Sáng ngày 12 tháng 9 năm 2024, tại xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, sự kiện đón nhận bằng công nhận Nghề chằm nón ngựa Phú Gia là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia diễn ra trong không khí trang trọng và đầy tự hào. Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định giá trị văn hóa đặc sắc của một làng nghề thủ công truyền thống đã tồn tại qua hàng thế kỷ.
Người dân địa phương, từ những nghệ nhân gắn bó với nghề đến các thế hệ trẻ, đã tập trung từ sớm để chứng kiến thời khắc lịch sử này. Bà Hà Thị Lo, một nghệ nhân làm nghề từ khi lên 10 tuổi, xúc động chia sẻ niềm vui và tự hào khi nghề truyền thống được công nhận ở tầm quốc gia. Với bà, đó không chỉ là niềm vinh dự mà còn là động lực để truyền nghề cho thế hệ kế tiếp, gìn giữ công sức của cha ông.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Lâm Hải Giang, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Định, nhấn mạnh rằng nón ngựa Phú Gia từ lâu đã là biểu tượng của sự mạnh mẽ và uy nghiêm, gắn liền với lịch sử và văn hóa của miền đất võ. Loại nón này không đơn thuần là vật dụng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, phản ánh tinh thần và bản sắc của người dân Bình Định. Đặc biệt, với những hoa văn tinh xảo như long, lân, quy, phụng, mỗi chiếc nón mang ý nghĩa về quyền uy, vị thế trong thời đại phong kiến. Ngày nay, giá trị của những chiếc nón ngựa đã vượt qua biên giới, xuất hiện trong các bộ sưu tập và được du khách quốc tế biết đến.
Nghề chằm nón ngựa Phú Gia yêu cầu sự tỉ mỉ và khéo léo qua nhiều công đoạn, từ việc chọn nguyên liệu đến hoàn thiện sản phẩm. Lá kè, rễ dứa, ống giang được tuyển chọn kỹ lưỡng, kết hợp thành cấu trúc chắc chắn, bền bỉ. Một chiếc nón hoàn thiện có thể sử dụng bền bỉ từ 150 đến 200 năm, minh chứng cho kỹ thuật thủ công độc đáo và trình độ tinh xảo của người thợ.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Phù Cát, ông Nguyễn Văn Hưng, khẳng định rằng sự công nhận này không chỉ là vinh dự mà còn là trách nhiệm. Để phát huy giá trị của nghề truyền thống, huyện đã xây dựng các đề án bảo vệ, phát triển làng nghề và gắn kết di sản với du lịch cộng đồng. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc hỗ trợ các nghệ nhân trong việc truyền nghề, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, đồng thời tôn vinh những đóng góp to lớn của họ trong việc bảo tồn di sản.
Sự kiện còn là cơ hội để định hướng phát triển lâu dài cho làng nghề. Các kế hoạch được đưa ra nhằm quảng bá di sản đến với du khách trong và ngoài nước. Việc hình thành khu trưng bày sản phẩm, tổ chức các hoạt động trải nghiệm và cải thiện hạ tầng làng nghề sẽ tạo thêm sức hút cho hoạt động du lịch văn hóa tại địa phương.
Nghề chằm nón ngựa Phú Gia, với lịch sử hàng trăm năm, là di sản quý báu của Bình Định và là niềm tự hào trong nền văn hóa Việt Nam. Việc được ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia khẳng định giá trị độc đáo của nghề và mở ra nhiều cơ hội để gìn giữ, phát triển di sản, giúp những giá trị văn hóa tinh hoa tiếp tục được truyền tải và lan tỏa qua các thế hệ mai sau.
Hoàng Anh
