Bị kẹt ngoài không gian, phi hành gia giặt giũ ra sao?

Phi hành gia giặt quần áo bẩn trong không gian ra sao? - Ảnh 2. — Phi hành gia NASA Steve Swanson mặc quần áo thương mại được thiết kế để chống mùi hôi - Ảnh: NASA JSC

Việc thay và giặt quần áo thường xuyên là một phần cơ bản của vệ sinh cá nhân, nhưng trong không gian điều này rất khó.

Trong không gian, nước là một tài nguyên cực kỳ quý giá, đến mức ngay cả nước tiểu cũng không bị bỏ đi, mà được tái chế, lọc sạch và sử dụng lại. Điều này có nghĩa là phương pháp giặt giũ thông thường với nhiều nước và bột giặt thương mại sẽ không thể áp dụng trên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS).

Giặt giũ trong không gian không khả thi

Các phi hành gia trên ISS có tủ quần áo giới hạn và phải mặc đi mặc lại.

Hãy nghĩ đến trường hợp của Suni Williams và Butch Wilmore, những người chỉ dự kiến ở lại không gian một tuần vào tháng 6 năm ngoái, nhưng do sự cố với tàu vũ trụ Boeing Starliner, họ đã bị mắc kẹt tới 9 tháng và vừa trở về Trái đất sáng nay 19-3 (giờ Việt Nam).

Họ chỉ mang theo quần áo đủ dùng trong 8 ngày, chứ không phải 9 tháng, nên phải cố gắng giữ gìn chúng thật lâu.

Một số món đồ có thể được mặc trong nhiều ngày, vài tuần, thậm chí vài tháng, tùy vào mức độ bẩn hoặc có mùi. Khi quần áo trở nên quá bẩn hoặc không thoải mái nữa, chúng sẽ bị loại bỏ. Nhưng thay vì được giặt sạch, những bộ đồ này trở thành rác, và phần lớn rác trên ISS bị đốt cháy.

Hầu hết rác thải trên trạm vũ trụ không được đưa trở lại Trái đất, mà bị thiêu hủy trong bầu khí quyển. Một số tàu chở hàng gửi lên ISS không được thiết kế để quay lại Trái đất, mà để bốc cháy khi tái nhập khí quyển, mang theo đầy rác thải từ trạm. Vừa giải quyết vấn đề rác, vừa tiết kiệm không gian trên trạm - một công đôi việc.

Tương lai của việc giặt giũ trong không gian

Vậy có cách nào tốt hơn không? Hiện tại chưa có giải pháp tối ưu. Tuy nhiên một số nghiên cứu đang được tiến hành, bao gồm việc phát triển các loại vải có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm. Điều này giúp giảm mùi hôi và cải thiện vệ sinh, nhưng có thể không chống được vết bẩn.

Tập đoàn đa quốc gia Procter & Gamble đã hợp tác với NASA để thử nghiệm một số sản phẩm giặt tẩy trong không gian. Một trong số đó là Tide Infinity, loại chất tẩy lỏng không chứa hương liệu hay dung môi, giúp nước có thể được tái sử dụng an toàn.

Sản phẩm này đã được thử nghiệm trên ISS vào năm 2021, và vào năm 2023, sứ mệnh mô phỏng CHAPEA (Crew Health And Performance Exploration Analog) đã sử dụng Tide Infinity để giặt quần áo với ít nước và năng lượng hơn.

Năm 2022, NASA và Procter & Gamble đã thử nghiệm khăn lau Tide To-Go Wipes và bút tẩy Tide To-Go Pens để loại bỏ vết bẩn từ tương ớt sriracha, cà phê, dầu ô liu và nước trái cây trong không gian.

Ngoài ra, còn có các nghiên cứu về máy giặt chuyên dụng có thể hoạt động không chỉ trên quỹ đạo, mà còn trên Mặt trăng hoặc sao Hỏa trong tương lai.

Mọi thứ vẫn đang trong quá trình phát triển, nhưng một loại bột giặt tiêu thụ ít nước, ít điện hơn và có thể dễ dàng loại bỏ khỏi nước sẽ không chỉ có ích cho không gian mà còn có lợi cho cả Trái đất.