đánh giá năng lực, tư duy, chứng chỉ quốc tế…). Tuy nhiên, điểm chuẩn đợt sớm không thấp hơn đợt chung và phải quy đổi các phương thức về cùng một thang điểm. Với tối đa 20% chỉ tiêu xét tuyển sớm, Bộ GDĐT cho rằng các trường sẽ tuyển được thí sinh có năng lực và thành tích học tập vượt trội, hạn chế việc tình trạng lơ là ở kỳ II năm lớp 12 và kỳ thi tốt nghiệp THPT, giúp tuyển sinh ĐH công bằng hơn.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn chỉ ra rằng, một điểm tác động tiêu cực là nhiều em có tâm lý trúng tuyển rồi không quan tâm đến chương trình học ở THPT nữa, có em đến lớp chỉ ngồi chơi hoặc không đến lớp nữa vì đã biết mình trúng tuyển.Thậm chí có em trúng tuyển vào lớp 10 trường chuyên đã yên tâm trúng tuyển ĐH và các em chỉ tập trung học những gì mình thích thiếu đi sự toàn diện, quá trình đào tạo sau này.

Các cơ sở đào tạo ủng hộ

Cho rằng con số 20% chỉ tiêu “xét tuyển sớm” mà Bộ GDĐT dự kiến không mang nhiều ý nghĩa, một số cơ sở đào tạo đề nghị mạnh dạn bỏ hình thức này. PGS.TS Nguyễn Đào Tùng – Giám đốc Học viện Tài chính nhận định, việc xét tuyển sớm “làm rối loạn dưới các trường phổ thông. Khi các trường cạnh tranh xét tuyển sớm, học sinh lớp 12 ra Tết là không học hành gì nữa. “Chúng tôi không muốn vì cạnh tranh mà ở dưới xáo trộn” – ông Tùng nêu quan điểm, thay vào đó Bộ GDĐT đẩy thời gian xét tuyển đợt chung lên sớm hơn các năm trước, để các trường tiếp tục tuyển bổ sung vào các đợt sau.

Ông Phạm Thái Sơn – Giám đốc Trung tâm tuyển sinh và Truyền thông (Trường ĐH Công thương TPHCM), nhìn nhận việc duy trì xét tuyển sớm với tỉ lệ chỉ tiêu thấp có thể gây lãng phí nguồn lực và thời gian cho cả các trường và thí sinh. Do đó, với chỉ tiêu giới hạn ở mức thấp, Bộ GDĐT bỏ đợt xét tuyển sớm cũng được.

Tương tự, PGS.TS Lê Thành Bắc – Phó giám đốc ĐH Đà Nẵng cho rằng bỏ quy định xét tuyển sớm 20% chỉ tiêu sẽ đảm bảo công bằng cho thí sinh, không ảnh hưởng đến các trường nếu áp dụng đồng bộ. Việc bỏ đợt xét tuyển sớm cũng giúp kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT phản ánh đúng hơn chất lượng dạy và học ở bậc phổ thông, khi học sinh giữ được quyết tâm tập trung vào kỳ thi. Tuy nhiên, lãnh đạo ĐH Đà Nẵng cho rằng nên giữ lại việc xét tuyển thẳng sớm các học sinh xuất sắc theo tiêu chí của Bộ GDĐT, như có giải quốc gia, quốc tế. Điều này góp phần vinh danh các em.

TS Lê Trường Tùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường ĐH FPT cũng ủng hộ chủ trương của Bộ GDĐT về việc cần quy đổi các phương thức xét tuyển về một thang điểm chung để đảm bảo công bằng cho tất cả các thí sinh. Nếu phương thức nào không thể quy đổi được thì không nên dùng.