Nghị định 67 ra đời với mục tiêu tạo một cơ chế, chính sách hỗ trợ thuận tiện cho ngư dân xây dựng được một đội tàu cá vững mạnh hơn để vươn ra khơi xa, đảm bảo cả kinh tế và an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, sau hơn 8 năm Nghị định 67 có hiệu lực, hàng loạt chủ “tàu 67” đều rơi tình trạng mất khả năng chi trả, nợ xấu nhiều năm, buộc ngân hàng phải khởi kiện ra tòa.
Đấu giá nhưng không ai mua
Đến nay, toàn tỉnh Bình Thuận đã thực hiện đóng mới 114 “tàu 67” và nâng cấp, cải hoán được 6 chiếc. Trong đó, đã có 9 tàu bị tai nạn cháy, chìm tổn thất 100%, số tàu còn lại kể từ đầu chương trình là 111 chiếc. Trong số tàu cá vay vốn theo Nghị định 67 chỉ có 13 trường hợp thực hiện trả nợ đúng hợp đồng tín dụng, 16 tàu hiện nằm bờ dừng hoạt động và có đến 67 tàu hoạt động không hiệu quả, phải cơ cấu nợ nhiều lần.
Chi nhánh Ngân hàng Agribank Bình Thuận là ngân hàng thương mại duy nhất thực hiện cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67 trên địa bàn tỉnh. Theo báo cáo của Agribank Bình Thuận, số tiền cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67 lũy kế từ đầu chương trình là 1.075,6 tỷ đồng. Số tiền thu nợ gốc lũy kế từ đầu chương trình đến ngày 31/12/2023 là 182,4 tỷ đồng (gồm thu nợ từ bảo hiểm đền bù thiệt hại do tai nạn cháy, chìm tàu là 48,1 tỷ đồng; thu nợ từ khách hàng trả nợ là 134,3 tỷ đồng, trong đó có 3 tàu đã trả hết nợ vay với số tiền 10,5 tỷ đồng).
Dư nợ đến cuối năm 2023 là 893,2 tỷ đồng, trong đó nợ xấu là 832,1 tỷ đồng (tại Phú Quý: 644,5 tỷ đồng, Phan Thiết: 134,2 tỷ đồng, Tuy Phong: 42,2 tỷ đồng và La Gi: 11,2 tỷ đồng), gồm các trường hợp khách hàng đến hạn trả nợ mà không trả nợ và khoản vay đã được ngân hàng cơ cấu nợ nhiều lần trong nhiều năm. Đặc biệt, có đến 39 chiếc đang bị khởi kiện, thi hành án (Phan Thiết 15 chiếc, Phan Rí Cửa 1 chiếc; La Gi 1 chiếc và Phú Quý 22 chiếc) với dư nợ 425,4 tỷ đồng, chiếm 47,6 % tổng dư nợ.
Có thể thấy, thời gian qua, do vốn đầu tư lớn nhưng việc khai thác, dịch vụ khai thác không hiệu quả. Nguyên nhân phần lớn các tàu gặp khó khăn về ngư trường, thời tiết không thuận lợi, nguồn lợi thủy sản bị suy giảm, chi phí nhiên liệu tăng, chi phí vận hành và bảo dưỡng tàu cá lớn cộng với ảnh hưởng của đại dịch Covid-19… nên việc thu nợ vay gặp nhiều khó khăn và nợ xấu có chiều hướng gia tăng. Do đó, chi nhánh Agribank Bình Thuận đang khởi kiện ra tòa án nhiều trường hợp vay vốn theo Nghị định 67 để thu hồi nợ theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc khởi kiện giải quyết tranh chấp hợp đồng vay vốn giữa 2 bên cũng đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần được cấp có thẩm quyền xem xét, chỉ đạo xử lý thống nhất.
Đến cuối năm 2023, Tòa án nhân dân hai cấp của tỉnh đã thụ lý 39 vụ án “tranh chấp hợp đồng vay tài sản” với số tiền gốc là 425,4 tỷ đồng, đã có bản án 38 vụ với số tiền 414,7 tỷ đồng. Cơ quan Thi hành án dân sự đã thụ lý 22 vụ với tổng số tiền phải thi hành 215,5 tỷ đồng. Đồng thời, đã thông báo bán đấu giá số tàu cá trên nhưng không có người mua, mặc dù đã giảm giá xuống nhiều lần (có tàu đã giảm đến 24 lần) nhưng vẫn không bán được.
Sớm tháo gỡ vướng mắc
Qua sự việc trên, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã có ý kiến chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc trong xử lý nợ vay đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67. Theo đó, yêu cầu Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Công Thương, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Công ty Bảo Việt Bình Thuận tiếp tục theo dõi và thực hiện việc giải quyết kiến nghị của Agribank theo thẩm quyền. Đối với nhóm tàu không tích cực hoạt động để tàu nằm bờ; nhóm tàu có khả năng trả nợ nhưng chây ì, không trả nợ ngân hàng; không hợp tác với ngân hàng để xử lý nợ… UBND tỉnh đã chỉ đạo UBND huyện Tuy Phong, Phú Quý, thị xã La Gi và TP. Phan Thiết thực hiện nghiêm túc chương trình liên tịch phối hợp, hỗ trợ ngành ngân hàng trong thu hồi nợ vay theo Nghị định 67 đã ký kết. Chỉ đạo rà soát, đánh giá hiện trạng tàu cá đóng mới, nâng cấp theo Nghị định 67 trên địa bàn. Trực tiếp làm việc với từng chủ tàu để tuyên truyền giải thích về chủ trương, chính sách của Nhà nước nhằm ổn định tư tưởng và nâng cao ý thức trả nợ ngân hàng. Đồng thời phân loại cụ thể từng đối tượng khách hàng để có giải pháp xử lý nợ vay cụ thể đối với từng trường hợp.
Đối với xử lý tài sản nợ vay nhóm tàu đang khởi kiện, thi hành án, yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo Ban Chỉ đạo thi hành án dân sự cấp huyện quan tâm, tích cực hỗ trợ xử lý tài sản nợ vay giúp ngân hàng sớm thu hồi nợ vay, tránh tình trạng tài sản bị xuống cấp, hư hỏng.
Bên cạnh đó, UBND tỉnh cũng giao Sở Nông nghiệp và PTNT, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Bình Thuận phối hợp các sở, ngành chức năng theo dõi, tổng hợp các khó khăn, vướng mắc bất cập trong quá trình thực hiện các chính sách đối với tàu cá đóng mới, nâng cấp theo Nghị định 67. Đặc biệt, sớm tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 67, theo đó thực hiện hỗ trợ một lần chi phí duy tu, sửa chữa định kỳ đối với tàu cá vỏ thép và mức hỗ trợ theo chiều dài tàu. Nâng mức hỗ trợ kinh phí mua bảo hiểm thân tàu lên 90% như Nghị định 67 (thay vì 50% như Nghị định 17) bao gồm kinh phí mua bảo hiểm thân tàu, trang thiết bị, ngư lưới cụ trên tàu (bảo hiểm mọi rủi ro). Ngoài ra, bổ sung vào nhóm nguyên nhân khách quan, bất khả kháng như ngư trường mùa vụ bất lợi hoặc do thiên tai, dịch bệnh kéo dài để được cơ cấu lại nợ vay và được hưởng hỗ trợ lãi suất.
Các bộ, ngành Trung ương sớm báo cáo và tham mưu Chính phủ có văn bản chỉ đạo tháo gỡ khó khăn trong thi hành án dân sự đối với các vụ tranh chấp hợp đồng vay vốn giữa ngân hàng và ngư dân theo Nghị định 67. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ có cơ chế miễn, giảm số nợ (gốc và lãi vay) còn lại sau khi đã bán tài sản thế chấp là tàu cá, nhưng không đủ trả nợ ngân hàng nhằm giúp ngư dân vượt qua khó khăn, tạo dư luận đồng tình trong thi hành án dân sự giải quyết thu hồi nợ vay theo Nghị định 67…
Sớm tháo gỡ khó khăn, mục đích cuối cùng vẫn là khuyến khích ngư dân vươn khơi bám biển, góp phần giữ vững chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc và phát triển kinh tế, nâng cao đời sống ngư dân.
