Dự án đầu tư, hỗ trợ kinh phí xây dựng thí điểm 2 nhà hỏa táng điện cho đồng bào dân tộc thiểu số do Trung ương hỗ trợ đang được xúc tiến triển khai tại Bình Thuận. Dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (được phê duyệt tại Quyết định số 1719, ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ) với tổng mức đầu tư dự kiến là 88,539 tỷ đồng.
Để cụ thể hóa quy định của Trung ương, đầu tháng 8 năm ngoái UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025. Tiếp đó tham mưu trình HĐND tỉnh ban hành các nghị quyết về kế hoạch vốn để trên cơ sở đó ban hành các quyết định liên quan, giao UBND huyện Tuy Phong và Bắc Bình thực hiện…
Triển khai thực hiện, UBND tỉnh cũng chỉ đạo Ban Dân tộc tỉnh khẩn trương làm việc với các sở ngành, địa phương liên quan nhằm rà soát, lựa chọn vị trí và quy mô xây dựng 2 nhà hỏa táng phù hợp nhu cầu thực tế, đảm bảo phát huy hiệu quả. Liên quan vấn đề này, Ban Dân tộc tỉnh đã chủ động phối hợp cùng UBND huyện Tuy Phong, Bắc Bình tiến hành khảo sát thực địa một số địa điểm dự kiến xây dựng và tổ chức 2 hội nghị tham vấn ý kiến các vị chức sắc, người có uy tín, đại diện hộ đồng bào Chăm trên địa bàn có triển khai dự án. Theo đó, đa số đồng bào thống nhất với chủ trương đầu tư xây dựng nhà hỏa táng điện là phù hợp xu thế tiến bộ của xã hội, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về đảm bảo môi trường, xây dựng đời sống văn hóa mới… Đến nay Tuy Phong đã hoàn thành công tác chọn địa điểm là khu vực nghĩa trang phía bắc huyện thuộc địa bàn xã Phú Lạc, còn Bắc Bình mới dự kiến địa điểm là khu vực đất hỏa táng hiện hữu của đồng bào Chăm thôn Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh.
Dù vậy, quá trình triển khai dự án cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc bởi việc đầu tư, hỗ trợ kinh phí xây dựng thí điểm 2 nhà hỏa táng điện cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn Tuy Phong, Bắc Bình là nội dung mới, đòi hỏi công nghệ cao và phức tạp nhưng các huyện được giao vốn chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Thêm nữa là phong tục tập quán của đồng bào có nhiều nghi lễ, nghi thức trước khi thờ cúng, thế nên việc thay đổi cả một phong tục, tập quán từ trước tới nay đối với người dân là rào cản không nhỏ để thực hiện dự án và cần có phương án lựa chọn thiết kế phù hợp…
Ông Nguyễn Minh Tân – Trưởng Ban Dân tộc tỉnh cho biết: Hiện nay dự án nhà hỏa táng điện vẫn chưa được phê duyệt do vướng mắc liên quan đến lựa chọn công nghệ. Vì tại Quyết định của Thủ tướng Chính phủ là hỗ trợ kinh phí xây dựng thí điểm “Nhà hỏa táng điện”, trong khi theo tham vấn từ các chủ đầu tư đã và đang xây dựng, vận hành nhà hỏa táng trên toàn quốc (kể cả nhiều nước trên thế giới) thì hiện nay hầu hết đều sử dụng công nghệ kết hợp – tức điều khiển bằng điện và đốt bằng khí gas. Do công nghệ này vận hành đơn giản, thiết bị phổ biến trên thị trường, giá thành thấp, thời gian hỏa thiêu ngắn và việc thay thế vật tư, thiết bị dễ dàng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường… Thực tế nêu trên dẫn đến không thể triển khai mua sắm trang thiết bị và khó giải ngân nguồn vốn sự nghiệp thực hiện dự án trong năm 2023.
Mới đây, lãnh đạo UBND tỉnh đã chủ trì cuộc họp nghe báo cáo tiến độ xây dựng 2 nhà hỏa táng cho đồng bào dân tộc thiểu số tại huyện Tuy Phong và Bắc Bình. Qua đó yêu cầu các sở, ngành, địa phương liên quan nêu cao trách nhiệm, xác định việc xây dựng nhà hỏa táng là cần thiết cũng như thể hiện sự quan tâm đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Cùng với đó phối hợp tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai, nhất là về công tác lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ và nguồn vốn, công nghệ, phương thức vận hành liên quan dự án… Trước mắt tập trung hoàn thiện hồ sơ dự án của huyện Tuy Phong để sớm xúc tiến thực hiện thí điểm trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra còn tăng cường tuyên truyền, vận động đồng bào đồng thuận với phương thức hỏa táng mới, nghiên cứu đề xuất chính sách hỗ trợ phù hợp cho bà con tại các địa phương trong giai đoạn đầu khi dự án đi vào hoạt động.
