Hà Nội vào đông, se lạnh. Những chiếc lá vàng cuối cùng của dãy cây cổ thụ trải vàng trên hè phố. Tôi nhắn tin xin hẹn gặp nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Phan Quang (Già Phan) lúc 15 giờ. Ông nhắn tin trả lời: “Vui quá, mong gặp anh!”.
15 giờ, bấm chuông, cửa mở, tôi bước vào nhà lão thành Phan Quang 95 tuổi, mái tóc bạc, quắc thước, đôi mắt sáng trong bộ cánh dài tay. Lúc trẻ cũng như về già, Phan Quang là mẫu người uyên bác, lịch lãm, khiêm nhường, đã hẹn không bao giờ ông sai một phút.
Già Phan:
– Mình già rồi, bạn bè đã rơi rụng gần hết. Nay rất muốn về quê Quảng Trị chuyến cuối cùng mà sức khỏe không cho phép, lực bất tòng tâm.
Già Phan nhìn ra sân, nơi có gần chục giỏ hoa phong lan mà ông yêu thích.
Tôi hiểu tâm trạng của ông, khi tuổi đã hoàng hôn cuộc đời. Già Phan chuyển đề tài, chuyện viết bài cho số báo tết.
Già Phan nhắc lại những kỷ niệm nghề nghiệp:
– Tuy tuổi đã cao, thú vui viết báo tết của tôi vẫn là niềm đam mê.
Ông nhớ lại:
– Năm 1948, bỏ nhà lên căn cứ đi theo kháng chiến, được tổ chức phân công làm phóng viên báo Cứu quốc Liên khu IV, tòa soạn tổ chức xuất bản số báo tết, rà lại nội dung vẫn đang thiếu truyện ngắn đăng trong chuyên mục văn hóa – văn nghệ, thế là sếp giao cho tôi “trám” chỗ. Chỉ một đêm tôi viết xong truyện “Bên bếp lửa hồng”. Bài được duyệt đăng, đó là bài báo tết đầu tiên trong cuộc đời làm báo viết văn của tôi.
Già Phan tiếp tục mạch chuyện:
– Báo chí Việt Nam có sự khác biệt so với báo chí thế giới là làm số báo Tết nguyên đán. Không khí làm báo Tết ở các tòa soạn vui lắm, như mở hội. Khi tôi làm Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Ban chấp hành Hội có sáng kiến tổ chức Hội báo Xuân cả nước và tại các địa phương, Hội Nhà báo chủ trì. Hội báo Xuân trở thành nét đẹp văn hóa Tết cổ truyền mấy chục năm nay. Có mai vàng – đào thắm mà thiếu báo xuân coi như thiếu tết!
Với chuyện mở hội làm báo tết, tôi hỏi thêm Già Phan:
– Hơn bảy mươi năm bác Phan Quang làm báo, những bài báo tết nào để lại dấu ấn không thể quên?
Già Phan vui vẻ trải lòng:
– Mỗi bài báo tết là một kỷ niệm khó quên, bài báo tết “Tôi muốn có một quả cam bày cúng tổ tiên” đăng báo Nhân Dân Tết Đinh Dậu, năm 1957 là một trong những bài như thế. Vui tết đón xuân Bác Hồ đi kiểm tra cửa hàng bán hàng tết cho dân trong chợ Đồng Xuân, Hà Nội. Vào quầy bán hoa quả phục vụ tết, Bác Hồ đóng vai một ông già nông dân ra tỉnh hỏi mua một quả cam thờ tết, cô mậu dịch viên thản nhiên trả lời, cam tết chỉ bán sỉ không bán lẻ. Bác Hồ không nói gì trở về Phủ Chủ tịch gọi điện thoại nghiêm khắc phê bình Bộ trưởng Bộ Nội thương và Chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội phê bình cung cách phục vụ xa dân và yêu cầu chấn chỉnh ngay.
Già Phan, người con ra đi từ bến sông Nhùng Quảng Trị kể chuyện viết bài báo tết mừng xuân Bính Thìn – 1976 khi đất nước sạch bóng quân thù, cầu Hiền Lương và con sông Bến Hải thông thương, non sông thu về một dải, mai vàng phương Nam, đào thắm phương Bắc sum họp một nhà, bài báo tết Bính Thìn thật nhiều cảm xúc, con tim của người con đất Việt rạo rực…
Mới đây Phan Quang có thêm dấu ấn, xuất bản tập sách có tựa đề “Du ký Phan Quang – tiếc nuối hoa hồng” càng thấy sức viết, sức sáng tạo của cây bút lão thành Phan Quang đáng nể, sự minh mẫn, sức dẻo dai “tải đạo” thật hiếm có, để lại cho đời những tuyệt tác ký sự nhuần nhuyễn giữa báo và văn.
Mùa xuân đã về, Hội Nhà báo Bình Thuận, các cơ quan báo chí tỉnh Bình Thuận cũng đang dồn sức làm số báo tết Giáp Thìn – 2024 – mừng Đảng, mừng Xuân, mừng quê hương – đất nước đổi mới. Hội báo Xuân Bình Thuận sẽ khai mạc trước ngày tết cổ truyền; Hội Báo toàn quốc – 2024 tổ chức trọng thể tại thành phố Hồ Chí Minh, đầu tháng 3/2024.
Mùa xuân gõ cửa mọi nhà. Ngày nay, văn hóa vui tết đón xuân đất Việt không thể không có báo tết và hội báo xuân.
