Gọi là đình thì không phải, nhưng đây là nơi để những người xứ Quảng xa quê tìm về. Ở trung tâm Phan Thiết là nơi duy nhất, có “Quảng Nam đồng châu tương tế hội” ở số 7 Phan Đình Phùng (TP. Phan Thiết). “Mỗi năm cứ vào lệ cúng Thanh Minh, thì trước đó là ngày cúng lệ tại Quảng Nam đồng châu tương tế hội. Đặc biệt, mỗi năm đều có những người Quảng làm ăn xa, hay cho dù ở đâu cũng tìm về thắp hương để tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền nhân đã tạo dựng”.
Người Quảng chịu thương chịu khó, cần cù nên đây là nơi những lưu dân Quảng Nam đầu tiên đặt chân đến Phan Thiết khai hoang, xây làng dựng ấp. Xa quê nhưng trong lòng mỗi người con đất Quảng nơi vùng đất lạ vẫn canh cánh hồn quê. Năm 1933, các ông Phan Bổ, ông Huỳnh Đỉnh, ông Nguyễn Hiền và ông Đặng Thuận khởi xướng và ông Huỳnh Duy Đạt chịu trách nhiệm đốc công xây dựng “Quảng Nam đồng châu hội” trên mảnh đất rộng 511,5 m2 tại ấp Đức Nghĩa – xã Châu Thành Phan Thiết (nay là số 7 Phan Đình Phùng, phường Đức Nghĩa, TP.Phan Thiết). “Quảng Nam đồng châu hội” là hội quán của những người đồng hương Quảng Nam. Như vậy, cho đến hôm nay, tất cả hội đồng hương tại Bình Thuận chỉ có Quảng Nam có hội quán.
Thắp hương tưởng nhớ tổ tiên
Bà Đặng Bá Huyền Uyển –Hội phó, cho biết: Hội quán mới được sửa chữa lại năm ngoái. Tuy nhỏ, vì thời đó những người đi trước làm được như vậy là quá lớn. Gian chính thờ tiền hiền – hậu hiền với hai câu liễn cổ viết theo lối Hán thảo. Gian bên tả thờ bốn vị khai sinh ra hội quán. Gian bên hữu thờ những con dân xứ Quảng ngày xưa. Hội quán “Quảng Nam đồng châu hội” hay còn gọi “Quảng Nam đồng châu tương tế hội” là điểm tụ hội của những người con gốc Quảng tưởng nhớ ông bà, tổ tiên vào đây lập nghiệp; là nơi những người xa quê gặp gỡ chia sẻ thông tin quê nhà; đồng thời nối kết những giá trị văn hóa của vùng đất “Ngũ phụng tề phi”; là nơi tình làng nghĩa xóm gắn kết nhau hơn qua việc tương trợ nhau trong cuộc sống.
Ông Nhị, cho biết: “Hồi trước, làm gì làm hễ tới ngày cúng là tôi phải chở ba tôi đến đây để thắp hương, gặp gỡ bà con cùng xứ. Đến khi ba mất, thì tôi lại tiếp tục. Không chỉ là thắp hương tưởng nhớ, mà còn là dịp để thăm hỏi nhau, đùm bọc, chia sẻ với nhau để nhớ về quê hương xứ sở”.
Tuy không phải là đình làng nhưng hàng năm vào dịp tế xuân – thu, những người con gốc Quảng xưa sinh sống ở Đức Nghĩa vẫn sắm lễ vật dâng lên, trước là tưởng nhớ ông bà tổ tiên, sau là giữ lấy hồn quê bổn xứ. Vào dịp tiết Thanh Minh những người con xứ Quảng gần mười đời sanh cơ lập nghiệp tại Đức Nghĩa – Phan Thiết, cùng tề tựu về Hội quán dâng hương thành kính ông bà, thăm hỏi và chúc phúc. Đồng thời, hàng năm dành những suất học bổng cho các cháu trên địa bàn toàn TP.Phan Thiết với mục đích duy nhất là khuyến khích, động viên tinh thần hiếu học của người xứ Quảng.
Những hình ảnh lưu giữ về hoạt động khuyến học
Và ở đây, cứ hết thế hệ này nằm xuống sẽ có thế hệ con cháu tiếp bước dâng hương tưởng nhớ. “Quảng Nam đồng châu tương tế hội” có thể tuy không nhiều chiêng trống, nhưng ngọn lửa đồng hương lại nhắc nhở những người con xa quê cùng nhau gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống, tín ngưỡng, ẩm thực… Thông minh, cần cù, chịu thương chịu khó, và cho dù có đi đâu, có trôi dạt bốn phương cũng luôn nhớ về nguồn cội, mà “Quảng Nam đồng châu tương tế hội” đang lưu giữ hơn trăm năm qua cho đến tận bây giờ.
