Di tích vạn Thạch Long được hình thành từ thế kỷ XVIII. Di tích bao gồm quần thể kiến trúc trên diện tích gần 9.000 m2, kiến tạo theo lối kiến trúc nghệ thuật dân gian truyền thống, bề thế, trang nghiêm gồm các hạng mục công trình lịch sử – văn hóa như: Chánh điện, Võ ca, gian thờ Tiền vãng, gian thờ Năm bà Ngũ hành, am thờ Tiêu Diện Đại Sĩ, cột cờ, án phong, nhà khói…
Tuy không sở hữu vẻ đẹp sang trọng như những địa điểm du lịch khác nhưng vạn Thạch Long (Nam Hải) mang nét đẹp cổ kính, tâm linh; là nơi gắn liền với lịch sử phát triển của vùng biển Mũi Né. Năm 2008 vạn Thạch Long được UBND tỉnh Bình Thuận công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh. Vạn Thạch Long sở hữu một khuôn viên rộng lớn, tọa lạc trên mỏm cát nhô ra biển, ở một vị trí cao, thoáng đãng, rất lý tưởng cho các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng ngư nghiệp truyền thống của người dân địa phương cũng như nhu cầu xem lễ hội, tham quan du lịch của du khách trong và ngoài nước.
Trải qua hơn 200 năm tồn tại và theo dòng thời gian, một số hạng mục công trình xuống cấp. Ngày 7/6/2023, Sở Kế hoạch – Đầu tư đã phê duyệt dự án theo chủ trương UBND tỉnh đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích vạn Thạch Long (tại Quyết định số 1259/QĐ-UBND). Công trình có tổng mức đầu tư 2.493 triệu đồng từ nguồn vốn xổ số kiến thiết đầu tư công giai đoạn 2021 – 2025. Quy mô đầu tư gồm: Tu bổ, trùng tu Chánh điện thờ thần, gian thờ Tiền vãng, gian thờ Năm bà Ngũ hành, am thờ Tiêu Diện Đại Sĩ, nhà khói, nhà khách và các hạng mục phụ trợ có liên quan, phòng cháy chữa cháy, chống mối mọt toàn bộ công trình. Ngoài ra, bà con ngư dân vạn chài đã đóng góp kinh phí xây dựng Cổng tam quan với tổng số vốn khoảng 120 triệu đồng. Hiện công trình trùng tu vạn Thạch Long đã được hoàn thiện.
Di tích vạn Thạch Long được tạo lập khá sớm ở khu vực Mũi Né (TP. Phan Thiết), gắn liền với quá trình di dân, tiếp quản và xây dựng các vạn chài ven biển vùng cực Nam Trung bộ. Nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo về nghề cá; nơi tìm hiểu thêm về lịch sử, tín ngưỡng và có ý nghĩa rất lớn đối với ngư dân vạn chài Mũi Né. Nơi đây còn lưu trữ những bức Hoàng phi khắc bằng chữ Hán, các bài vị, các câu đối, văn tế về tín ngưỡng dân gian của cư dân vùng ven biển và các hiện vật khác liên quan đến nghề biển có giá trị văn hóa rất lớn. Bên trong chánh điện của di tích vạn Thạch Long đặt bài vị thờ thần Nam hải và các nhân vật liên quan đến nghề biển và đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh, tín ngưỡng của người dân Mũi Né nói riêng, Phan Thiết nói chung.
Việc đầu tư các hạng mục công trình nói trên nhằm tôn tạo di tích lịch sử – văn hóa vạn Thạch Long; góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc cư dân vùng biển; đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của bà con ngư dân vạn chài và phục vụ du khách khi đến tham quan, tìm hiểu về phong tục tập quán của địa phương. Có thể nói, vạn Nam Hải Thạch Long là một di tích lịch sử – văn hóa quý giá và là niềm vinh dự và tự hào của nhân dân Mũi Né.
Nguồn: https://baobinhthuan.com.vn/di-tich-van-thach-long-noi-bao-ton-van-hoa-vung-bien-127514.html
