Powered by Techcity

Tìm lại dấu tích Lầu Ông Hoàng qua những tấm ảnh xưa…

Tháng 10/1998, Phan Thiết tổ chức lễ hội kỷ niệm 100 năm là thị xã (ngày 20/10/1898, vua Thành Thái xuống Dụ công bố Phan Thiết đặt thành thị xã (centre urbain) cùng lúc với Thanh Hóa, Vinh, Huế, Hội An, Quy Nhơn và là tỉnh lỵ của Bình Thuận).

Bấy giờ có tổ chức cuộc thi “Sưu tầm – Triển lãm ảnh Phan Thiết xưa”. Qua phát động, đông đảo các gia đình có điều kiện chụp và lưu giữ những bức ảnh Phan Thiết xưa trước 1945 gửi về dự triển lãm. Sau đó, nhiều người yêu ảnh đã chụp và quay phim lại, tiếp theo là phổ biến rộng rãi trên mạng, in trên sách báo, và không biết từ khi nào các tấm ảnh đó đã trở thành ảnh tư liệu.

screenshot_1691103158.png
Toàn cảnh biệt thự Lầu Ông Hoàng

Tấm ảnh chụp toàn cảnh cho ta thấy Lầu Ông Hoàng nằm không xa mấy với cụm tháp Chăm Phố Hài, đúng theo tài liệu ghi chép và chuyện kể trong dân gian. Đó là, vào một ngày cuối năm 1910 có một chàng thanh niên quý tộc người Pháp là Hoàng Quận Công De Montpensier, bạn của ông Lê Phát An (cậu của Nam Phương Hoàng Hậu), sang Việt Nam chơi, ra Bình Thuận săn bắn, đến Phú Hài nhìn thấy cảnh đẹp với núi đồi 5 ngọn Bửu Sơn, Bạch Hổ, Thanh Long, Long Sơn và Ngọc Sơn (núi Cố) nhìn ra biển cả với sóng vỗ rì rào, gió khơi thổi về mát rượi, bèn quyết định mua trọn quả đồi Bạch Hổ rộng 5,74 ha, cao 105 m so với mặt biển để xây ngôi biệt thự làm nơi vui chơi nghỉ dưỡng… Cùng với tấm ảnh chụp cận cảnh, chỉ một góc lối lên cũng giúp ta hình dung ra quy mô ngôi biệt thự, móng đúc bằng đá hộc xanh, nền lót gạch bông cao 2 mét, dưới thềm là hầm chứa nước mưa. Ngôi biệt thự với tổng diện tích sử dụng 536 m2 gồm 13 phòng, ngoài ra các công trình phụ cũng rất lớn với bên phải là nhà máy điện rộng 113 m2, bên trái là chuồng ngựa rộng 80 m2 và phía sau là bể nước, nhà tắm, nhà bếp, nhà ở dành cho những người phục vụ…

Cũng theo tài liệu và chuyện kể trong dân gian, biệt thự xây xong Ông Hoàng rước cô nhân tình trẻ đẹp từ Pháp qua lập “Tổ Chim Ưng”, có biệt danh tiếng Pháp là “Nid d’Aigle”. Song chưa được bao lâu, chàng quý tộc có việc về Pháp, ở bên này nàng lại có người tình khác, biết chuyện Ông Hoàng đã thuê một tay súng thiện xạ từ bên Pháp qua kết liễu cuộc đời nàng… Và từ đó Ông Hoàng không trở lại Việt Nam nữa…

Trước một lâu đài tráng lệ nguy nga song lại là nơi xảy ra một vụ án tình tang thương máu lệ, bên cạnh là ngôi tháp Chàm xa xưa nhuốm màu u tịch, vào khoảng năm 1933 nữ sĩ Mộng Cầm ở Phan Thiết đã có bài thơ “Vịnh Lầu Ông Hoàng”: Nước nước non non một cõi này/Lâu đài ai dựng, tháp ai xây/Sương dầm, nắng dãi lờ gan đá/Gió dập, mưa dồn tủi phận cây/Tuồng thế tang thương bao lớp sóng/Cuộc đời thành bại mấy chòm mây/Đường lên cõi phúc tìm đâu thấy/Thấy cảnh đau lòng khách tỉnh say. Bài thơ trên cùng với các bài thơ khác đã được nữ sĩ Mộng Cầm gửi đăng trên báo Công Luận, Sài Gòn – nơi thi sĩ Hàn Mặc Tử đang phụ trách trang văn chương. Cũng từ đó, nữ sĩ Mộng Cầm được thi sĩ Hàn Mặc Tử chú ý gửi thư ra làm quen, rồi có một ngày từ năm 1936 thi sĩ có mặt ở Phan Thiết cùng nữ sĩ dạo chơi, ngắm trăng trên Lầu Ông Hoàng để chớm nở một cuộc tình, song sớm chia lìa trong ngang trái. Hàn Mặc Tử thảng thốt với những dòng thơ: “…Rồi ngây dại nhờ thất tinh chỉ hướng/Ta lang thang tìm tới chốn lầu trăng/Lầu Ông Hoàng, người thiên hạ đồn vang/Nơi ta khóc, ta yêu thương tha thiết/Ôi trời ơi! Là Phan Thiết, Phan Thiết/Mà tang thương còn lại mảnh sao rơi/Ta đến nơi, nường ấy vắng lâu rồi/Nghĩa là chết từ muôn trăng thế kỷ… Còn nữ sĩ Mộng Cầm với những dòng thơ tự sự: “… Lầu Ông Hoàng đây anh ở đâu?/ Hồn xưa đi mất cảnh gieo sầu/Mây mù phủ kín vùng bình địa/Tháp cũ căm hờn cuộc bể dâu…”.

Được biết, sau khi xảy ra vụ án tình, ngôi biệt thự Lầu Ông Hoàng được nhà cầm quyền Pháp quản lý dành cho các cuộc nghỉ dưỡng của công chức Pháp và quan lại Nam triều. Trong tập sách “Lịch sử truyền thống phường Phú Hài – tập I (1945 – 1975)” do Đảng bộ phường Phú Hài xuất bản tháng 11/2017, trang 56 có đoạn viết về cuộc Cách mạng Tháng Tám ở Phú Hài: “… Đồng chí Tiếu Nghi thay mặt Việt Minh phủ Hàm Thuận, cùng ông Nguyễn Ngọc Hiệp (Mười Hạp) đến Phú Hài tổ chức Ủy ban cách mạng lâm thời các làng, tiếp nhận bàn giao Lầu Ông Hoàng…”. Qua đó cho chúng ta suy luận chính quyền cũ đã quản lý Lầu Ông Hoàng mới bàn giao cho chính quyền cách mạng. Cũng theo tập sách Lịch sử trên, bấy giờ các làng trong khu vực Phú Hài vẫn giữ nguyên tên cũ, bên tả ngạn có 6 làng (Tú Lâm, Ngọc Lâm, An Hải, Thiện Chánh, Xuân Hòa, Sơn Thủy) thuộc tổng Thắng An, bên hữu ngạn có làng Tân Phú thuộc tổng Lại An, đều thuộc phủ Hàm Thuận. Ông Hồ Văn Lại (Tổng Lại) phụ trách Việt Minh tổng Lại An và ông Cao Xuân Lê phụ trách Việt Minh tổng Thắng An, hai ông đều sử dụng Lầu Ông Hoàng làm trụ sở công tác, thường xuyên tiếp xúc với các làng. Như vậy, có một số bài viết về Lầu Ông Hoàng cho rằng “trong Cách mạng Tháng Tám với lòng căm thù giặc Pháp nhân dân Phú Hài đã phá nát Lầu Ông Hoàng vì đó là nhà Tây” là không chính xác.

Theo tài liệu lịch sử, ngày 16/3/1946 Pháp tổ chức một cuộc hành quân lớn từ Phan Thiết qua chiếm đóng Phú Hài, ban đầu đóng quân ở khu nhà trường làng Xuân Hòa (khu vực trụ sở UBND và trường tiểu học hiện nay), thời gian sau chúng chuyển lên cải tạo Lầu Ông Hoàng thành đồn và đóng chốt luôn ở đây. Ngày 14/6/1947, Đại đội Hoàng Hoa Thám-E 82 Bình Thuận đã cải trang tập kích tiêu diệt đồn Lầu Ông Hoàng giành thắng lợi lớn. Sau đó quân Pháp đóng lại song ở vào thế co thủ, đến tháng 5/1948 thì rút lui bỏ đồn. Tháng 10/1948, huyện Hàm Thuận nắm bắt được tin quân Pháp có ý định tái chiếm Phú Hài và sẽ dồn dân rào làng, lập khu tập trung nên lệnh cho Phú Hài thực hiện phá hủy các công trình công cộng kiên cố, rộng rãi mà có thể địch sẽ chiếm làm nơi đóng quân, ăn ở lâu dài. Huyện tăng cường thêm dân quân Sa Ra, Tùy Hòa xuống hỗ trợ cùng với dân quân Phú Hài do xã đội trưởng Lê Đình Xuân chỉ huy tiến hành phá hủy trong 3 ngày hơn 60 cơ sở công cộng, trong đó có các công trình trọng điểm: Chợ, Lầu Ông Hoàng, nhà hàng Ngọc Lâm, nhà làng, chùa, dinh Tiền Hiền, miễu thần linh… Ngày 2/5/1949 quân Pháp cho lực lượng khoảng 1 tiểu đoàn hành quân càn quét ra Núi Cố, sau đó đóng lại đồn trên nền móng cũ của biệt thự Lầu Ông Hoàng, song lần này chúng xây dựng kiên cố với các lô cốt bê tông cốt thép, đặc biệt có một tháp canh sừng sững trên cao có thể quan sát rõ bốn hướng tới 10 cây số, còn ở dưới xa nhìn lên trông giống như một cái lầu theo kiểu của Tây, vì thế sau này lớp trẻ sinh sau không rõ chuyện cứ cho đó là cái Lầu Ông Hoàng.

Cũng có người nhầm lẫn, cứ khẳng định vị trí đó chỉ có cái đồn binh của Pháp (sau này tiếp tục là cứ điểm quân sự của Tiểu khu Bình Thuận), không có cái Lầu Ông Hoàng nào cả mà Lầu Ông Hoàng nằm cách đó khoảng 800 -1.000 mét về phía đông gần với làng Ngọc Lâm, họ đã hiểu nhầm Lầu Ông Hoàng là nhà hàng Ngọc Lâm, cũng của người Pháp song do nhà tư sản Pháp là chủ sở hữu với cái tên Tây mà dân gian thường gọi là “Tây Guerry”, ông ta cũng là chủ của “Khách sạn lớn” (Grand Hotel) nằm ở một góc đầu cầu Quan Phan Thiết, địa điểm ngày nay là trụ sở làm việc của cơ quan Tỉnh ủy. Những người lớn tuổi ở Phú Hài còn nhớ chuyện, đêm 8 rạng ngày 9/3/1945 Nhật đảo chánh Pháp, Nhật bắt bọn Pháp cầm quyền và Pháp kiều ở Phan Thiết tập trung giam giữ tại “Khách sạn lớn”. Hiến binh Nhật thuê xe ngựa của ông Tư Xuồng kèm theo lệnh gọi tập trung một người Pháp đang nghỉ mát tại Mũi Đá. Trên đường chở về nơi giam giữ, tên Pháp này lấm lét, lo sợ dân căm thù đánh đập trả thù nhưng ông Tư Xuồng không làm điều đó.

Để kết thúc bài viết này, tôi xin thông tin thêm, có một tấm ảnh chụp một góc cứ điểm quân sự Lầu Ông Hoàng sau ngày giải phóng quê hương 1975, người đứng trên cái lô cốt bê tông cốt thép ấy là ông Võ Thọ Đoán, quê chính gốc Phú Hài (ông Đoán là em của Trung tá Võ Thọ Son, Phó trưởng Đoàn Quân sự Quân khu 6 trong Ban Liên hiệp quân sự 4 bên tại Bình Thuận vào tháng 2/1973, cùng tham gia trong đoàn còn có Đại úy Lê Mạnh Tiến người Mũi Né làm cán bộ trợ lý, cả 2 ông không lạ gì cái biệt thự Lầu Ông Hoàng thuở trước mà sau này trở thành cái đồn Lầu Ông Hoàng). Năm 1946 ông Đoán làm thợ hồ, khi quân Pháp qua lại Phú Hài lấy Lầu Ông Hoàng làm đồn đóng quân có thuê ông lên làm thợ sửa chữa nơi ăn ở, nhà kho, hồ chứa nước…nên ông nhớ lại để vẽ sơ đồ bố trí trong đồn cung cấp cho Đại đội Hoàng Hoa Thám-E 82 Bình Thuận trong trận cải trang tập kích tiêu diệt đồn Lầu Ông Hoàng ngày 14/6/1947. Cũng trong đợt kỷ niệm 100 năm Phan Thiết là thị xã, các cựu chiến binh E 82 đã xây dựng một Bia “Chiến thắng Lầu Ông Hoàng” ngay tại vị trí đồn xưa.

Ngày nay, cụm tháp Chăm đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia, được tôn tạo giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa trở thành một điểm đến trọng tâm của du lịch Bình Thuận, chỉ tiếc rằng cái biệt thự Lầu Ông Hoàng không còn, song cũng có niềm vui là trên vùng đất đồi núi, động cát, nhìn ra biển cả này… từ “đường lên dốc đá” Phú Hài ra Đá Ông Địa, Rạng, Mũi Né, Hòn Rơm, Bàu Trắng… đã mọc lên hàng chục khu resort và biệt thự du lịch nổi tiếng trên bản đồ du lịch Việt Nam…

Nguồn

Cùng chủ đề

TP. Phan Thiết (Bình Thuận): Tạo chỗ đứng vững chắc cho hàng Việt

Theo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP. Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, sau 15 năm thực hiện Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” trên địa bàn, người dân đã từng bước thay đổi thói quen mua sắm, ưu tiên sử dụng hàng hoá của doanh nghiệp trong nước. Để cuộc vận động đi vào chiều sâu Báo cáo của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP. Phan Thiết cho thấy,...

Gần 10.000 tỷ đồng đầu tư tuyến đường ven biển qua trung tâm TP Phan Thiết

Tổng chiều dài tuyến đường ven biển qua TP Phan Thiết dài 13,5 km với tổng mức đầu tư khoảng 9.852 tỷ đồng. Văn phòng Tỉnh ủy vừa có văn bản khẩn truyền đạt ý kiến của Thường trực Tỉnh ủy đề nghị Ban Thường vụ Thành ủy Phan Thiết tập trung lãnh đạo thực hiện các công trình, dự án trên địa bàn. Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận thị sát khuôn viên Tháp nước Phan Thiết. Theo đó, đề nghị Ban Thường...

Phan Thiết có bánh mì chấm, bánh mì chờ

Bánh mì Việt Nam nói chung được thế giới vinh danh, không cầu kỳ, nhưng mang giá trị tinh hoa ẩm thực theo cách riêng ở từng địa phương trong nước. Bánh mì Phan Thiết nói riêng một ẩm thực không thể bỏ qua, thu hút đông du khách. (Bánh mì chờ đầu đường Nguyễn Huệ) Được vinh danh Tạp chí Taste Atlas (tạp chí hướng dẫn du lịch, ẩm thực), gần đây, đăng tải danh sách 100 món ngon nhất thế...

Lẩu ghẹ Phan Thiết đậm đà vị ngọt biển khơi

Một trong những món ăn hải sản độc đáo và đậm đà vị ngọt biểu khơi mà gần đây du khách rất thích chọn thưởng thức khi đến tham quan thành phố biển Phan Thiết (Bình Thuận) là món Lẩu ghẹ. (Lẩu ghẹ Phan Thiết; Ảnh: Nguyên Vũ) Đây là món ăn được biến tấu từ món lẩu hải sản với loại ghẹ nhàn Phan Thiết nổi tiếng thơm ngon, bổ dưỡng. Mặc dù ghẹ là loại hải sản hầu như...

Câu lạc bộ thể thao dưới nước đầu tiên tại Phan Thiết đi vào hoạt động

BTO - Chiều 28/9, Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Phan Thiết tổ chức lễ ra mắt Câu lạc bộ Thể thao dưới nước Cà Ty (CaTy Water Sports Club). Tham dự lễ ra mắt có ông Phạm Văn Nam – Bí thư Thành ủy Phan Thiết, đại...

Cùng tác giả

Nghề gốm Bình Đức, nơi lưu giữ nét văn hóa đặc sắc của người Chăm

Nằm nép mình sau thị trấn nhộn nhịp, làng Chăm Bình Đức ở xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình tồn tại từ rất lâu đời. Nơi đây như một bảo tàng lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của người Chăm mà độc đáo nhất là nghề làm gốm thủ công. ...

Tầm nhìn phát triển các khu du lịch trọng điểm

Du lịch Bình Thuận đã tăng tốc về đích các chỉ tiêu cơ bản của cả năm 2024: Đón 9,68 triệu lượt du khách, đạt 101,36% kế hoạch năm 2024, tăng gần 16% so cùng kỳ, trong đó khách quốc tế có 320.000 lượt (tăng 16,67%) và đạt tổng doanh thu 25.500 tỷ đồng (tăng 14,35%). ...

Người dân tăng thu nhập nhờ đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp

Trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, mùa khô thì nắng hạn, mùa mưa thì lũ cục bộ, mưa lớn kéo dài gây ngập úng nhiều diện tích cây trồng...Trong thế khó khăn ấy, Tánh Linh đã chủ động phòng chống thiên tai để giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời lên phương án giúp người dân sản xuất – kinh doanh phù hợp, đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp để tăng thu nhập, tạo nguồn thu bền vững...

Hơn 2.300 tỷ đồng đầu tư vào công nghiệp Bình Thuận

Bình Thuận trao giấy phép cho hai nhà đầu tư gồm Công ty NeoSCM Limited và Công ty TNHH Aurawood Bình Thuận với tổng vốn đầu tư hơn 2.300 tỷ đồng tại Khu công nghiệp Hàm Kiệm II và Khu công nghiệp Tân Đức. Bình Thuận trao giấy chứng nhận đầu tư cho hai dự án quy mô 2.300 tỷ đồng (Hình minh họa KCN Tân Đức) Ban Quản lý các Khu công nghiệp (KCN) Bình Thuận vừa trao Giấy chứng nhận...

Dự báo thời tiết 25/11/2024: Không khí lạnh tràn đến, Bắc Bộ mưa rét từ đêm

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, hiện nay (24/11), bộ phận không khí lạnh mạnh đang tiếp tục di chuyển xuống phía Nam. Tới khoảng chiều tối và đêm 25/11, bộ phận không khí lạnh này sẽ ảnh hưởng đến các tỉnh phía Đông Bắc Bộ, sau đó ảnh hưởng đến Bắc Trung Bộ, phía Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ. Gió Đông Bắc trong đất liền mạnh cấp 3-4, vùng ven biển cấp...

Cùng chuyên mục

Nghề gốm Bình Đức, nơi lưu giữ nét văn hóa đặc sắc của người Chăm

Nằm nép mình sau thị trấn nhộn nhịp, làng Chăm Bình Đức ở xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình tồn tại từ rất lâu đời. Nơi đây như một bảo tàng lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của người Chăm mà độc đáo nhất là nghề làm gốm thủ công. ...

22 đội bóng tranh Cúp BTV năm 2024

BTO-Tối 21/11, Lễ khai mạc Giải Bóng đá Thiếu niên, Nhi đồng – Cúp BTV đã chính thức diễn ra tại Trung tâm Huấn luyện và thi đấu thể thao tỉnh Bình Thuận. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh cùng lãnh đạo một số sở, ban, ngành, đoàn thể dự. Giải...

Đọc “Nguyệt chính xuân” lắng khúc tâm tình cùng nhà thơ Đài Nguyên Vu (1939

Trong những cây bút thơ Bình Thuận xuất hiện trên thi đàn miền Nam trước năm 1975, Đài Nguyên Vu (tên thật Tôn Thất Trâm) đã chọn cho mình một giọng điệu riêng biệt. Khác với giọng thơ hào sảng, tài hoa, đầy khẩu khí của Nguyễn Bắc Sơn; thơ Đài Nguyên...

Bình Hưng – Hưng Long: Qua trang lịch sử… Kỳ 1

Theo kế hoạch sắp xếp các Đơn vị hành chính cấp xã của TP. Phan Thiết trong giai đoạn 2023 - 2025, sắp tới phường Bình Hưng và Hưng Long sẽ sáp nhập lại thành phường Bình Hưng mới có diện tích tự nhiên là 1,59 km², quy mô dân số...

Dạ thưa cô!

(Kỷ niệm một thời thơ ấu cắp sách đến ngôi trường nằm sát mé biển thuộc ấp Cây Găng, xã Văn Mỹ, quận Hàm Tân (nay xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận). - Dạ thưa cô, đi học cần phải có khai sinh, còn đi biển đánh cá...

Ấm áp chương trình nghệ thuật  “Hướng về cội nguồn”

BTO-Tối 20/11, trong không khí thi đua sôi nổi lập thành tích chào mừng kỷ niệm 114 năm ngày Bác Hồ dừng chân dạy học tại Phan Thiết (1910 – 2024), chào mừng kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 – 20/11/2024), UBND thành phố Phan Thiết tổ chức chương trình ca nhạc “Hướng về cội nguồn”. ...

Sôi nổi Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc ở xã La Dạ

BTO-Nhiều hoạt động sôi nổi chào mừng Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc ở La Dạ, thể hiện sức mạnh đoàn kết vượt qua mọi khó khăn để xây dựng La Dạ ngày càng phát triển. La Dạ là một trong những xã vùng cao của huyện Hàm Thuận Bắc, Bình...

Triển lãm ảnh “Tấm gương bình dị mà cao quý tỉnh Bình Thuận”

BTO-Từ ngày 18/11 đến ngày 1/12, trong khuôn viên Khu Di tích Dục Thanh, Bảo tàng Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bình Thuận tổ chức triển lãm ảnh “Tấm gương bình dị mà cao quý tỉnh Bình Thuận”. Sự kiện nhằm chào mừng Kỷ niệm 19 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/2005– 23/11/2024) gắn với Kỷ niệm 55 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 – 2024). ...

Nhân dân Ku Kê vui ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc

BTO-Ku Kê, thôn đồng bào dân tộc thiểu số của xã Thuận Minh, huyện Hàm Thuận Bắc, Bình Thuận vừa tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc năm 2024. Dự ngày hội, có ông Nguyễn Quốc Việt, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh. Tại ngày hội...

Bế mạc giải “Marathon Phan Thiết – Hành trình xanh” lần 2

Giải “Marathon Phan Thiết – Hành Trình Xanh” lần 2 với sự tham gia của hơn 3.000 vận động viên trong cả nước. Giải chính thức khởi tranh vào sáng ngày 17/11, với 5 cự ly: 5 km, 10 km, 21 km, 30 km và 42 km. Lộ trình đường đua sẽ trải dài dọc cung đường Lạc Long Quân, TL 719, ĐT 719B, đường nội bộ thuộc dự án Novaworld Phan Thiet.… Cùng song hành với mùa giải năm...

Tin nổi bật

Tin mới nhất