Powered by Techcity

Gìn giữ di sản phi vật thể cho muôn đời sau

BTO-Di sản văn hóa phải “sống” đúng nghĩa trong cộng đồng dân cư tại chỗ là một yếu tố thiết thực nhất, có ý nghĩa nhất để phát triển bền vững. Với tình yêu và trách nhiệm của nghệ nhân, cộng đồng thực hành di sản, các cấp chính quyền, cũng như bản thân mỗi làng nghề ở Bình Thuận đang nỗ lực trong việc bảo vệ các di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh.

Bài 1: Gắn kết di sản và cộng đồng

Khởi nguồn từ tư tưởng “nghệ thuật vị nhân sinh” của bản Đề cương Văn hóa năm 1943, Đảng ta đã hình thành quan điểm: phát triển con người phải được đặt vào vị trí trung tâm và là mục tiêu của quá trình phát triển văn hóa. Nền văn hóa mà chúng ta đang xây dựng là nền văn hóa của nhân dân, nhân dân vừa là chủ thể sáng tạo, trao truyền, đồng thời cũng là chủ thể thụ hưởng những giá trị của nền văn hóa ấy…

Những bàn tay “di sản”

Sàng lọc cát mịn, nhồi nặn đất sét, cát và nước với tỷ lệ thích hợp bằng kinh nghiệm của đôi bàn tay. Rồi cũng chính đôi tay dính đầy bùn cầm từng nắm đất sét nắn nót tạo hình khối. Hết công đoạn này lại quay sang dùng vòng quơ để cạo, chà láng xóa đi những vết lồi, lõm của sản phẩm khác từ bên trong lẫn bên ngoài… Mọi việc đều được ông Lâm Hùng Sổi – nghệ nhân nam duy nhất ở làng Bình Đức thực hiện một cách nhanh chóng, gọn ghẽ.

gom-cham.jpg
Nghệ nhân Lâm Hùng Sổi

“Không chỉ cộng đồng người Chăm mà trong các gia đình và ở nhà hàng, quán ăn đều sử dụng khá phổ biến sản phẩm gốm Chăm Bình Đức để nấu nướng. Từ chiếc nồi dùng để nấu cơm, nấu nước; chiếc trã dùng kho cá, nấu canh; chiếc ấm dùng sắc thuốc và nấu nước uống; chiếc khương để đốt than cho phụ nữ khi sinh nở… Đặc biệt sản phẩm gốm Chăm Bình Đức sử dụng nấu nướng được nhiều người đánh giá là ngon hơn so với các dụng cụ bằng đồng, nhôm, gang hoặc inox. Vì thế dù vất vả nhưng nhờ nghề mà nuôi được con khôn lớn. Nhờ nghề mà đến thời điểm này gia đình vẫn có đồng ra đồng vô. Yêu nghề, nghề không phụ là vậy, nên phải gìn giữ, phát huy chứ”. Người đàn ông năm nay 60 tuổi, mái tóc hoa râm kể với giọng đầy tự hào.

gom..jpg
Những sản phẩm gốm truyền thống ở Bình Đức

Làng gốm Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình là làng nghề nổi tiếng có từ lâu đời, gắn chặt với đời sống, phong tục tập quán của người Chăm địa phương. Thuở thơ ấu, những cô gái Chăm ngày ấy đã được bà, được mẹ hướng dẫn làm gốm. Hầu hết các khâu do người phụ nữ Chăm đảm trách đều yêu cầu sự kiên trì, đôi bàn tay khéo léo và cứ thế đời nối đời, mẹ truyền con nối. Người đàn ông Chăm chỉ đảm nhiệm những công việc nặng nhọc như lấy đất, vận chuyển đất về nhà, lấy củi, rơm, vận chuyển gốm từ nhà đến lò nung, nung gốm… Bởi thế hình ảnh một người đàn ông có thân hình nhỏ bé ngồi tỉ mẩn nhồi đất, nặn gốm khá thú vị trong mắt những du khách khi về làng nghề tham quan.

Có thể ban đầu xuất phát từ lý do chia sẻ công việc với vợ, khi bà sức khỏe yếu đi sau cơn bạo bệnh, nhưng hơn tất thảy vẫn là sự đau đáu với nghề truyền thống, có thế ông mới không nề hà học nghề. Từ loay hoay với cách tạo hình, trộn đất với cát không đều khiến khi nung nhiều sản phẩm bị nổ, để đến bây giờ trở thành một nghệ nhân lành nghề, được đi biểu diễn, mang sản phẩm trưng bày ở nhiều đợt triển lãm trong và ngoài tỉnh.

Sự kiện UNESCO chính thức ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp” vào cuối tháng 11 năm 2022, không chỉ là niềm vui mà còn là động lực để nghệ nhân Lâm Hùng Sổi cũng như 43 hộ gia đình ở làng Bình Đức còn gắn bó với nghề gốm truyền thống cố gắng hơn trong công tác giữ nghề và truyền nghề.

gom-1.jpg
Nghề gốm gắn chặt với đời sống phong tục tập quán của người Chăm Bình Đức

Tạo sức sống bền vững trong cộng đồng

Bình Thuận có 35 dân tộc sinh sống, trong đó người Kinh chiếm đa số, tiếp đến theo trình tự dân số từ cao xuống thấp là các dân tộc Chăm, Raglai, Cờho, Hoa, Tày, Chơro, Nùng… Vì thế lễ hội truyền thống và lễ hội văn hóa rất phong phú và đa dạng, diễn ra ở nhiều không gian, địa điểm gắn với từng cộng đồng dân tộc khác nhau. Trong đó, hát Then – đàn Tính là văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Tày, Nùng, Thái nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc và tinh hoa nhân loại. Cuối năm 2019, di sản này đã chính thức được UNESCO ghi danh.

2023.-giao-luu-vn.jpg
Biểu diễn hát Then đàn Tính trong các chương trình sinh hoạt ở xã

Từ các tỉnh phía Bắc vào định cư, người dân tộc Tày, Nùng đã mang theo điệu hát Then – đàn Tính vào vùng đất mới, trở thành một trong những nét văn hóa đặc sắc trong cộng đồng dân tộc tại xã Sông Bình, huyện Bắc Bình. Bà Đinh Thị Yến – Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Sông Bình cho biết: Ngày còn nhỏ và những lần trở về Cao Bằng, tôi vẫn được ông bà kể Then không thể thiếu trong đời sống tinh thần và tâm linh của người Tày, Nùng, trở thành một trong số tín ngưỡng đặc thù của cộng đồng vào các ngày lễ lớn như lễ hội cầu mưa, mừng cưới hỏi, lễ mừng thọ… Then được thể hiện sinh động bằng lời ca, tiếng nhạc, điệu múa dân gian hết sức phong phú và hấp dẫn.

Nhưng rồi cuộc sống mưu sinh, những người lớn tuổi khi vào vùng đất mới ít còn hát, ngại ngùng khi hát, một số người đã mất. Còn đám trẻ như chúng tôi mải với việc học tập nên không còn nghe tiếng Then. Để gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể nhân loại, tháng 9 năm 2022, UBND xã Sông Bình ra quyết định thành lập Câu lạc bộ (CLB) đàn Tính – hát Then, hát dân ca dân tộc Tày, Nùng. CLB gồm 16 thành viên, chia làm 3 nhóm. Trong đó nhóm hát Phong Slư từ 40 – 55 tuổi và nhóm hát Heo Pưn dành cho người cao tuổi – đây là thể loại hát đối đáp giao duyên giữa nam và nữ, yêu cầu giọng hơi dài, rất khó hát. Riêng nhóm đàn Tính – hát Then gồm các thành viên từ 29 đến dưới 40 tuổi. Dù chưa ai biết hát, chưa biết các phím đàn, kể cả việc tập đàn cũng phải học qua YouTuber, nhưng mọi người đều kiên trì, đều đặn tập luyện, truyền dạy vào buổi tối ở nhà một số hội viên tại thôn Tân Sơn.

Bà Nông Thị Phú – một hội viên lớn tuổi trong CLB chia sẻ: Âm nhạc là yếu tố xuyên suốt cuộc hát Then, nhưng lời hát là yếu tố cực kỳ quan trọng. Bởi vì người ta yêu Then, hiểu Then cũng từ ngôn ngữ mà ra, ấy là những câu chuyện cổ, những lời răn dạy về cuộc sống… mà ông cha đã đúc kết, truyền lại cho con cháu đời sau. Giữa bộn bề vất vả, tiếng Then, đàn Tính trở thành sợi dây gắn kết cộng đồng, thắt chặt tình đoàn kết giữa các thế hệ, gìn giữ cho nếp nhà, thôn xóm yên vui.

Ngoài phục vụ biểu diễn trong các dịp tết, lễ nghi của dân tộc mình thì CLB thường xuyên biểu diễn tại cộng đồng, địa phương. Chính sự quan tâm, tạo điều kiện của chính quyền đang là cách thu hút đồng bào dân tộc Tày, Nùng tham gia giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa đặc trưng. Đồng thời là biện pháp quan trọng nâng cao đời sống tinh thần, làm đa dạng, phong phú đời sống văn hóa ở khu dân cư.

 Tại hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Văn hóa là bản sắc của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn, văn hóa mất thì dân tộc mất. Hạnh phúc của con người không phải chỉ ở chỗ nhiều tiền, lắm của, ăn ngon, mặc đẹp mà còn ở sự phong phú về tâm hồn…

Nguồn

Cùng chủ đề

Khai mạc hoạt động các loại hình văn hóa Chăm

BTO-Sáng 5/10, tại Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc hoạt động các loại hình văn hóa Chăm; tiếp nhận hiện vật, cổ vật năm 2024 và trưng bày chuyên đề “Dấu ấn gốm Chăm”. Hoạt động diễn ra trong ngày 5 - 6/10, chào đón Lễ hội Katê năm 2024 của đồng bào Chăm ...

Phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế

Di sản văn hóa là sản phẩm vật chất và tinh thần gắn liền với cộng đồng dân cư, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng. Ngày nay di sản văn hóa không chỉ là điểm tựa vững chắc cho đời sống tinh thần của nhân dân mà còn là nguồn tài nguyên phong phú tạo ra các sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo và khác biệt cho...

Cuộc thi sáng tác ca khúc và ảnh về “Đất và người La Gi”

UBND thị xã La Gi vừa ban hành kế hoạch tổ chức cuộc thi sáng tác ca khúc và ảnh về “Đất và người La Gi”. Đây là cuộc thi hướng đến chào mừng kỷ niệm 20 năm ngày thành lập thị xã La Gi (5/9/2005 – 5/9/2025), kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng thị xã La Gi (23/4/1975 – 23/4/2025) và Chào mừng Đại hội Đảng bộ thị xã La Gi nhiệm kỳ 2025 – 2030. ...

Nghề làm bánh hỏi truyền thống ở Bình Thuận

Ngoài Hòn Rơm, Mũi Né đẹp nao lòng với những trảng cát, hàng dừa và nguồn hải sản phong phú, nếu có dịp đến Bình Thuận, quý vị đừng quên món đặc sản bánh hỏi Phú Long. Không chỉ nổi tiếng về ẩm thực, nghề làm bánh hỏi cũng là một “đặc sản nhiếp ảnh” mà bất cứ người cầm máy nào cũng mơ ước được một lần trải nghiệm và ghi lại những khoảnh khắc vừa chân thật...

Chuẩn bị Lễ hội Dinh Thầy Thím năm 2024

Lễ hội Dinh Thầy Thím sẽ diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 16 - 18/10/2024 (nhằm ngày 14, 15 và 16/9 âm lịch), với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao hấp dẫn. Nhằm chuẩn bị chu đáo cho lễ hội, ngay từ đầu tháng 8, UBND thị xã La Gi đã ban hành kế hoạch triển khai các công việc để phục vụ người dân và du khách. ...

Cùng tác giả

Khai mạc Liên hoan “Tiếng hát về nguồn”

BTO-Tối ngày 8/11, tại Nhà văn hóa xã Đông Giang (Hàm Thuận Bắc) đã khai mạc Liên hoan “Tiếng hát về nguồn” lần thứ XXIII - năm 2024. Ông Nguyễn Văn Bảy, Phó Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc- Trưởng Ban Tổ chức; ông Võ Thành Huy - Phó Giám đốc...

Bão số 7 gần vùng biển Hoàng Sa, biển động dữ dội

 Vị trí và hướng đi của bão số 7 sáng ngày 9/11. Ảnh: Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia  Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hồi 04 giờ (09/11), vị trí tâm bão ở vào khoảng 18,7 độ Vĩ Bắc; 115,5 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông, cách quần đảo Hoàng Sa khoảng 480km về phía Đông Bắc. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm...

Cần kiểm soát tốt hơn các quy định về quảng cáo

BTO-Tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, chiều nay, 8/11, Quốc hội làm việc tại tổ, thảo luận Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật Quảng cáo. Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận tham gia thảo luận tại tổ 15. ...

Trang bị công cụ hiện đại trong công tác đấu tranh phòng, chống ma túy

BTO-Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, chiều 8/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về Nghị quyết Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030. Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận tham gia thảo luận nhiều nội dung quan trọng… ...

Mô hình khu kinh tế được nhiều địa phương ưu tiên để tăng lợi thế cạnh tranh

Mô hình khu kinh tế được nhiều địa phương ưu tiên để tăng lợi thế cạnh tranhNhiều địa phương đang đề xuất bổ sung quy hoạch khu kinh tế, coi đó là lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Ưu tiên đầu tư khu kinh tế Mô hình khu kinh tế được nhiều địa phương ưu tiên lựa chọn để thu hút các nguồn lực phát triển kinh tế – xã hội. Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo...

Cùng chuyên mục

Khai mạc Liên hoan “Tiếng hát về nguồn”

BTO-Tối ngày 8/11, tại Nhà văn hóa xã Đông Giang (Hàm Thuận Bắc) đã khai mạc Liên hoan “Tiếng hát về nguồn” lần thứ XXIII - năm 2024. Ông Nguyễn Văn Bảy, Phó Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc- Trưởng Ban Tổ chức; ông Võ Thành Huy - Phó Giám đốc...

Thương lắm tấm lòng ông thầy già!

Hình ảnh một thầy giáo già nhấc từng bước chân chầm chậm lên bục nhận giấy khen của Ủy ban nhân dân thành phố, vì đã liên tục hơn 10 năm trao tiền quà hỗ trợ học sinh nghèo hiếu học, khiến mọi người xúc động. Tấm gương điển hình quan tâm khuyến học đó là thầy Trương Quý Lô, nguyên Hiệu trưởng Trường Nam - Phan Thiết (nay là Trường tiểu học Đức Thắng 1), hiện thầy đang...

Mời tham gia viết bài cho Đặc san Bình Thuận xuân Ất Tỵ

Một mùa xuân mới lại sắp về trên quê hương thân yêu, như đã thành thông lệ đón xuân, vui tết hằng năm, Báo Bình Thuận sẽ xuất bản Đặc san Bình Thuận xuân Ất Tỵ - năm 2025. Ban Biên tập Đặc san xuân Báo Bình Thuận xin trân trọng kính...

Quy hoạch phát triển cơ sở văn hóa, thể thao

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó nêu một số phương hướng phát triển mạng lưới cơ sở văn hóa, thể dục, thể thao cụ thể. Số hóa dữ...

Khai mạc Giải Cúp các Câu lạc bộ Yoga Bình Thuận mở rộng lần II

Sáng 3/11, tại TP. Phan Thiết, đã diễn ra lễ khai mạc Giải Cúp các Câu lạc bộ Yoga Bình Thuận mở rộng lần II năm 2024. Ông Huỳnh Ngọc Tâm – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã dự lễ khai mạc, trao cờ cho các đơn vị dự giải. ...

Trao giải đua xe đạp vô địch các CLB tỉnh Bình Thuận

BTO - Sau thời gian thi đấu sôi nổi, Giải đua xe đạp vô địch các CLB tỉnh Bình Thuận mở rộng năm 2024 đã bế mạc và trao giải tại Nhà thi đấu Tổng hợp tỉnh. Tham dự giải có gần 200 cua rơ (nam nữ) đến từ 31 Câu lạc...

Gần 200 cua rơ tham gia giải đua xe đạp vô địch các CLB tỉnh Bình Thuận

BTO-Sáng 2/11, tại Tp.Phan Thiết đã diễn ra lễ khai mai mạc Giải đua xe đạp vô địch các câu lạc bộ tỉnh Bình Thuận mở rộng năm 2024. Tham dự giải có gần 200 cua rơ (nam, nữ) đến từ 31 Câu lạc bộ các tỉnh, thành về tham...

Phát động Cuộc thi sáng tác ca khúc về Bình Thuận

BTO-Ban tổ chức Cuộc thi sáng tác ca khúc về Bình Thuận đang phát động Cuộc thi sáng tác ca khúc về Bình Thuận nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng quê hương Bình Thuận (19/4/1975 - 19/4/2025). Cuộc thi dành cho tất cả các đối tượng có Quốc tịch...

Tuy Phong: Đền Pô Kloong Girai

1. Vị trí ngôi đền: Đền Pô Kloong Girai (Pô Kloong Gì-rài) nằm về phía Đông - Bắc trên đỉnh núi Phọ/ cơk Bhok (đối diện với núi Tàu/ cơk Hok khoảng chừng 1 km về phía Tây) cách thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận khoảng...

Nhớ anh Nguyễn Bùi Vợi

Nhà thơ - Nhà giáo Nguyễn Bùi Vợi sinh ngày 5/11/1933 tại xã Cát Ngạn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Tốt nghiệp Trường Trung cấp Khoa học xã hội Khu học xá Nam Ninh - Trung Quốc năm 1956, anh được phân công về Trường Sư phạm Hà Nội rồi chuyển lên dạy học ở Vĩnh Phú từ năm 1957 - 1971. ...

Tin nổi bật

Tin mới nhất