Người tiêu dùng mua sản phẩm OCOP. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)
Công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thời gian qua được các cơ quan chức năng liên tục đẩy mạnh. Bên cạnh việc đẩy mạnh chống hàng giả, hàng nhái… thì việc ứng dụng công nghệ trong việc truy xuất nguồn gốc cũng là giải pháp hữu hiệu giúp doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu, nâng cao công tác chăm sóc khách hàng chống lại các hành vi gian lận.
Hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ gia tăng
Ngày 2-5, Đội Quản lý Thị trường số 1 (Cục Quản lý Thị trường tỉnh Long An) phối hợp Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về kinh tế và chức vụ, Công an huyện Đức Hòa tiến hành kiểm tra cơ sở kinh doanh có trụ sở trên địa bàn xã Lộc Giang, huyện Đức Hòa.
Đây là điểm kinh doanh bán hàng bằng hình thức lievstream trực tuyến trên mạng xã hội Facebook. Người đại diện pháp luật không xuất trình được giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hộ kinh doanh theo quy định. Qua kiểm tra thực tế phát hiện 3.015 sản phẩm áo may sẵn chưa qua sử dụng tại cơ sở có nhãn hàng hóa nhưng trên nhãn không ghi nguồn gốc nơi sản xuất hàng hóa và xuất xứ hàng hóa.
Trước đó, ngày 28-3, lực lượng chức năng tỉnh Bến Tre đã thu giữ 10.991 đơn vị sản phẩm các loại (mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp, điện gia dụng) có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt theo quy định của pháp luật và không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa của một hộ kinh doanh tại xã Thanh Tân, huyện Mỏ Cày Bắc, tỉnh Bến Tre.
Đáng chú ý, chủ đơn vị này đã sử dụng hình thức lievstream bán hàng trên Tiktok để giao dịch với các khách hàng.
Đó chỉ là một số vụ việc điển hình vừa bị cơ quan chức năng phát hiện và xử lý trên môi trường trực tuyến. Đại diện Cục nghiệp vụ Quản lý Thị trường (Tổng cục Quản lý Thị trường) thông tin thời gian qua, tình hình hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ gia tăng, với phương thức ngày càng tinh vi, phức tạp. Để tránh bị phát hiện, các đối tượng đã thay đổi cách thức hoạt động bằng sử dụng nền tảng thương mại điện tử để bán trên không gian mạng.
Năm 2023 và quý 1-2024, lực lượng quản lý thị trường đã thanh tra, kiểm tra 74.719 vụ và phát hiện 55.142 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách 539 tỷ đồng. Riêng quý 1-2024, lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý 31 vụ vi phạm về hàng giả; 1.702 vụ vi phạm về không rõ nguồn gốc xuất xứ; 1.058 vụ vi phạm về sở hữu công nghiệp, xử phạt trên 38 tỷ đồng.
Doanh nghiệp phối hợp với lực lượng Quản lý Thị trường đấu tranh chống hàng giả. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Kim Thoa, Tổng giám đốc Công ty An Khang Group chia sẻ vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ là làm đau đầu các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Doanh nghiệp vừa mất thời gian nghiên cứu, đưa ra thị trường sản phẩm mới thì chỉ sau một thời gian ngắn đã bị làm giả.
Phân tích về vai trò của truy xuất nguồn gốc trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái và cạnh tranh thiếu lành mạnh, ông Lương Minh Huân, Viện trưởng Viện Phát triển Doanh nghiệp (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) cho biết trong bối cảnh cạnh tranh thương mại ngày càng khốc liệt, truy xuất nguồn gốc không chỉ mang giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ từ các khâu sản xuất đến tiêu dùng, nghiêm cấm các hành vi sao chép không hợp pháp, mà còn thể hiện sự minh bạch và cam kết của doanh nghiệp đối với chất lượng sản phẩm.
Công cụ hữu ích hỗ trợ truy xuất nguồn gốc
Theo Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số (Bộ Công Thương), trong thời đại số hóa hiện nay, việc mua sắm không chỉ đơn giản là lựa chọn sản phẩm mình cần, mà còn là sự tìm hiểu và xác thực để đảm bảo mua đúng sản phẩm chính hãng.
Với công nghệ ngày càng phát triển, quét mã QRCode trên sản phẩm là một trong những công cụ quan trọng giúp người mua hàng có đầy đủ thông tin về sản phẩm cũng như các quyền lợi mua sắm của mình. Vì hàng giả, hàng nhái là những rủi ro khách hàng thường gặp nhất khi mua sắm, đặc biệt là mua sắm trực tuyến.
Bằng cách kiểm tra mã QRCode, khách hàng có thể xác thực nguồn gốc và tính xác thực của sản phẩm, tránh được những sản phẩm kém chất lượng. Đồng thời, mã QRcode còn giúp cơ quan nhà nước dễ dàng hơn trong công tác chống lại vấn nạn hàng giả, hàng nhái đang tràn lan trên thị trường.
Ông Đỗ Đình Tấn, Phụ trách Phòng Nghiệp vụ và Vận hành, Trung tâm tin học và Công nghệ Số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế Số) cho hay căn cứ Quyết định 645/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch tổng thể Phát triển Thương mại Điện tử Quốc gia giai đoạn 2021-2025, Trung tâm Tin học và Công nghệ Số đã xây dựng và đi vào vận hành hệ thống xác thực hàng chính hãng thông qua QRCode trong Thương mại Điện tử, tại địa chỉ: truyxuat.gov.vn.
Cơ quan chức năng quét mã QRcode để truy xuất nguồn gốc hàng hóa. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Với ứng dụng này sẽ giúp người tiêu dùng có đủ thông tin về nguồn gốc sản phẩm, doanh nghiệp minh bạch thông tin sản phẩm và ngăn chặn được vấn nạn hàng giả, hàng nhái, tạo cơ hội lớn cho việc ứng dụng các công nghệ Số. Từ đó tạo ra sự tin cậy ở phía người dùng khi biết được nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm mà mình mua.
“Việc xây dựng hệ thống phần mềm xác thực hàng chính hãng trên nền thiết bị di động với hệ thống phần mềm QRCode tĩnh và QRCode động góp phần giảm nỗi lo hàng giả, hàng nhái của doanh nghiệp với sự hỗ trợ từ công nghệ. Phần mềm này sẽ bảo vệ sản phẩm và cảnh báo hàng giả tức thời cho doanh nghiệp và khách hàng bằng cách giới hạn lượt quét của tem chính hãng phân quyền quản lý rõ ràng giữa nhà máy sản xuất, nhà phân phối,” ông Đỗ Đình Tấn cho hay.
Ngoài ra, qua hệ thống truy xuất này, doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể dễ dàng kết nối với nhau về các thông tin về quy trình bảo hành, các chương trình khuyến mãi của doanh nghiệp… Vừa có chức năng xác thực hàng chính hãng, vừa có chức năng chống giả, công nghệ QRCode động trên hệ thống “truyxuat.gov.vn” được quản lý chặt chẽ, đảm bảo các tiêu chí về bảo mật, giới hạn số lần truy xuất, chống đoán trước.
Cũng theo ông Đỗ Đình Tấn, việc xây dựng hệ thống xác thực hàng chính hãng thông qua QRCode của Bộ Công Thương giúp kiểm soát rủi ro phát sinh khi theo dõi, xác minh nguồn gốc của hàng hóa.
Đây không chỉ là bước để các doanh nghiệp tạo niềm tin cho khách hàng mà còn là “bức tường” bảo vệ uy tín của sản phẩm và doanh nghiệp. Từ đó giúp doanh nghiệp hướng đến chinh phục thị trường quốc tế vốn đòi hỏi rất khắt khe về hệ thống xác thực hàng chính hãng thông qua QRCode hàng hóa trong cả sản xuất lẫn thương mại. Đối với cơ quan quản lý, đây cũng là công cụ hữu ích phục vụ cho công tác kiểm soát thị trường hàng hóa.
