Trong Báo cáo Quốc gia về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam theo Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, do Bộ Ngoại giao công bố mới đây, nhiều con số “biết nói” đầy sức thuyết phục đã phản ánh đầy đủ bức tranh tươi sắc trong công tác đảm bảo quyền con người của Việt Nam.
Từ năm 2019 đến hết tháng 11-2023, Quốc hội Việt Nam đã thông qua 44 luật, trong đó có nhiều văn bản luật quan trọng liên quan đến quyền con người, quyền công dân, cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013, bảo đảm tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Việt Nam tích cực đưa nội dung quyền con người vào chương trình giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân, xác định mục tiêu đến năm 2025, toàn bộ các cơ sở giáo dục, đào tạo các cấp tổ chức giáo dục quyền con người cho người học. Việt Nam hiện đã tham gia 7/9 điều ước quốc tế cơ bản về quyền con người.
Cũng từ năm 2009 đến nay, GDP tính trên đầu người ở Việt Nam đã tăng 25%, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,5% mỗi năm. Mạng lưới y tế dự phòng được tổ chức rộng khắp trên toàn quốc, gắn với y tế cơ sở; tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đã tăng từ hơn 81% năm 2016 lên mức 92% vào năm 2022. Tỷ lệ hộ sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh ở Việt Nam đạt 98,3%, tăng gần 1 điểm % so với năm 2018.
Sau 26 năm kết nối Internet, Việt Nam đã có hệ thống công nghệ viễn thông hiện đại với độ phổ cập cao. Tính đến tháng 9-2023, Việt Nam có 78 triệu người sử dụng Internet, tăng 21% so với số thuê bao năm 2019. Số thuê bao băng rộng di động là 86,6 triệu thuê bao, tăng 38%. Hiện, có khoảng 72.000 hội hoạt động ở Việt Nam thường xuyên, tích cực tham gia đóng góp vào xử lý các vấn đề kinh tế, xã hội quan trọng của đất nước. Đây là minh chứng cho thấy, các phương tiện truyền thông, báo chí và Internet đã phát triển mạnh mẽ và trở thành diễn đàn ngôn luận của người dân, các tổ chức xã hội và là công cụ giám sát thực thi chính sách, pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.
Nhiều con số đầy thuyết phục khác về sức khỏe người dân được cải thiện, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập; tuổi thọ trung bình tăng và cao hơn trung bình thế giới; tỉ suất tử vong trẻ em giảm; tỉ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể thấp còi giảm; tỉ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em dưới 1 tuổi được duy trì cao…, cho thấy những thành tựu đảm bảo quyền con người của Việt Nam.
Có thể nói, đây chính là cơ sở vững chắc giúp Việt Nam trúng cử vào các cơ quan, định chế về đảm bảo quyền con người của Liên hợp quốc, trong đó có vị trí thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025.
Những con số có tính thuyết phục cao nói trên cũng đã gây ấn tượng với cộng đồng quốc tế. Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam khẳng định, Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể trong kinh tế, giảm nghèo và cải thiện các chỉ số xã hội: “Ngoài những con số này, chúng tôi cũng đánh giá cao sự cam kết và cống hiến của người dân Việt Nam; sự lãnh đạo với tầm nhìn của Chính phủ và sự đoàn kết của cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế. Tất cả các yếu tố này đều đóng vai trò quan trọng cho sự tăng trưởng và tiến bộ vượt bậc của Việt Nam”.
Đánh giá cao những thành tựu đó, Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi cho biết: “Việt Nam vẫn là quốc gia có mức phát triển con người cao trong suốt những năm khó khăn của đại dịch COVID-19. Phát triển con người tiếp tục là trọng tâm trong chiến lược phát triển của đất nước và chúng tôi đã đã thấy những kết quả đáng kể trong những thập kỷ qua”.
Còn Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam Rana Flowers cho rằng: “Tuy đối mặt nhiều khó khăn và thách thức, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu phát triển kinh tế – xã hội đáng tự hào, đặc biệt trong triển khai thực hiện ưu tiên chính sách ưu tiên về chăm sóc và bảo vệ trẻ em”.
Đánh giá tích cực rất rõ ràng như trên, song báo cáo riêng rẽ của các cơ quan Liên hợp quốc và một số nước khác vẫn thiếu khách quan, nhìn nhận không đúng về tình hình nhân quyền Việt Nam theo cơ chế UPR chu kỳ IV.
Trước sự phi lý đó, mới đây, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã nêu rõ: Việt Nam bác bỏ những báo cáo sử dụng thông tin chưa được kiểm chứng, đưa ra nhận định thiếu khách quan về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, vi phạm nguyên tắc mang tính nền tảng của quan hệ quốc tế hiện đại.
Tại họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao ngày 25/4, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nhấn mạnh: Một lần nữa chúng tôi khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam là bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, trong đó coi con người là trung tâm, là động lực của quá trình Đổi mới và công cuộc phát triển đất nước. Các quyền và tự do cơ bản của con người được ghi nhận trong Hiến pháp Việt Nam và được bảo vệ, thúc đẩy bởi các văn bản pháp luật cụ thể và được triển khai trong thực tiễn.
Như vậy, có thể thấy, dù thừa nhận ấn tượng, chịu thuyết phục và không thể phủ nhận song đâu đó, dù vô ý hay cố tình vẫn nhìn nhận thiếu khách quan, không đúng về tình hình nhân quyền Việt Nam.
Tuy nhiên, với tinh thần cởi mở và xây dựng, Việt Nam sẵn sàng cùng cộng đồng quốc tế, các bên liên quan trao đổi, đối thoại để không ngừng nâng cao chất lượng đảm bảo quyền con ở Việt Nam, góp phần thúc đẩy quyền con người nói chung trên bình diện thế giới.
Cội nguồn tinh thần ấy, như trong cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người… Và, chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số…”.
