Bản án hình sự của cựu Tổng thống Trump tác động đến bầu cử Mỹ thế nào?

Ông Trump bên ngoài tòa án sau khi nhận kết quả xét xử ngày 30/5. (Nguồn: AP)

Ngày 30/5, tòa án tại New York đã kết luận cựu Tổng thống Mỹ Trump phạm 34 tội danh làm giả hồ sơ kinh doanh trong vụ chi tiền “bịt miệng” sao khiêu dâm Stormy Daniels tại chiến dịch tranh cử năm 2016. Điều này khiến ông Trump trở thành cựu Tổng thống Mỹ đầu tiên bị kết án hình sự.

Tác động của sự kiện này tới bầu cử Mỹ năm 2024 là điều thu hút sự quan tâm của dư luận. Các học giả chỉ ra rằng, bầu cử là một quá trình và phán quyết này chỉ là một phần nhỏ khiến cuộc đua thêm kịch tính, xu hướng của cuộc bầu cử sẽ ra sao vẫn cần phải quan sát thêm.

Hệ quả chính trị hơn là khía cạnh pháp lý

Thời điểm tuyên án chính thức được ấn định vào ngày 11/7 tới, chỉ vài ngày trước khi Đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa diễn ra (15-18/7) nhằm chính thức đề cử ứng viên Donald Trump của đảng ra tranh cử Tổng thống.

Với kết luận này, mặc dù ông Trump sẽ phải đối mặt với án treo hoặc tối đa 4 năm tù, nhưng Hiến pháp Mỹ không quy định người có tội không được tranh cử tổng thống và phán quyết này dường như không ảnh hưởng đến việc ông tiếp tục tranh cử.

Tỷ phú Trump từng nhiều lần chỉ trích Tổng thống Joe Biden biến hệ thống tư pháp Mỹ thành vũ khí để chèn ép ông. Sau khi bị kết tội, ông Trump càng nhấn mạnh rằng, bản án này là sự thao túng chính trị, đồng thời khẳng định kết quả thực sự của bản án sẽ được người dân đưa ra vào ngày bầu cử tổng thống Mỹ 5/11 tới đây.

Mặc dù phán quyết này sẽ không ảnh hưởng tới việc tranh cử của ông Trump nhưng do chiến dịch tranh cử rất chú trọng đến hình ảnh chính trị của ứng cử viên, nên đối với ứng viên đảng Cộng hòa, ông phải đối mặt với nhiều hậu quả chính trị hơn là khía cạnh pháp lý.

Hiện vẫn chưa rõ tác động của phán quyết này tới cuộc bầu cử và một số cuộc thăm dò được tiến hành trước khi phán quyết được đưa ra cũng cho kết quả khác nhau.

Theo một thăm dò gần đây của Đại học Quinnipiac, 24% cử tri được nhận định có khả năng bỏ phiếu cho ông Trump cho biết, việc định tội sẽ làm tăng khả năng họ bỏ phiếu cho ông ứng cử viên này.

Trong khi đó, cuộc thăm dò khác do Trung tâm nghiên cứu thăm dò và khảo sát Marist Poll công bố ngày 30/5 cho thấy, 17% người dân cho biết sẽ không bỏ phiếu cho ông Trump nếu ông bị kết tội và 15% nói có khả năng vẫn bỏ phiếu cho ứng viên đảng Cộng hòa.

Rõ ràng, phán quyết này có thể tác động ở cả hai mặt, có thể làm giảm nhưng cũng có thể kích thích sự gia tăng số phiếu bầu cho cựu Tổng thống Trump. Nhóm ủng hộ và không ủng hộ ông đã được hình thành, và mấu chốt của xu hướng bầu cử nằm ở các nhóm dao động.

Cảnh sát tách một người biểu tình chống ông Trump (trái) khỏi một người biểu tình ủng hộ ông khi người dân chờ phán quyết từ phiên tòa hình sự xét xử cựu Tổng thống Mỹ ngày 30/5. (Nguồn: AFP)

Tình hình bầu cử thêm phần sít sao

Trước việc ông Trump trở thành cựu Tổng thống Mỹ đầu tiên bị kết tội hình sự, tờ Lianhe Zaobao của Singapore ngày 1/6 đưa ra các ý kiến khác nhau về tác động của bản án đối với cuộc bầu cử vào tháng 11 tới.

Một số ý kiến cho rằng, phán quyết sẽ không làm thay đổi quan điểm của những người ủng hộ ông Trump, số khác lại khẳng định, do tình hình bầu cử sít sao nên dù ông Trump chỉ mất vài nghìn phiếu bầu cũng có thể ảnh hưởng đến cơ hội chiến thắng của ông ở các bang then chốt.

Tờ này dẫn lời Giám đốc chương trình quản lý chính trị tại Đại học George Washington Todd Belt nhận định, phán quyết có ý nghĩa lịch sử nhưng có tác động hạn chế đến kết quả bầu cử. Những người ủng hộ ông Trump thường có lập trường rất rõ ràng. Ngay cả khi kết quả các cuộc thăm dò có biến động sau khi phán quyết được đưa ra, cuối cùng họ sẽ vẫn bỏ phiếu cho ông khi cuộc bầu cử tháng 11 đến gần vì không muốn đối thủ của ông Trump giành chiến thắng.

Trong khi đó, một luật sư người Mỹ cho rằng, khi cuộc bỏ phiếu diễn ra vào tháng 11, cử tri sẽ tập trung nhiều hơn vào lạm phát, các vấn đề biên giới, cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc, quan hệ Mỹ-Nga, cũng như chính sách viện trợ quân sự của Washington đối với Israel và Ukraine… Vị này khẳng định, đến lúc đó, tâm lý của cử tri đối với vụ án “chi tiền bịt miêng” có thể không còn mạnh mẽ nữa.

Trên thực tế, sau khi tòa ra phán quyết ngày 30/5, nhiều người ủng hộ ông Trump đã đổ vào trang web gây quỹ chính thức của đảng Cộng hòa để quyên góp và khiến trang web bị tê liệt trong khoảng một giờ.

Doanh nhân Robert Bigelow, một trong những người ủng hộ hàng đầu của ứng viên đảng Cộng hòa, trước đó đã tài trợ cho ông Trump hơn 9 triệu USD. Và sau phán quyết của tòa án, ông chủ khách sạn này cho biết sẽ quyên góp thêm 5 triệu USD cho cựu Tổng thống.

Các chuyên gia cho rằng, trong tình hình bầu cử tiếp tục bế tắc, ngay cả khi tỷ lệ ủng hộ ông Trump chỉ giảm nhẹ cũng có thể ảnh hưởng đến cơ hội chiến thắng của ông ở các bang quan trọng như Wisconsin hay Pennsylvania.

Về phần mình, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Southern Methodist (Mỹ) Cal Jillson đánh giá rằng, tác động của phán quyết đối với cuộc bầu cử phụ thuộc vào cách hai đảng giải quyết vấn đề này trong chiến dịch tranh cử của mỗi bên.

Các cuộc thăm dò cho thấy khoảng 10% cử tri đảng Cộng hòa không muốn bỏ phiếu cho ứng cử viên bị kết án và trong một cuộc bầu cử sát sao, việc chỉ mất một tỷ lệ nhỏ số phiếu dự kiến cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng.

Giáo sư Jared Carter tại Trường Luật Vermont ở Mỹ, cho rằng, mặc dù việc kết tội ông Trump có thể khơi dậy sự ủng hộ của các cử tri cơ sở, nhưng cũng khiến các cử tri độc lập như những người ôn hòa của đảng Cộng hòa quay lưng lại với ông, cuối cùng ảnh hưởng đến cuộc bầu cử ở các bang dao động.

Đồng quan điểm, Giáo sư lịch sử, nhà phân tích chính trị Donald G. Nieman tại Đại học Binghamton ở New York, cũng cho rằng, các ứng cử viên của hai đảng ngang tài ngang sức ở các bang dao động, kết quả của cuộc bỏ phiếu ở những bang này thường phụ thuộc vào hàng nghìn phiếu bầu, sự kết án tư pháp chắc chắn sẽ gây tác động tiêu cực cho ông Trump.

Liên quan đến tình hình an ninh nước Mỹ, ông Belt nhận định, những phán quyết này quả thực sẽ làm sâu sắc thêm sự phân cực trong xã hội, nhưng vẫn chưa đến mức xung đột dân sự, bởi ông Trump vẫn có thể kháng cáo và chưa chắc phải ngồi tù.

Chủ tọa phiên tòa dự kiến tuyên án vào ngày 11/7. Các chuyên gia pháp lý nhìn chung cho rằng, cựu Tổng thống Mỹ có khả năng bị kết án quản chế. Ngay cả khi bị kết án tù, ông có thể nộp đơn lên thẩm phán hoặc tòa phúc thẩm để được tại ngoại trong thời gian kháng cáo.

Tuy nhiên, bầu cử là một quá trình và vẫn còn gần nửa năm nữa mới đến thời điểm tháng 11. Sau khi bản án được công bố vào tháng 7, vụ án sẽ kết thúc và ông Trump sẽ chuyển mối quan tâm sang các vấn đề khác. Khi đó, ông và đương kim Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ cạnh tranh về hiệu quả ứng phó với các xung đột toàn cầu và các chính sách trong nước. Vì vậy, phán quyết này chỉ là một phần nhỏ khiến cuộc tranh cử thêm kịch tính.