“Đêm Phan Thiết”, bài thơ của nhà giáo – nhà thơ Nguyễn Văn Minh, đến với độc giả báo Bình Thuận ngày 15/9/2023.
Nhà giáo Nguyễn Văn Minh quê ở Bình Định, song anh đã gắn bó với Bình Thuận từ sau ngày anh tốt nghiệp sư phạm cho đến ngày anh về hưu. Anh đã từng giảng dạy về văn chương cho bao lớp học sinh Trường trung học phổ thông Phan Bội Châu, Phan Thiết trọn thời gian công tác của mình. Bình Thuận đã trở thành quê hương thứ hai của anh. Về hưu, anh vào thành phố Hồ Chí Minh sinh sống. Song, với miền đất Phan Thiết hiền hòa, tác giả đã có biết bao kỷ niệm. Anh đã từng viết bài thơ: “Phan Thiết ngày trở về”, mang những tình cảm với bằng hữu, với Phan Thiết ngày gặp lại.
Còn với “Đêm Phan Thiết”, thêm một lần, nhà giáo – nhà thơ Nguyễn Văn Minh bộc lộ tiếng lòng của mình trước khung cảnh, đất trời, cùng bạn bè thân thương ở miền quê biển tươi đẹp, ấm áp, giàu sản vật này. Với một người đã từng sống ở một nơi trong nhiều năm, cảm xúc về nơi ấy thật thân thuộc, nhưng cũng khó để có những rung cảm mới mẻ. Rất khác với cách diễn đạt ở “Phan Thiết ngày trở về”, sự biểu lộ những tình cảm của tác giả với đất và người Phan Thiết ở thi phẩm “Đêm Phan Thiết” thật sôi nổi, nếu không muốn nói là quá sức nhiệt tình!
Đồng nghiệp trong ngành, bạn văn của nhà giáo – nhà thơ Nguyễn Văn Minh thường nhìn thấy ở anh một sự điềm đạm, từ tốn trong lời nói, trong cư xử với mọi người. Song, với “Đêm Phan Thiết”, chủ thể trữ tình thật sự hết lòng cùng bạn bè: “Đêm Phan Thiết/ Bạn cùng ta say phố say tình”. Không chỉ có thế, khi hội ngộ cùng những người bạn, sự phấn khích trong anh đã lên đến cao trào: “Đêm Phan Thiết/ Bạn cùng ta ly cụng chào mời/ Vang động vườn bông, vọng lên lầu tháp nước/ Áo đã đẫm sương khuya còn chưa bỏ cuộc chơi”.
Cảm xúc trong lòng nhà thơ, trước tiên có lẽ bắt nguồn từ phố biển, với dòng sông, tiếng sóng, ánh đèn, những con thuyền, từ hình bóng cao vời nhưng lại hết sức gần gũi, ấm áp của Bác Hồ trong Khu Di tích, đến vườn bông, lầu nước… Ôi chao, có bao cảnh sắc, hình ảnh, công trình của thành phố yêu dấu này gợi những rung cảm tha thiết trong anh. Bài thơ tràn ngập không khí dễ chịu của khung cảnh Phan Thiết về đêm. Cùng với đó là bao tình cảm ấm nồng trong lòng nhà thơ, bao kỷ niệm trong anh. Hình ảnh cô du kích chèo thuyền đưa đoàn Quân giải phóng qua sông trong kháng chiến đã được gợi lại trong những dòng thơ đầy hoài niệm của tác giả: “Còn đây dư ba/ Mái chèo khua trên sông năm xưa cô du kích”.
Có phải chăng, khi nỗi xúc động dâng tràn, tác giả, cũng là chủ thể trữ tình của thi phẩm, sẽ bộc lộ những tình cảm chân thật nhất, sôi nổi nhất của mình qua những câu chữ, dệt nên những vần thơ? Và những ngôn từ nghệ thuật ấy sẽ dễ gợi rung cảm trong lòng bạn đọc. Bạn đọc bị cuốn theo những tình cảm đầy ắp trong lòng nhà thơ: “Phan Thiết đêm. Ôi, thật tuyệt vời!/ Tình phố – tình sông – tình em – tình bạn/ Kỷ niệm ắp đầy nén dồn bao năm tháng/ Cùng ùa về òa vỡ dưới trăng tan!”.
Thi phẩm “Đêm Phan Thiết” là thành quả của lần dự Trại sáng tác Đà Lạt năm 2018 của nhà giáo – nhà thơ Nguyễn Văn Minh. Song, với sự đón nhận bài thơ lần này, bạn đọc thấy thấp thoáng đâu đây một sự gần gũi với định hướng phát triển kinh tế đêm của Phan Thiết, Bình Thuận. Định hướng ấy phù hợp với xu thế đi lên của một thành phố du lịch, không chỉ ở trước mắt, mà còn cả dài lâu.
“Đêm Phan Thiết” được tác giả sáng tác theo thể thơ tự do, điều ấy tạo cho nhà thơ sự thanh thoát trong diễn đạt ý tình, để không quá phụ thuộc vào khuôn khổ. Cùng với sự đảo trật tự từ một số từ ở khổ thơ cuối của bài, tác giả cũng đã tạo nên nét riêng, làm cho lời thơ thêm đẹp. Nhiều lần, từ “tình” đã được lặp lại, ở khổ đầu, và khổ cuối của bài thơ. Điều ấy, phải chăng, để nói lên rằng nhà thơ đang ôm ấp thật nhiều những tình cảm thân thương mà anh đã nhận được nơi thành phố yêu dấu này. Một đêm ở Phan Thiết, một đêm thật tuyệt vời, giữa bao con người anh đã từng gặp gỡ, cùng anh sẻ chia biết bao điều.
Thi phẩm “Đêm Phan Thiết” quả thật đã giúp nhà giáo – nhà thơ Nguyễn Văn Minh tỏ bày biết bao cảm xúc trong anh với quê hương Phan Thiết xinh tươi, trù phú, với bạn bè, với những người thân yêu đã từng đồng hành với anh trong những tháng ngày qua!
