Tánh Linh là huyện tiên phong của tỉnh trong việc thực hiện Dự án 1 về xây dựng nhà ở cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là nguồn kinh phí xây dựng nhà ở vẫn chưa được giải ngân trong khi tiến độ xây dựng đã đạt 80%, khiến nhiều gia đình ở trong thế “tiến thoái lưỡng nan”.
Những ngôi nhà “chờ vốn”
Chúng tôi đến xã Đức Bình, huyện Tánh Linh những ngày đầu tháng 8/2023. Câu chuyện về nhà ở cho đồng bào DTTS trên địa bàn huyện đang nhận được sự quan tâm của nhiều người, nhất là các hộ dân được hưởng lợi.
Đức Bình là một xã miền núi, có 4 thôn trong đó có 1 thôn là thuần đồng bào DTTS, nguồn thu nhập của người dân chủ yếu từ sản xuất nông nghiệp. Những năm gần đây, tình hình kinh tế – xã hội của địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực, chú trọng đầu tư phát triển ở vùng đồng bào DTTS. Tuy nhiên theo UBND huyện Tánh Linh, do đặc thù của xã Đức Bình có 1 thôn đồng bào DTTS nên tỷ lệ hộ nghèo còn cao, trình độ dân trí còn thấp. Tổng số hộ nghèo đầu năm 2023 là 133 hộ/ 442 khẩu, chiếm tỷ lệ 6,77%, trong đó, DTTS 95 hộ/343 khẩu, chiếm tỷ lệ 4,8%.
Tại hộ anh Mang Thắng, xóm 7, xã Đức Bình, 1 trong 8 đối tượng đồng bào DTTS thuộc hộ nghèo của xã được thụ hưởng chính sách xây dựng nhà ở từ Chương trình MTQG. Ngôi nhà tạm bợ, mái tranh vách lá thiếu trước hụt sau là nơi gia đình anh sinh sống hơn 10 năm qua. Khi nghe tin được hỗ trợ 40 triệu đồng, vợ chồng anh rất vui, liền vay thêm anh em trong gia đình và Ngân hàng Chính sách để làm nhà. Tuy nhiên, khi mới xây được phần nền móng (ứng trước cho thợ 20 triệu đồng) thì hết kinh phí vì vốn hỗ trợ chưa nhận được. Do đó, hơn 3 tháng trôi qua, nhưng ngôi nhà mơ ước của gia đình anh vẫn chưa hoàn thành. Cả hai vợ chồng và 3 đứa nhỏ vẫn phải tá túc trong căn chòi hở trước thiếu sau trong mùa mưa. Anh Thắng bày tỏ mong muốn: “Hy vọng Nhà nước sớm hỗ trợ kinh phí để chúng tôi tiếp tục hoàn thiện căn nhà trong năm nay, giúp gia đình có chỗ ở ổn định trong mùa mưa, an tâm lao động, sản xuất và các con học hành trong điều kiện tốt”.
Cùng chung hoàn cảnh với anh Thắng, gia đình anh Trần Văn Trình, thôn 4, xã Đức Bình cũng đang gặp khó khăn tương tự. Vợ chồng anh đang sống trong căn nhà đã xiêu vẹo, rệu rã, có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Do đó, khi nghe tin được hỗ trợ 40 triệu đồng từ chính sách của nhà nước, gia đình anh Trình rất phấn khởi, liền vay vốn người quen, ứng trước để gấp rút làm nhà mới. Nhìn ngôi nhà mới được xây dựng khoảng 70%, anh vừa mừng vừa lo: “Mong nhà nước sớm rót kinh phí để tôi trả tiền cho thợ, hoàn thiện căn nhà…”
Kịp thời tháo gỡ khó khăn
Bà Nguyễn Thị Thu Hà – Phó trưởng Phòng Dân tộc huyện Tánh Linh chia sẻ: “Toàn huyện Tánh Linh có 74 hộ đồng bào DTTS nghèo được hỗ trợ xây nhà với mức hỗ trợ 40 triệu đồng/căn. Các cơ quan chức năng huyện đã triển khai đến các đối tượng và các gia đình đã tiến hành xây nhà từ tháng 5/2023. Hầu hết các ngôi nhà đã cơ bản hoàn thiện 80% nhưng đến nay, nguồn vốn vẫn chưa được phân khai về địa phương. Theo quy trình, khi xong phần móng, nền phải cấp cho bà con khoảng 70% kinh phí, nhưng đến nay bà con chưa nhận được tiền hỗ trợ.
Theo giải thích của Kho bạc Nhà nước tỉnh, đây là nguồn vốn Trung ương rót về thuộc nguồn vốn đầu tư công Chương trình Mục tiêu Quốc gia buộc phải có mã công trình, nhập dự toán trên TABMIS mới giải ngân được, nhưng hiện nay chưa được cơ quan thẩm quyền hướng dẫn. Huyện, tỉnh đã có văn bản kiến nghị Kho bạc Nhà nước để tháo gỡ khó khăn cho bà con. Năm nay, mưa lũ ở Tánh Linh diễn biến phức tạp, đợt lũ vừa qua khiến nhiều ngôi nhà ngập sâu, trong khi đó nhiều hộ đồng bào không có chỗ trú thân vì nhà mới thì chưa hoàn thiện, nhà cũ thì dột nát hoặc đã tháo dỡ, gây khó khăn thêm cho bà con”.
Thực tế thời gian qua, các chương trình, chính sách về dân tộc đã được triển khai hiệu quả, đồng bộ trên địa bàn tỉnh nói chung và huyện Tánh Linh nói riêng. Qua đó góp phần từng bước ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào DTTS, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, sẽ là cú hích mạnh mẽ thúc đẩy đời sống của người dân vươn lên. Để tiếp tục đầu tư thúc đẩy vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I từ 2021 – 2025. Chương trình này nhằm phát huy tối đa nội lực, biến lợi thế, tiềm năng thành nguồn lực quan trọng để địa phương, đồng bào tự lực vươn lên, phát triển và hội nhập; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Mục tiêu nhằm thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của đồng bào DTTS so với bình quân chung của cả nước. Tổng kinh phí thực hiện Chương trình giai đoạn 2021-2025, là hơn 852 tỷ đồng, thực hiện từ năm 2021 đến hết năm 2025, với 10 dự án thành phần. Trong 10 dự án đó, Tánh Linh là huyện đi tiên phong bắt tay vào thực hiện mục tiêu hỗ trợ xây dựng nhà ở trong Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Nhà ở là 1 trong 3 nhu cầu cơ bản, thiết yếu và cốt lõi nhất của mỗi người, đặc biệt là các hộ nghèo. Vì vậy, việc tháo gỡ khó khăn về nhà ở cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh nói chung và Tánh Linh nói riêng là việc làm cấp thiết. Qua đó, góp phần lớn nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, “an cư lạc nghiệp” cho nhân dân, nhất là các hộ gia đình nghèo tại khu vực nông thôn, khu vực bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão, lụt, đặc biệt là các hộ nghèo vùng đồng bào DTTS và miền núi.
