Những ngôi chùa nổi tiếng ở miền đất Võ

Những ngôi chùa nổi tiếng ở miền đất Võ

Ngoài những điểm đến nổi tiếng lâu nay, khi về miền đất Võ du khách còn có thể vãn cảnh, khám phá những ngôi chùa đẹp, nhất là những ngôi cổ tự được sách Đại Nam nhất thống chí (Quốc sử quán triều Nguyễn) ghi danh.

Cùng với những ngôi chùa cổ, nhiều ngôi chùa đẹp khác ở Bình Định đang trở thành điểm đến thu hút nhiều du khách. – Trong ảnh: Tượng đôi Quán thế âm Bồ tát trên sườn núi Eo Gió, thuộc thôn Lý Lương, xã Nhơn Lý, cách trung tâm TP Quy Nhơn chỉ khoảng 20 km.

1.

TX An Nhơn được biết đến là đất kinh xưa, nổi tiếng với hai ngôi cổ tự là chùa Nhạn Sơn (còn có tên Thạch công tự, Song nghĩa tự, chùa Ông Đá – ở xã Nhơn Hậu) và chùa Thập Tháp (Thập Tháp Di Đà tự, ở phường Nhơn Thành).

Chùa Nhạn Sơn nằm dưới chân núi Long Cốt, tương truyền xưa kia nơi đây có 3 ngọn tháp Chăm bị sụp đổ, nên còn có tên Tam tháp sơn. Bên trong chính điện chùa có hai pho tượng cao lớn được tạc trên một tảng đá – tục gọi là tượng Ông Đỏ, Ông Đen hay Ông Thiện, Ông Ác. Tay phải tượng Ông Đỏ cầm đoản kiếm, tay trái tượng Ông Đen cầm chùy; bàn tay kia của mỗi tượng đều đưa lên trước ngực.

Chùa Nhạn Sơn nổi tiếng với hai pho tượng đá cổ được công nhận bảo vật quốc gia vào năm 2020. Ảnh: ĐOAN NGỌC

Đây là hai tượng Hộ pháp (Dvarapala) – là vị môn thần, canh giữ cổng hoặc cửa của những ngôi đền, tháp Chăm xưa; có niên đại thế kỷ XII -XIII, mang giá trị độc đáo về nghệ thuật điêu khắc đá Champa và phong cách tháp Mẫm (còn gọi là phong cách Bình Định). Hai pho tượng này đã được Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia vào năm 2020. Ngoài hai tượng đá cổ, chùa Nhạn Sơn còn lưu giữ những hoành phi, liễn đối, tượng cổ; đặc biệt ngôi chùa này đã được vua Tự Đức và Bảo Đại triều Nguyễn ban tặng biển ngạch Sắc tứ.

2.

Chùa Thập Tháp được xây dựng trên một gò tương đối rộng hình mai rùa – nơi xưa kia có 10 ngọn tháp Chăm, bởi vậy sách Đại Nam nhất thống chí giải thích: “Vì phía sau chùa có 10 ngọn tháp Chiêm Thành nên gọi tên thế. Những tháp ấy nay đã đổ nát”.

Chùa Thập Tháp được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia vào năm 1990.  Ảnh: ĐOAN NGỌC

Chùa quay hướng Đông, trước cổng chùa có ao sen, phía xa là núi Mò O quanh năm lãng đãng sương mây, phía Nam có thành Đồ Bàn… Năm Chính Hòa thứ 4 (1683) đời vua Hy Tông triều Hậu Lê, có hòa thượng Hoán Bích (người Trung Quốc) lập nên chùa này. Đến năm Chính Hòa thứ 12 (1691) ban cho biển ngạch đề Thập Tháp Di Đà tự và một số câu liễn đối. Năm Minh Mạng thứ nhất (1820), sư chùa Thiên Mụ là Mật Hoằng hòa thượng trùng tu chùa. Đến nay, sau hơn 340 năm tồn tại, Thập Tháp Di Đà tự đã trở thành một công trình kiến trúc Phật giáo có quy mô hoành tráng, thể hiện quá trình phát triển của Phật giáo Đàng Trong. Chùa đã được Bộ VH-TT&DL xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia năm 1990.

Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, nhưng chùa Thập Tháp vẫn giữ được nét đẹp cổ kính, tôn nghiêm nét kiến trúc của khu chính điện, tiên lâu, khách đường, tổ đường, khố gia, đông đường và trù phòng. Tại chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị; trong đó, có bộ Đại tạng kinh Gia Hưng đặc biệt quý hiếm gồm 1.377 cuốn, chuyển tải nội dung của 479 bộ kinh Phật giáo do Tổng trấn Hà Tiên Mạc Thiên Tứ (danh thần đời chúa Nguyễn) cung tiến cho chùa cách đây gần 300 năm (khoảng năm 1735 – 1780), có thể nói đây là một di sản quý giá mang tầm quốc gia và cả quốc tế.

3.

Một ngôi cổ tự khác mang vẻ đẹp huyền diệu chốn thiền môn là chùa Thạch Cốc (Thiên Sanh thạch tự, chùa Hang ở xã Mỹ Hòa, huyện Phù Mỹ). Chùa tọa lạc ở lưng chừng núi Lý Thạch (tục danh là xứ Đá Bạc), mặt hướng về hướng Đông, dưới chân chùa là làng mạc trù phú, ruộng vườn xanh ngát, phong cảnh hữu tình. Nét độc đáo ở chùa Thạch Cốc là có hang đá ăn sâu vào lòng núi, bên ngoài là tảng đá to nhô ra như mái hiên nhà, bên trong hang có bàn thờ Phật, đèn hương ngày đêm thâm u tịch mịch.

Chùa Thạch Cốc với vẻ đẹp huyền diệu chốn thiền môn. Ảnh: ĐOAN NGỌC

Theo Lộc Xuyên Đặng Quý Địch ghi chép trong sách Nhân vật Bình Định, vào khoảng năm 1890, có một lão tăng chẳng biết từ đâu tới chiếm cứ thạch động cải làm Thiên Sanh thạch cốc tự, phụng Phật tu hành. Nhà sư này tuổi độ 70, tu hạnh đầu đà. Dân chúng trong vùng gọi là thầy chùa Hang hay thầy chùa Đá Bạc. Năm 1894, tại huyện Phù Cát và nhiều nơi trong tỉnh Bình Định bệnh thiên thời hoành hành, người chết không kịp chôn, nhiều làng bị rào không cho ai ra vào, có làng dân phải đốt nhà, di tản đi nơi khác để tránh truyền nhiễm. Giữa lúc ấy thầy chùa Đá Bạc xuất hiện ở hang núi Bà thuộc địa phận làng Chánh Danh, huyện Phù Cát để cho thuốc. Vài hôm sau ông Võ Trứ, người làng Nhân Ân (huyện Tuy Phước) là thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa chống Pháp năm Mậu Tuất (1898) tại Phú Yên – cũng có mặt cùng thầy chùa Đá Bạc bốc thuốc trị bệnh cho nhân dân.

Chùa Hang không chỉ có cảnh đẹp mà còn nổi tiếng với những câu chuyện lịch sử của đất Bình Định…

***

Cùng với những ngôi chùa cổ trăm năm tuổi, ở Bình Định còn có nhiều ngôi chùa đẹp khác tọa lạc ở những vị trí đắc địa đang trở thành điểm đến thu hút nhiều du khách. Đây chính là một nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển du lịch tâm linh, có thể thu hút du khách vào mùa du lịch thấp điểm.         

ĐOAN NGỌC